Hoe te stoppen met verantwoordelijkheid nemen voor andermans problemen
Heb je je ooit afgevraagd waarom je verantwoordelijkheid neemt voor andermans problemen? Als je het gevoel hebt dat je te veel betrokken bent bij wat anderen overkomt, maar te weinig bij je eigen zorgen, kun je lijden aan een redderscomplex of messiascomplex.
We vertellen je waar deze aandoening uit bestaat en welke andere redenen schuilgaan achter de neiging of onbewuste behoefte om anderen altijd te helpen (tot het punt dat je hyperverantwoordelijk bent).
De belangrijkste oorzaken van verantwoordelijkheid nemen voor andermans problemen
Misschien neem je verantwoordelijkheid voor andermans problemen vanwege een overmaat aan empathie. Of omdat het moeilijk voor je is om nee te zeggen, vanwege je hulpvaardigheid. Er kan echter ook iets anders ten grondslag liggen aan overmatig helpen, vooral als je je daardoor ongemakkelijk voelt.
Naast wat we al genoemd hebben, zijn er nog andere mogelijke oorzaken die kunnen verklaren waarom je verantwoordelijkheid neemt voor de andermans problemen, terwijl het in werkelijkheid niet jouw plaats is om dat te doen.
1. Reddercomplex en gebrek aan vertrouwen in anderen
Reddercomplex wordt gebruikt om te verwijzen naar individuen die de neiging hebben verantwoordelijkheid te nemen voor andermans problemen. Ze plaatsen zichzelf in vaderlijke of moederlijke posities bij hun gelijken, of dat nu partners, vrienden of collega’s zijn.
Achter deze houding gaat echter vaak een gebrek aan vertrouwen schuil in het vermogen van anderen om hun eigen problemen aan te pakken en op te lossen. Het zijn vaak het soort mensen dat vindt dat alleen zij de capaciteit, de middelen of de instrumenten hebben om andermans problemen aan te pakken.
Er kan ook een traumatische basis zijn in het ontstaan van dit syndroom. Bijvoorbeeld als hun ouders in hun jeugd geen verantwoordelijkheid voor hen hebben genomen. Of als ze vanaf heel jonge leeftijd ‘verantwoordelijkheid’ moesten nemen voor hun ouders. Het kan komen door situaties van nalatigheid, of als de ouders of andere familieleden ziek waren.
2. Onzekere gehechtheid in de kindertijd
Het type gehechtheid dat in de kindertijd is opgebouwd, is ook van invloed op het ontstaan van dit syndroom. Als je een onzekere gehechtheid aan je belangrijkste figuren hebt ontwikkeld, wat direct van invloed is op de manier waarop je als volwassene met anderen omgaat, kun je uiteindelijk een redderscomplex ontwikkelen.
Als dit het geval is, kun je het gevoel hebben dat, omdat ze niet aan je zijde stonden toen je ze nodig had, het nu jouw plaats is om dat feit te compenseren en voor alle anderen te zorgen. Dit is natuurlijk een onbewust gevoel.
3. Afhankelijkheid
Zoals we al eerder zeiden, zegt de manier waarop je je als volwassene hecht veel over hoe je als kind je gehechtheid met je ouders hebt opgebouwd. In feite hangt het samen met de vraag of ze al dan niet voldeden aan je fysieke en emotionele behoeften.
Onzekere gehechtheid ontstaat als de gehechtheid in de kindertijd slecht is. Dit komt ofwel omdat de ouders tegenstrijdige boodschappen gaven of niet voldeden aan de behoeften van hun kinderen. Misschien waren ze op sommige momenten wel beschikbaar, maar op andere niet. Daardoor bouwen hun kinderen afhankelijke relaties op met anderen.
In deze afhankelijke dynamiek kan ook de ‘behoefte’ ontstaan om verantwoordelijkheid te nemen voor andermans problemen. Het is alsof ze andere mensen nodig hebben om zich vervuld en tevreden te voelen. In feite hebben ze het gevoel dat als ze verantwoordelijkheid nemen voor de problemen van anderen, die mensen uiteindelijk afhankelijk van hen zullen worden omdat ze hun problemen altijd voor hen oplossen.
4. Onvermogen om grenzen te stellen
Een gebrek aan assertiviteit kan ook een verklaring zijn voor het feit dat ze buitensporig veel verantwoordelijkheid nemen voor de problemen van anderen. Wie namelijk niet weet hoe hij nee moet zeggen of grenzen moet stellen en door anderen misbruikt wordt, neemt uiteindelijk andermans problemen als zijn eigen problemen aan.
5. Een manier om hun eigen problemen te vermijden
Aan de andere kant zijn degenen die verantwoordelijkheid nemen voor andermans problemen niet bezig met hun eigen problemen. De tijd die ze aan anderen besteden, leidt af van de tijd die ze aan zichzelf en hun eigen leven zouden moeten besteden.
Daarom kan het manifesteren van de neiging om de problemen van anderen op zich te nemen een manier zijn om -bewust of onbewust- hun eigen problemen niet onder ogen te zien.
Hoe te stoppen met verantwoordelijkheid nemen voor andermans problemen
Het is één ding om je zorgen te maken over anderen en te proberen te helpen. Het is heel wat anders om hyperverantwoordelijk te zijn voor de problemen van anderen, tot het punt dat je jezelf overbelast.
Als je je hebt gerealiseerd dat je verantwoordelijkheid neemt voor de problemen van anderen, dat je je daardoor ongemakkelijk voelt, en je wilt beginnen met veranderingen aan te brengen, dan is het goede nieuws dat je al een begin hebt gemaakt door je dat te realiseren. Als je dit soort gedrag hebt vastgesteld, probeer dan de volgende stappen.
- Denk na over de oorzaak ervan. Waarom doe je het? Uitgelegde oorzaken kunnen je helpen je situatie beter te begrijpen.
- Ga na welke factoren deze situatie in stand houden. Is het emotionele afhankelijkheid? Een laag gevoel van eigenwaarde? De behoefte om je nuttig te voelen?
- Schrijf je problemen op een stuk papier op, in één kolom. Schrijf daarnaast de problemen van anderen om je heen op. Begin onderscheid te maken tussen jouw problemen en die van hen.
- Werk aan je assertiviteit om te leren grenzen te stellen en nee te gaan zeggen.
- Probeer je eigenwaarde te versterken door andere acties die alleen van jou afhangen en die alleen met jou te maken hebben.
- Begin met kleine veranderingen. Begin met het loslaten van het nemen van verantwoordelijkheid voor slechts één van deze zaken. Geef de controle uit handen en kijk hoe je je voelt.
- Vraag professionele hulp als je voelt dat je die nodig hebt.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Castelló, J. (2000, March). Análisis del concepto dependencia emocional. In I Congreso Virtual de Psiquiatría (Vol. 5, No. 8).
- Gaeta González, Laura; Galvanovskis Kasparane, Agris. (2009). Asertividad: Un análisis teórico-empírico. Enseñanza e Investigación en Psicología, 14(2), 403-425. Consejo Nacional para la Enseñanza en Investigación en Psicología A.C. Xalapa, México.
- Morales, J.F. (2007). Psicología social. Editorial: S.A. McGraw-Hill / Interamericana de España.
