Transactionele analyse en de staten van het zelf
Transactionele analyse, voorgesteld door Eric Berne in de jaren 1950, is een methode die is afgeleid van de humanistische psychologie. Ze heeft sindsdien enkele variaties ondergaan, maar de meeste onderdelen zijn hetzelfde gebleven. In het bijzonder heeft ze betrekking op de staten van het zelf.
Dit type analyse is een zeer functionele methode om de persoonlijkheid te beschrijven en noodzakelijke veranderingen te bewerkstelligen. Een van de assen ervan zijn de drie staten van het zelf, namelijk ouder, volwassene en kind. Volgens deze theorie staat elk van hen in wisselwerking met de andere twee persona’s.
Deze ego-toestanden zijn specifieke manieren van voelen, denken en handelen. Volgens de transactionele analyse verhouden menselijke wezens zich dus tot anderen door gebruik te maken van de positie van ouder, kind of volwassene. Concrete gevolgen vertalen zich in interacties met de wereld vanuit elk van deze toestanden.
“Laten we luisteren naar de behoeften van ons innerlijke kind dat getemd en gevangen wordt door de regels van een volwassen wereld.”
Transactionele analyse – het kind, een van de staten van het zelf
Het kind is de meest basale van de ego-toestanden. Het komt overeen met de meest elementaire impulsen die je van jongs af aan geleerd en gehanteerd hebt. Deze blijven om verschillende redenen gefixeerd in je persoonlijkheid. In principe heeft het te maken met het uiten van wat je voelt en denkt op een volkomen spontane manier.
De kind-ego-toestand bevat impulsen, onbegrensde fantasieën en de hele wereld van het irrationele. Het is een werkelijkheid waarin emoties overheersen op gedachten. Onvoorspelbaarheid, roekeloosheid en spontaniteit vallen op.
De transactionele analyse maakt een onderscheid tussen het “natuurlijke kind” en het “geprogrammeerde kind”. Het eerste is degene die hier beschreven wordt. Het tweede is een kind dat niet de kans kreeg zich volledig te manifesteren, en daarom bruut en onderdrukt (Engelse link) wordt. Die toestanden kunnen vanuit deze benadering dus vrijwel intact blijven in het volwassen leven.
De vader
De ouder is een andere toestand van het zelf in het licht van de transactionele analyse. Deze komt overeen met alles wat mensen tijdens hun kindertijd van hun ouders leren. Het is als een replica van hun gedrag en wereldperspectief.
In het algemeen komt dit overeen met houdingen die te maken hebben met de uitoefening van gezag en macht, maar ook met overtuigingen, vooroordelen, ideologieën en alles wat de wereld van normen en waarden uitmaakt. Ook de houding tegenover vrijheid.
Net als bij het kind is er ook een “natuurlijke ouder” en een “geprogrammeerde ouder.” Bij de natuurlijke ouder gaat het om bescherming, zorg, leiding en sturende functies. Bij de geprogrammeerde ouder daarentegen gaat het om autoritarisme, verticaliteit en het uitoefenen van macht over anderen.
De volwassene
Voor de transactionele analyse is de volwassene de georganiseerde manier van waarnemen van de werkelijkheid, volgens de kennis en ervaringen die zijn opgedaan als resultaat van autonome reflectie. Je zou kunnen zeggen dat het de meest authentieke dimensie van je wezen is.
De volwassene is de enige van de ego-toestanden die laat zien wie je werkelijk bent, zonder de conditionering die je daarnaast van je primaire omgeving ontvangt. Hij begrijpt je meest rationele en zelfkritische facetten. De rede overheerst in deze staat.
Het belangrijkste kenmerk van de volwassen ego-toestand is zelfbeheersing en zelfbeschikking. Hij sluit noch het kind, noch de ouder uit, maar slaagt erin zijn uitingen en effecten te matigen.
Transactionele analyse – het zelf en de welzijnstoestanden
Een gezond mens is iemand die erin slaagt alle toestanden van het zelf in hun natuurlijke vorm te combineren en ze ook te reguleren via de volwassen voor transactionele analyse. Het gezondste is dus om het natuurlijke kind of de natuurlijke ouder te laten ontstaan tot het punt waarop ze redelijk zijn in het domein van de affectie.
Het probleem komt als een geprogrammeerd kind of geprogrammeerde ouder de overhand krijgt. Dit leidt tot een grillige volwassene die ernaar streeft door anderen verzorgd te worden en boos wordt als hij in het eerste geval niet krijgt wat hij wil. In het tweede overheerst een autoritair en veeleisend persoon die zich aan anderen wil opdringen.
Voor dit type benadering is het van doorslaggevend belang vast te stellen welke van deze ego-toestanden in je persoonlijkheid overheerst. Het doel is ze te reguleren via het volwassen facet, zodat de interacties met de wereld gezonder zijn.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Steiner, C. M. (1992). Los guiones que vivimos: análisis transaccional de los guiones de vida. Editorial Kairós.