Zeven tekenen van stressverslaving

Stress kan verslavend zijn. Het is duidelijk bij mensen die niet weten hoe ze moeten rusten en altijd bezig moeten zijn en de adrenalinestoot voelen. Ontdek wat het betekent om verslaafd te zijn aan stress.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 03 augustus, 2023

Als we het over verslavingen hebben, hebben we de neiging om meteen te denken aan afhankelijkheid van bepaalde middelen of dwangmatig gedrag dat te maken heeft met winkelen, seks of sociale media. We kunnen echter ook stressverslaving hebben. Deze mensen hebben voortdurend hoge niveaus van adrenaline en cortisol nodig.

Mensen die zich bijvoorbeeld niet kunnen losmaken van hun werk of een leven buiten hun werk hebben, zijn verslaafd aan stress. Hoewel deze eigenschap geen klinische aandoening definieert die beschreven staat in de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-V), is het een steeds vaker voorkomend psychologisch fenomeen. In dit artikel kun je meer leren over stressverslaving.

Vaak raken perfectionisten verslaafd aan het soort stress waaraan ze niet kunnen ontsnappen.

Wat zijn tekenen van stressverslaving?

Stress is een natuurlijk mechanisme in de hersenen. Het stelt ons in staat om gedrag te initiëren om uitdagingen aan te gaan, problemen op te lossen en om te gaan met specifieke bedreigingen. Het is zelfs dankzij deze psychofysiologische reactie dat we als soort hebben overleefd. Maar stress houdt op gezond en heilzaam te zijn op het moment dat het een gewoonte wordt.

Een studie (Engelse link) gepubliceerd in Cellular and Molecular Neurobiology beweert dat wanneer de stressrespons buitensporig is of lang aanhoudt, er een risico is op een grote verscheidenheid aan klinische aandoeningen. Dit is niet gezond. Bovendien zijn er de laatste jaren op het gebied van psychologisch advies individuen opgedoken die stressverslaving hebben.

Stressverslaving definieert iemand die een constant patroon vertoont van betrokkenheid bij activiteiten die een overactivatie van het sympathische zenuwstelsel opwekken. Plotseling raken hun hersenen gewend aan een aanhoudende en verhoogde afgifte van adrenaline, epinefrine en cortisol, waardoor hun neurale beloningssystemen worden versterkt.

Een artikel (Engelse link) gepubliceerd in Advances in Psychosomatic Medicine geeft aan dat dit de manier is waarop verslavingen worden geconsolideerd: door de ‘high’ die wordt veroorzaakt door externe stoffen of door hormonen en neurotransmitters als gevolg van bepaald gedrag.

Tekenen van stressverslaving

Stressverslaving is ongezond en leidt tot zelfdestructief en extreem gevaarlijk gedrag. Deze mensen hebben het verlangen en de behoefte om hun geest en lichaam tot het uiterste te drijven. Als ze niet een toestand bereiken waarin hun cortisolniveaus op hun hoogtepunt zijn, voelen ze zich niet goed. Dit zijn de kenmerken van iemand die verslaafd is aan stress.

1. Lage tolerantie voor inactiviteit

Een opvallend kenmerk van mensen met dit profiel is hun onvermogen om te rusten. Ze gaan ervan uit dat het simpele feit van niets doen, genieten van vrije tijd en ontspannen synoniem is met incompetentie en lage productiviteit. Hun geest is zo gewend aan multitasken, piekeren en voortdurende activiteit dat ze zoiets noodzakelijks als inactiviteit niet kunnen verdragen.

2. Extreem perfectionisme

Voor een stressverslaafde is het niet genoeg om hun taken goed uit te voeren, ze moeten uitmuntendheid bereiken. Het probleem is dat ze nooit de onmogelijke doelen bereiken die ze zichzelf stellen. Deze obsessie om zulke hoge productie- en efficiëntienormen te halen, leidt tot frustratie en het constante gevoel te falen. Dit zijn echt zelfdestructieve situaties.

3. Hoog concurrentievermogen

Mensen met stressverslaving zien zichzelf meestal als zeer competitief. Deze eigenschap kan op zichzelf al tot grote prestaties leiden. Maar het zorgt er soms ook voor dat ze ten prooi vallen aan toestanden van grote angst. Er is altijd wel iets of iemand met wie ze zichzelf kunnen uitdagen. Er ligt altijd wel een nieuw doel in het verschiet om te laten zien wat ze waard zijn en wat ze kunnen.

Bijna zonder dat ze het beseffen, worden ze voortdurend geactiveerd door hun adrenaline- en cortisolspiegel, die hen ertoe aanzet om nieuwe hoogten te beklimmen en anderen te laten zien wat ze kunnen bereiken. Het zal je niet verbazen dat het niet gezond is om deze levensstijl lang vol te houden.

4. Werkverslaving

Ongetwijfeld heb je de term workaholic wel eens gehoord om mensen aan te duiden die verslaafd zijn aan werk. In feite leven ze om te werken, omdat dat de manier is waarop ze hun zelfbeeld opbouwen en hun bestaan begrijpen. Stressverslaving komt vaak voor bij mensen die de hele tijd in hun werkomgeving moeten zijn, waardoor ze de rest van hun leven verwaarlozen.

5. Risicogedrag

Risicogedrag vertaalt zich in handelingen die het lichaam, heel even maar, een hoge dosis adrenaline geven. Gedrag zoals hard rijden, drugs gebruiken of alcohol drinken zijn andere activiteiten die in verband worden gebracht met stressverslaving. Ze zorgen voor neurochemische ‘highs’ die een vluchtig gevoel van welzijn geven.

