Subliminale boodschappen in muziek: mythe of realiteit?
De vraag of er al dan niet subliminale boodschappen in muziek kunnen zijn, is altijd in controverse gehuld geweest. Voor sommigen is het gewoon een mythe. Voor anderen is het een onbelangrijke anekdote. Weer anderen geloven echter dat deze berichten echt in staat zijn om het gedrag van mensen te veranderen en hun waarden te beïnvloeden.
Er is nog steeds geen definitieve conclusie over subliminale berichten in muziek of op afbeeldingen. Eigenlijk zijn de beschikbare gegevens tegenstrijdig. Verschillende regeringen hebben dit soort berichten echter verboden. De meeste onderzoekers hebben hun werkelijke effectiviteit echter vertekent.
Het onderwerp krijgt af en toe nieuwe aandacht. Het heeft alles veroorzaakt, van gelach tot grote zorgen. Soms geven mensen subliminale boodschappen in de muziek de schuld van het aanzetten tot geweld, het beoefenen van satanisme of het gebruik van drugs. Kan dit allemaal echt waar zijn?
“Ik zag een subliminale reclamemanager, maar slechts voor een seconde.”
-Steven Wright-
Wat geschiedenis
Subliminale boodschappen zijn ontworpen om binnen de grenzen van de normale perceptie door te komen. Met andere woorden, mensen kunnen ze niet bewust waarnemen, dus in feite ontvangen ze deze zonder het te beseffen.
Al duizend jaar geleden spraken mensen over dit soort berichten. Aristoteles beweerde dat impulsen onopgemerkt voorbij konden gaan als mensen wakker waren, maar dan sterker terugkwamen als ze sliepen. Ook spraken Michel de Montaigne, O. Poetzle en later Sigmund Freud ook over dit soort onbewuste ervaringen.
De technologische vooruitgang maakte het echter mogelijk om sommige dingen echt uit te proberen. Tegen de 20e eeuw was dit soort communicatie namelijk echt mogelijk.
In 1957 voerden wetenschappers een beroemd experiment uit met subliminale boodschappen in afbeeldingen. Bijna tien jaar later maakten The Beatles iedereen aan het praten over subliminale boodschappen in muziek of ‘backmasking’.
Subliminale boodschappen in muziek
Subliminale boodschappen in muziek of ‘backmasking’ worden ingevoerd via een speciale opnametechniek. Iemand neemt een geluid of bericht achterstevoren op, op een nummer dat bedoeld is om vooruit te worden afgespeeld. De luisteraar kan vervolgens de boodschap dus alleen bewust horen als hij het achterstevoren afspeelt (Engelse link).
Twee belangrijke factoren leidden tot subliminale boodschappen in muziek. De eerste kwam van ‘musique concrète’ in Frankrijk. Dit genre gebruikte geluiden van elektronische instrumenten en geluiden uit de omgeving en combineerde deze in de opnamestudio.
De tweede factor was het gebruik van opneembare tape om de originele uitvoering van muzikanten op te nemen en te bewaren. Hierdoor konden technici fragmenten van de originele opname combineren, knippen, eroverheen opnemen en plakken.
The Beatles, en John Lennon in het bijzonder, voerden verschillende experimenten uit met ‘musique concrète’. Zo begonnen ze aan een geheel nieuw hoofdstuk van het verhaal.
Het zevende album van The Beatles bijvoorbeeld bevatte subliminale boodschappen. Voor het eerst was er een lied waarin de woorden achterstevoren waren opgenomen. Dat nummer, ‘Rain’, kwam uit in 1966. De band wilde namelijk satire maken, experimenteren en nieuwe geluiden produceren.
Subliminale boodschappen waren een geweldige manier om dat te doen. Vanaf dat moment deden veel artiesten hetzelfde. Daarom kwamen subliminale boodschappen in de muziek steeds vaker voor.
Vragen di er nog steeds zijn
Het was voorspelbaar dat verschillende religieuze bewegingen begonnen te prediken tegen subliminale boodschappen. Als gevolg hiervan kregen ook de zogenaamde ‘urban legends’ grip op deze boodschappen. Veel mensen luisterden achterstevoren naar opnames en vonden verborgen betekenissen, maar de meeste van hun beweringen waren slechts wilde gissingen.
Vooral religieuze mensen beschuldigden verschillende rockbands ervan jonge mensen te verleiden de duivel te aanbidden, misdaden te plegen en drugs te gebruiken. Het debat woedde voort totdat in 1985 de psychologen John R. Vokey en J. Don Read een experiment uitvoerden. Ze namen een psalm uit de Bijbel op en observeerden de reacties van de luisteraars.
Deze onderzoekers concludeerden dat subliminale boodschappen in muziek geen effect hadden. In 1996 voerde C. Trappery 23 experimenten uit, die in wezen dezelfde conclusies opleverden.
De Utrechtse onderzoekers Johan C. Karremans, Wolfgang Stroebeb en Jasper Claus voerden in 2006 echter een nieuw experiment uit. Ze concludeerden dat deze berichten blijkbaar het gedrag van mensen veranderen. Het debat gaat dus verder!
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
Navarro, A. B. B. (2005). El mensaje subliminal: tácticas de publicidad ilícita. In Información para la paz: autocrítica de los medios y responsabilidad del público (pp. 169-182). Fundación COSO de la Comunidad Valenciana para el Desarrollo de la Comunicación y la Sociedad.