Stimulatie van de nervus vagus verbetert je gezondheid

5 minuten

Beoordeeld en goedgekeurd door de psycholoog Gema Sánchez Cuevas.

Laatste update: 27 december, 2022

De nervus vagus is de langste en meest complexe zenuw in het hele lichaam. Het verbindt het brein met veel belangrijke organen zoals de darmen, de maag, het hart en de longen.

De nervus vagus speelt ook een hele belangrijke rol in het parasympathisch zenuwstelsel. Daardoor beïnvloedt het je ademhaling, spijsvertering en hartslag. Ook heeft het invloed op je mentale welzijn.

Daarom is het optimaliseren van het functioneren van je nervus vagus een goed idee. Het kan je algehele gezondheid verbeteren en je stressbestendiger maken.

Een toename van activiteit in je nervus vagus activeert het parasympathische zenuwstelsel. Zo’n toename betekent dat het lichaam zich dus sneller kan ontspannen na een stressvolle periode.

Sterker nog, in 2010 ontdekten onderzoekers meekoppeling — een versterkend effect — tussen een superieure vagale spanning, positieve emoties en een goede gezondheid. In andere woorden: hoe meer je je nervus vagus stimuleert, hoe meer je fysieke en mentale gezondheid zal verbeteren. Dit geldt natuurlijk ook andersom.

De rol van de nervus vagus in een ontspanningsreactie

De nervus vagus kent vele functies. Een aantal van de belangrijksten omvatten zijn rol als het voornaamste onderdeel van het autonome zenuwstelsel. Dit houdt je onbewuste lichaamsprocessen onder controle, zoals je hartslag, spijsvertering en ademhaling. Zo onderhoudt het je lichamelijke homeostase.

Het autonome zenuwstelsel wordt onderverdeeld in twee takken: het sympathische en het parasympathische zenuwstelsel. Het sympathische zenuwstelsel bereidt je lichaam voor om waargenomen gevaar. Deze wordt dus actief in stressvolle en/of gevaarlijke situaties.

Het parasympathische zenuwstelsel bereidt het lichaam daarentegen voor op rust en ontspanning. Deze ontspannen toestand zou onze nagestreefde standaard moeten zijn. Dit is echter voor veel mensen niet het geval, zoals voor mensen die vaak angstig zijn en veel stress ervaren.

Bovenop het voorbereiden van het lichaam op ontspanning, heeft de nervus vagus ook een ontstekingsremmend effect. Verder beïnvloedt het de opslag van herinneringen en spoort het de productie van vele belangrijke neurotransmitters aan. Denk hierbij aan GABA, noradrenaline en acetylcholine.

Tekenen en symptomen van een disfunctionele nervus vagus

Onze algehele gezondheid en het functioneren van onze nervus vagus staan sterk in verband met de activiteit van de zenuw zelf. Wanneer deze werkt zoals dat zou moeten, vertoont hij veel activiteit. Zoals we eerder al zeiden staat dit in verbinding met goede fysieke gezondheid, mentaal welzijn en weerstand tegen stress.

Wanneer de nervus vagus niet functioneert zoals bedoeld, vertoont hij dus weinig activiteit. Dit is dikwijls van toepassing op mensen die makkelijk gestrest raken en moeite hebben zichzelf te kalmeren na een stressvolle situatie.

Omdat een van de vele functies van deze zenuw ontstekingsremmend is, kan een chronisch verlaagde activiteit hiervan leiden tot chronische ontstekingsreacties. Deze kunnen op hun beurt een rol spelen bij hartziekten, kanker en diabetes. Ook kunnen ontstekingsreacties een rol spelen bij ADHD, angstgevoelens, depressie en de ziekte van Alzheimer.

Zo is een lage activiteit van deze zenuw in verband gebracht met verscheidene fysieke en mentale aandoeningen. De activiteit van deze zenuw is dus van invloed op veel belangrijke systemen. Hieronder zullen we een paar mogelijke consequenties van een verlaagde activiteit van je nervus vagus aankaarten:

Constipatie
Depressie
Diabetes
Angststoornissen
Auto-immuunziekten
Bipolaire stoornis
Moeite met slikken
Stikgevaar tijdens eten
Spijsverteringsstoornissen, waaronder gastroparese (vertraagde maaglediging)
Heesheid
Migraine
Obesitas
Reumatoïde artritis
Plotselinge bloeddrukdalingen
Hartziekten, waaronder bradycardie (vertraagde hartslag)
De ziekte van Alzheimer
Chronische vermoeidheid
Epilepsie.

