Van gedachten veranderen is een teken van intelligentie

Als je voldoende mentale flexibiliteit hebt om van gedachten te veranderen bij nieuwe informatie, die op vernieuwende manieren te gebruiken, en er uitdagende problemen mee op te lossen, ben je intelligent.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 21 augustus, 2023

Van gedachten veranderen is een teken van intelligentie en een oefening die je regelmatig zou moeten uitvoeren. Er zijn echter mensen die denken dat dit doen een gebrek aan overtuiging en zelfs karakter verraadt. Ze geloven dat het er om gaat hun trots te beschermen en zich niet te verlagen om hun fouten toe te geven.

Deskundigen op het gebied van menselijke intelligentie en creativiteit suggereren dat je, als je ‘s morgens wakker wordt, jezelf moet afvragen welk idee, welke aanpak, of welke overtuiging je vandaag gaat veranderen. Ze beweren dat dit doen een oefening in mentale flexibiliteit is die je in staat stelt wijsheid, cognitieve openheid en geluk te verwerven.

De stroom van het leven vereist veranderingen en beweging, net als je geest. Als je jezelf dus niet toestaat om van tijd tot tijd een van je ideeën te veranderen, zul je uiteindelijk dingen geloven die niet waar zijn. Je zult ook niet in staat zijn met onzekerheid om te gaan en je fouten niet rechtzetten. Bovendien zul je nogal moeilijk worden om mee samen te leven.

Intelligentie gaat veel verder dan een genie zijn in kwantumfysica of twee doctoraten in wiskunde hebben. De briljante geest is een flexibele geest.

Van gedachten veranderen is een teken van intelligentie

Weinig dingen zijn comfortabeler dan het verdedigen van dezelfde ideeën die je vrienden, partner, collega’s en familie delen. Dezelfde overtuigingen, ideologieën en houdingen gemeen hebben met je referentiegroep biedt je voldoening en samenhang. Maar wat gebeurt er als je het plotseling niet met de rest eens bent en je eigen tegengestelde mening verdedigt?

Wat er gebeurt is dat de mensen om je heen zich uitgedaagd voelen. Ze vragen je wanneer je zo bent gaan denken en waarom je opeens zo’n afwijkende mening hebt. Iemand moet je gehersenspoeld hebben, beweren ze. Want van mening veranderen is iets wat niet iedereen begrijpt of respecteert. In feite vinden ze het vaak tegenstrijdig.

Ze hebben liever dat je met je gerichte ideeën, vastgeroest in je gebruikelijke voorspelbare benaderingen die consistent zijn met wat anderen denken. Toch betekent het feit dat je een idee verdedigt dat je eerder verwierp niet dat je nep bent, een uitverkoopster, of minder eerlijk. In feite is openstaan voor andere benaderingen en het nut ervan inzien een onontkoombaar teken van wijsheid.

Goede leiders kennen het belang van van gedachten veranderen

Zoals we al zeiden, is van gedachten veranderen een teken van intelligentie, maar velen vinden dat ze daarmee hun gezag ondermijnen. Dit is precies wat de deskundigen van de Harvard Business School Martha Jeong, Leslie K. John, Francesca Gino, en Laura Huang ontdekten.

In hun onderzoek (Engelse link) ontdekten ze dat veel leiders en ondernemers aarzelen om hun focus te veranderen of om een van hun ideeën te verwerpen.

Het lijkt erop dat ze geloven dat het opgeven van hun waarheden of het toegeven van fouten een daad van feilbaarheid is. Sterker nog, voor sommigen is standvastig blijven in hun aanvankelijke standpunten een blijk van macht en overtuiging.

Echte leiders en zeer succesvolle mensen weten echter dat opscheppers niet ver komen. Alleen wie zichzelf toestaat flexibel te zijn en van tijd tot tijd van perspectief te veranderen, geeft blijk van ware genialiteit.

Soms moet je, om gelijk te krijgen, je aanpak veranderen

Plotseling ontdekken dat iets wat je eerder voor vanzelfsprekend hield, pijnlijk kan zijn. Het kan je ego, moraal, gevoel van eigenwaarde en zelfs identiteit aantasten. Het feit dat je ziet hoe nieuwe informatie in tegenspraak is met wat je eerder verdedigde, genereert wat bekend staat als cognitieve dissonantie (Spaanse link).

Deze term omschrijft de disharmonie die je ervaart als je interne systeem van ideeën, overtuigingen en houdingen met elkaar in strijd is. Je weet dat van gedachten veranderen een teken van intelligentie is, omdat het je in staat stelt om niet-helpende ideeën overboord te gooien.

Dat doen is echter niet gemakkelijk en gaat ook niet snel. Het merkwaardige is dat je, om dit psychologische ongemak te vermijden, meestal je toevlucht neemt tot ongelooflijk intellectueel jongleren.

Hier is een voorbeeld: “Ik rook graag, maar men zegt me dat roken kanker veroorzaakt. Dit aanvaarden ergert me, dus geloof ik liever een ander idee. Mijn grootvader rookte zijn hele leven en stierf op 100-jarige leeftijd. Zo slecht kan het dus niet zijn.”

Voorbij je overtuigingen is flexibiliteit

Miguel Servetus, Giordano Bruno, Copernicus, Galileo Galilei… Onze geschiedenis staat vol met figuren die een wereld uitdaagden in een tijd waarin nieuwe ideeën werden gezien als aanvallen op het dogma van het geloof.

De wetenschap en religie konden nooit goed met elkaar opschieten. Inderdaad zijn er ook vandaag nog velen die zich aan hun overtuigingen vastklampen zoals de inquisitie dat deed met haar geloofsbelijdenissen.

De maatschappij komt niet vooruit zonder open geesten. Dat gezegd hebbende, zijn er ook vandaag nog velen die hun mening met geweld verdedigen zonder te beseffen dat hun ideeën op zand gebouwd zijn.

Van mening veranderen is een teken van intelligentie, maar het vereist ook het oefenen van intellectuele nederigheid. Het valt niet mee die uit te voeren als je geleerd wordt dat je overtuigingen je maken tot wie je bent en dat je ze met hand en tand moet verdedigen.

Helaas wordt vaak vergeten dat verandering vooruitgang vergemakkelijkt en dat in vooruitgang de waarheid verborgen ligt. Dat, om die te vergemakkelijken, oude ideeën overboord gegooid moeten worden om betere argumenten en nieuwe perspectieven aan te nemen. Houd dit in gedachten. Vraag jezelf af welk idee of welke overtuiging die je hebt het waard is om vandaag te veranderen.