6. Paniekaanvallen

Chronische ongereguleerde stress die het individu overheerst, komt vaak voor naast andere klinische aandoeningen zoals paniekaanvallen. De hersenen en het lichaam zitten gevangen in een staat van hoge spanning en emotionele beheersing. Dit zijn toestanden van grote psychofysische uitputting.

7. Somatische symptomen met een hoge impact

Als ze hun stress niet goed kunnen beheersen en reguleren, gaan ze somatiseren. Aanhoudende stress uit zich dan uiteindelijk in een breed spectrum van lichamelijke symptomen en gezondheidsproblemen. Bijvoorbeeld:

• Duizeligheid.
• Hoofdpijn
• Slapeloosheid.
• Uitputting.
• Spierpijn.
• Tachycardie.
• Spijsverteringsproblemen.
• Verzwakt immuunsysteem.

De gevolgen van stressverslaving

Incidentele en in de tijd beperkte stress is nuttig en heilzaam. Maar als deze reactie chronisch wordt tot het punt dat het een verslavend mechanisme wordt, zijn de gevolgen zorgwekkend. Hoewel de wetenschappelijke gemeenschap van mening is dat het problematisch is om stress als een verslavende stof te beschouwen, accepteert ze wel dat dit gedrag risico’s met zich meebrengt.

Onderzoek (Engelse link) gepubliceerd in EXCLI Journal beweert dat de effecten van deze situaties variëren van eenvoudige veranderingen in de homeostase tot levensbedreigende symptomen. Laten we eens kijken wat er met een stressverslaafde kan gebeuren.

Gezondheidsproblemen

Een maanden- en jarenlang volgehouden stressverslaving heeft schadelijke gevolgen en kan veranderingen veroorzaken zoals:

• Hoofdpijn.
• Slapeloosheid.
• Hypertensie.
• Spierpijn.
• Geheugenproblemen.
• Hartproblemen.
• Vroegtijdige veroudering.
• Veranderingen in eetpatronen.
• Veranderingen in spijsvertering en darmen.
• Risico op cerebrovasculaire infarcten.
• Verzwakking van het immuunsysteem.

Psychische problemen

Stressverslaving is de sleutel tot de ontwikkeling van veel geestelijke gezondheidsproblemen. Zoals aangegeven in Het Tijdschrift voor Neuropsychiatrie en Klinische Neurowetenscha ppen (Engelse link) ondersteunt chronische stress de neurobiologische basis van depressie.

De voortdurende afgifte van corticotropine en cortisol heeft een ernstig effect op de hersenen, waardoor dit risico toeneemt. Maar dat is niet het enige. Het volgende kan ook optreden:

• Sociaal isolement.
• Grotere impulsiviteit.
• Paniekstoornissen.
• Angststoornissen.
• Risico op verslavend gedrag.
• Obsessieve-compulsieve stoornis.
• Ongelukkige interpersoonlijke relaties.

Mensen die workaholics zijn, het bedriegersssyndroom hebben of meer competitief zijn, lopen een hoger risico om stressverslaving te ontwikkelen.

Hoe een stressverslaving te overwinnen

Een individu dat verslaafd is aan stress heeft een grotere behoefte om deel te nemen aan activiteiten om hun competentie aan zichzelf te bewijzen Ook om hun zelfbeeld te verbeteren. Dit levert een reeks gemakkelijk te herkennen profielen op. Ze zijn vaak workaholics, zeer competitief, of lijden aan het bedriegerssyndroom.

Misschien herken je jezelf hier wel in. Heb je soms de behoefte om 24/7 te werken om jezelf te bewijzen? Heb je het gevoel dat rusten en niets doen bijna een doodzonde is en iets wat je je gewoon niet kunt veroorloven omdat je gelooft dat niets doen betekent dat je zwak en incompetent bent?

Als dit als jou klinkt, is het tijd om te beginnen met het herstelproces. Ten eerste moet je met je naasten praten over wat er aan de hand is. Sociale steun is namelijk essentieel en zal je ervan bewust maken dat je moet veranderen. Neem ook kennis van de volgende aanbevelingen:

• Verbeter je zelfbeeld en eigenwaarde.
• Leer technieken om stress te reguleren.
• Doe aan sport of activiteiten die je dwingen actief te worden.
• Zoek nieuwe hobby’s naast je werk.
• Neem ademhalings-, ontspannings- en meditatietechnieken op in je routine.
• Herformuleer je schema’s. Je moet werk-, vrije tijd- en rusttijden vaststellen.
• Oefen zelfzorg. Je moet weer plezier voelen. Begin dus voor jezelf te zorgen en besteed tijd aan jezelf.
• Zoek naar steungroepen. Er zijn mensen die hetzelfde hebben meegemaakt als jij en je kunnen helpen.
• Bevorder goede levensgewoonten. Zorg voor je voeding en stop met roken of ander schadelijk gedrag.
• Verwijder jezelf uit omgevingen en mensen die je behoefte om altijd bezig te zijn vergroten. Verander zo nodig van baan.
• Leer te rusten. Om dit te doen moet je je gedachten en overtuigingen herformuleren, zodat je begrijpt dat rusten geen tijdverspilling betekent, maar een goede gezondheid.

Therapie voor stressverslaving

Als laatste, maar daarom niet minder belangrijk, aarzel niet om gespecialiseerde hulp te zoeken. Cognitieve gedragstherapie wordt vaak gebruikt om stressverslaving te overwinnen. Het zal je helpen om gezondere mentale patronen te ontwikkelen en je bezig te houden met bevredigend gedrag.

Aarzel tot slot niet om de veranderingen die je nodig hebt te bevorderen. Neem de nodige tijd om uit te rusten en voor jezelf te zorgen. Je lichaam en geest zullen je dankbaar zijn.