Manieren om de nervus vagus te stimuleren

Er zijn veel verschillende manieren waarop deze zenuw gestimuleerd kan worden en een gezond activiteitsniveau kan worden onderhouden. Onderzoekers gebruiken graag de term “vagus nerve stimulation” (“nervus vagus stimulatie”).

Wat echter daadwerkelijk de zenuw stimuleert is datgene wat hem versterkt, net zoals lichaamsbeweging je spieren laat versterken.

Een gezondere nervus vagus is ontvankelijker. Het hebben van een gezonde nervus vagus zal je dus ook helpen sneller van stress te herstellen.

De nervus vagus stimuleren door de band tussen je lichaam en je geest

Hier zijn een aantal oefeningen en lichaam-geest therapieën die je kunnen helpen je nervus vagus te stimuleren:

Zingen. Volgens onderzoek kun je door in je eentje of samen met anderen te zingen, je nervus vagus stimuleren. Als je samen zingt, zullen jullie ademhalingspatronen synchroniseren, en zo ook mogelijk jullie hartritme. Ook hier denkt men dat de nervus vagus verantwoordelijk voor is.
Meditatie. Volgens een studie wordt het activiteitsniveau van je nervus vagus automatisch verhoogd tijdens meditatie. Bovendien ontdekten onderzoekers dat de Om-mantra het activiteitsniveau van de zenuw verhoogt en tegelijkertijd de activiteit van de amygdala vermindert. De amygdala is overigens het emotionele centrum van onze hersenen en speelt een grote rol in de ervaring van angstgevoelens.
Yoga. Gematigde lichaamsbeweging in welke vorm dan ook kan deze zenuw stimuleren. Yoga verdient echter een beetje extra aandacht. Verschillende studies ondersteunen namelijk de aanname dat yoga het parasympathische zenuwstelsel stimuleert. Dit verbetert op zijn beurt de activiteit van de nervus vagus. Zo vond een studie bijvoorbeeld ook dat yoga niet alleen dit effect had, maar ook dat het de uitscheiding van GABA verbeterde. Deze neurotransmitter speelt een grote rol bij het ontspannen.
Acupunctuur. Dit verbetert de activiteit van de zenuw, en dan vooral acupunctuur rondom het oor.
Reflexologie. Volgens onderzoek heeft voetreflexologie een exciterende werking op de nervus vagus.

Andere manieren om de zenuw te stimuleren

Het onderhouden van gezonde, vervullende relaties is nog een belangrijk onderdeel in het onderhoud van een gezonde nervus vagus. Sommigen denken zelfs dat mensen met een nervus vagus met een hoog energieniveau meer altruïstisch zijn en in het algemeen prettigere relaties hebben.

Dit komt deels door het feit dat de stimulatie van deze zenuw de afscheiding van oxytocine veroorzaakt. Oxytocine is een hormoon dat ook wel het ‘knuffelhormoon’ wordt genoemd. Het bevordert namelijk de drang om relaties aan te gaan. Oxytocine wordt ook in verband gebracht met menselijke trekjes zoals loyaliteit, empathie, vertrouwen en dapperheid.

Vele studies laten zien dat er een meekoppeling bestaat tussen opbeurende sociale verbintenissen, positieve emoties en fysieke gezondheid. Deze zou veroorzaakt worden door de nervus vagus.

Daarom is samenkomen met vrienden een goede manier om deze zenuw te stimuleren. Zoek de mensen op waarmee je kunt lachen en een leuke tijd kunt beleven. Lachen versterkt relaties en zorgt voor afwisseling in de snelheden van je hartritme. Ook dit wijst er weer op dat deze zenuw erg belangrijk is voor je gezondheid.

Ten slotte is het het benoemen waard dat bepaalde dieetaanvullingen ook de nervus vagus kunnen stimuleren. Een aantal hiervan zijn gemberwortel, probiotica (vooral lactobacillus rhamnosus), essentiële vetzuren met Omega-3 zoals DHA, en zink.