The Pale Blue Eye: Edgar Allan Poe nieuw leven inblazen

The Pale Blue Eye is een film met een boeiende gothische sfeer die Poe als hoofdattractie heeft. Voor het eerst zien we de klassieke figuur van de Amerikaanse literatuur geïncarneerd in een tijd waarin hij nog een ontluikende dichter was.

The Pale Blue Eye (2003) is een van de meest succesvolle boeken van romanschrijver Louis Bayard. Netflix aarzelde niet om de rechten van deze bestseller te kopen en er begin 2023 een van zijn grootste projecten van te maken.

Het plot kon niet verleidelijker zijn: na een brute moord op het terrein van de militaire academie van West Point worden de diensten ingeroepen van een ervaren detective uit New York, Gus Landor. Bij dit onderzoek krijgt hij de hulp van een heel bijzonder figuur: Edgar Allan Poe.

Mistige scènes, dorre bomen, besneeuwde bossen, kraaien die kraaien, straten verlicht door flikkerende gaslantaarns, rituele moorden en raadselachtige boodschappen.

Deze productie, geregisseerd door Scott Cooper, had alles in zich om het hart te winnen van elke mysterieliefhebber en fanatieke schrijver uit Boston. Maar buiten de twee krachtige optredens van de hoofdrolspelers, zijn er elementen die niet op hun plaats zijn…

Edgar Allan Poe ging in juli 1830 naar West Point. De militaire academie keek uit over de rivier de Hudson en een tijd lang onderscheidde hij zich als een goede student. Maar al na zeven maanden kwam hij voor de krijgsraad wegens verwaarlozing van zijn plichten en ongehoorzaamheid aan bevelen.

Poe, de dichter met de ziel van een detective op West Point

Het feit dat Edgar Allan Poe in 1831 West Point verliet, was een zegen in de literaire geschiedenis. Zijn biografen zeggen dat hij slecht was in wiskunde en niet erg goed was aangepast aan de militaire discipline. Zijn tijd op de academie aan de Hudson rivier is een zeer interessante periode. Geen wonder dat Louis Bayard het gebruikte om zijn roman te schrijven.

Het is zeker niet de eerste keer dat Poe wordt afgebeeld in een detective rol. We zagen hem ook in de interessante film The Raven’s Enigma (2012), waarin een magnifieke John Cusack in zijn stormachtige schoenen stapte om een aantal gruwelijke moorden te onderzoeken die gebaseerd waren op zijn eigen gedichten.

Deze productie is, net als The Pale Blue Eye, gebaseerd op een vrij solide mogelijkheid. De gevierde dichter en schrijver was een groot liefhebber van criminologie; we hebben de wortels van het detectiveverhaal zelfs aan hem te danken.

Sherlock Holmes zou bijvoorbeeld niet bestaan als Conan Doyle niet gefascineerd was geweest door zijn Auguste Dupin in The Crimes of the Rue Morgue of The Mystery of Marie Rogêt.

“The Pale Blue Eye” en de zoektocht naar zijn oorsprong

Edgar Allan Poe stierf op 40-jarige leeftijd, met meer schaduwen dan lichten in zijn leven. Hij liet ons achter met een uitzonderlijke literaire erfenis en diepe raadsels om hem heen. Alleen al het idee om een glimp op te vangen van specifieke perioden uit zijn bestaan wekt grote fascinatie op, vooral als we ons verdiepen in zijn oorsprong, in zijn jeugd.

The Pale Blue Eye opent met een visioen van de Hudson Valley, met zijn mistige bossen bezaaid met sneeuw, die ons gevangen houden in een sfeer van subtiel mysterie. Masanobu Takayanagi, regisseur van de fotografie, geeft deze film een van zijn grootste attracties, namelijk het creëren van een omgeving die droefheid (Engelse link) uitstraalt, spookachtig en prachtig gotisch terrein.

We maken al snel kennis met de detective Gus Landor, gespeeld door Christian Bale, die zoals altijd gewend is om ons moeilijke personages te brengen, het soort dat duistere geheimen verbergt. Hier is hij geen uitzondering.

Hij krijgt de opdracht om een vermeende zelfmoord te onderzoeken op het instituut (West Point) waar hij wrok en slechte herinneringen aan heeft. Het duurt niet lang voordat hij een bijzondere assistent heeft, een cadet die hem een aanwijzing geeft over de moordenaar die hij moet vinden: een dichter.

Het hart van een man nemen is handelen in symbolen en wie is er beter toegerust voor deze taak dan een dichter?

Poe en Landor, twee traumatische figuren

Edgar Allan Poe (gespeeld door een perfecte Harry Melling) en Landor zijn twee duistere zielen die meteen een band met elkaar hebben. De laatste is weduwnaar en leeft met het trauma van de verdwijning van zijn vrouw. De eerste praat met zijn overleden moeder.

Op een bepaalde manier is de detective ook de spiegel van wat de schrijver en dichter uit Boston zelf in de toekomst zal worden: een alcoholist die het verlies van verschillende vrouwelijke figuren met zich meedraagt.

Het beste aan de film is de band tussen de hoofdpersonen, een bijna vader-zoonband, waarin beiden zich voeden met elkaar. Of het nu door hun onmiskenbare vindingrijkheid, medeplichtigheid of wederzijdse bewondering is, de twee mannen bouwen een gedeelde schuilplaats waarin ze lijden, desillusie, verdriet en zelfs institutionele corruptie onderzoeken.

De oorsprong van hun lugubere literaire universums

Scott Cooper, regisseur van The Pale Blue Eye, is ook de scenarioschrijver. Een van de doelen van de film is om ons de oorsprong te laten inzien van veel van de obsessies, verhalen en literaire figuren die Poe ons naliet in zijn verhalen. Er zijn accenten die doen denken aan The Crimes in the Rue Morgue en meer dan één personage uit zijn verhalen.

Al deze middelen houden ons alert en laten ons glimlachen. Het is jammer dat, ondanks het sappige plot, de rituele misdaden en de Dan Brown-achtige esoterische en raadselachtige spelletjes, de kijker uiteindelijk teleurgesteld kan worden. Het mysterieverhaal vraagt om voorzichtige ogen die de details weten te waarderen, maar het plot wordt al snel voorspelbaar en zelfs oppervlakkig.

Onze blik, aangemoedigd door de fascinatie van de hoofdpersonen, verlangt naar meer aspecten, meer prikkelende hoekjes en gaatjes. Het blijft echter allemaal een holle, maar goed opgesmukte oppervlakkigheid.

Een gezicht vol hoeken en een geest die zijn stempel op de wereld heeft gedrukt

Harry Melling’s Poe is fascinerend omdat hij een en al jukbeenderen, kin en spelonkachtige ogen vol verve en passie is. We beseffen al snel dat deze West Point-cadet, met zijn toespraken, redeneringen en gevoeligheid, iemand is die zijn stempel op de wereld zal drukken.

We voelen echter ook dat hij een van diegenen is die dansen met duisternis en wanhoop. En soms eindigen degenen die grenzen aan het buitengewone in een tragedie.

Hoe het ook zij, we zullen altijd dankbaar zijn als de film probeert te achterhalen hoe Poe’s leven eruit zou kunnen hebben gezien. Zo’n onderneming is niet gemakkelijk, en het is vaak ook niet gemakkelijk om zijn werk op het scherm te brengen.

Dit jaar hebben we een spannende kans om het zelf te zien. Mike Flanagan (The Curse of Hill House, Midnight Mass) brengt ons een nieuwe verfilming: The Fall of the House of Usher.