Sociale angst, een steeds groter wordende aandoening
Een zekere mate van sociale angst is normaal in nieuwe situaties of situaties waarin je in het middelpunt van de belangstelling moet staan, zoals het geven van een presentatie. Dit is normaal en zelfs nuttig, omdat het je voorbereidt en voorkomt dat je impulsief handelt.
Bij sommige mensen is dit gevoel intenser wanneer ze worden geconfronteerd met onverwachte of veelvoorkomende gebeurtenissen. Zo ervaren ze een hoge mate van angst wanneer ze gedwongen worden om te gaan met onder andere vreemden.
In deze context is een ander belangrijk punt bij het diagnosticeren van sociale angst (ook bekend als sociale fobie) de verstoring ervan in iemands dagelijkse routine.
Wat is sociale angst?
Mensen met sociale angst hebben een irrationele angst voor sociale situaties die niet gevaarlijk zijn voor hun persoonlijke integriteit. Ze kunnen subtiel vermijdingsgedrag (Engelse link) vertonen, zoals achteraan zitten bij een groepsactiviteit, geen vragen stellen tijdens een vergadering of zich verontschuldigen als daar geen reden toe is.
Sommige bevolkingsonderzoeken geven aan dat sociale angst gestaag toeneemt. Dit kan komen doordat tieners steeds minder live interacties hebben met hun leeftijdsgenoten in ongereguleerde of gescripte omgevingen, zoals buitenschoolse lessen, sport en andere activiteiten.
Dit zorgt voor kwetsbaardere ondersteunende sociale omgevingen en ze projecteren zelfs tekortkomingen bij bepaalde sociale vaardigheden die fundamenteel zijn bij volwassenen, vooral in de werkomgeving.
Er zijn vier belangrijke dingen waar je rekening mee moet houden om een kind te diagnosticeren:
- Ze zijn bang in sociale situaties waarbij leeftijdsgenoten betrokken zijn, niet alleen in aanwezigheid van volwassenen.
- Hun vaardigheden om met familieleden om te gaan zijn altijd normaal geweest.
- Ze zijn zich er misschien niet van bewust dat hun angst irrationeel is.
- Volwassenen hebben de symptomen al minstens zes maanden.
Volgens Mattick en Clarke zijn er twee aspecten van sociale fobie: angst voor sociale interactie en angst voor kritisch onderzoek. De term sociale interactiestoornis verwijst naar de angst die ervaren wordt bij het ontmoeten van en praten met andere mensen, vreemden of niet.
De verschillen tussen sociale angststoornis, vermijdende persoonlijkheidsstoornis en verlegenheid
De definitie van verlegenheid is ongemak en geremdheid in de aanwezigheid van andere mensen. Het is een blijvende neiging of aanleg en niet simpelweg een reactie op enkele tijdelijke en specifieke kenmerken. Verlegenheid is de neiging om angstig te worden in sociale contexten.
Verlegenheid en spot zijn kenmerkend voor sociale angststoornissen of sociale fobie, vermijdende persoonlijkheidsstoornissen en verlegenheid. Er zijn echter significante verschillen tussen wat de twee termen vertegenwoordigen. Hoewel er somatische en cognitieve overeenkomsten zijn, zijn er ook verschillen:
- De mate van sociale en beroepsmatige beperkingen bij een seizoensgebonden affectieve stoornis (SAD) is meestal groter dan bij mensen die verlegen zijn.
- Verlegenheid begint eerder dan sociale angst.
- SAD is een chronische aandoening, terwijl verlegenheid eerder in het leven kan optreden en daarna kan verdwijnen.
- Vermijding lijkt veel meer samen te hangen met SAD dan met verlegenheid, en de ernst van de vermijding is veel groter bij SAD dan bij verlegenheid.
- Er is een angst voor afwijzing en aandacht bij vermijdende persoonlijkheidsstoornis, net als bij sociale angst. Deze vermijding is al van jongs af aan een persoonlijkheidstrekje en is meestal gekoppeld aan meer comorbide problemen. Het is ook moeilijker om het probleem aan te pakken, omdat dit soort mensen meer situaties vermijdt dan alleen de sociale.
Klinische kenmerken van sociale angststoornis
Gedragskenmerken
Mensen met een sociale angststoornis vrezen of vermijden situaties waarin anderen hen kunnen zien. Er zijn twee prominente gedragscomponenten als het gaat om sociale situaties: tekortkomingen in sociale vaardigheden en vermijdingsgedrag.
Ze zijn meestal stil, duidelijk onrustig, waakzaam en alert. Ze nemen dus afstand van sociale situaties.
Cognitieve aspecten
Iemand met een sociale angststoornis heeft de neiging om de aandacht te richten op informatie die te maken heeft met sociaal falen. Ze vertonen een grotere gevoeligheid voor angst dan niet-klinische controlegroepen. Daarom kan deze gevoeligheid ertoe leiden dat ze de zichtbaarheid van hun angst overschatten.
Personen met SAD houden zich bezig met negatieve innerlijke dialogen die de aandacht afleiden van andere aanwijzingen in hun prestaties. Misschien omdat deze mensen zowel positieve als negatieve aspecten van hun gedrag waarnemen, maar de mate overschatten waarin gedragstekorten de algemene indruk die ze op anderen maken, zullen aantasten.
Fysiologische aspecten
Mensen met een sociale fobie kunnen hartkloppingen, zweten, spanning, misselijkheid, wazig zien, rillingen, tintelingen en paresthesie of gevoelloosheid ervaren. Het komt vaak voor dat kinderen met een sociale fobie een brok in de keel hebben. Bovendien lijken mensen met SAD vooral last te hebben van symptomen als blozen, rillen en zweten.
Epidemiologie en verloop
De prevalentie van sociale angststoornis ligt tussen de drie en 13 procent. Het is zelfs een van de meest voorkomende en snelst groeiende psychische stoornissen ter wereld. De Verenigde Staten hebben de hoogste prevalentie. De WHO geeft aan dat het mannen en vrouwen in gelijke mate treft, hoewel niet alle onderzoeken het daarmee eens zijn.
SAD treft meestal tieners van 12-18 jaar. Het ontwikkelt zich meestal geleidelijk, maar het kan ook het gevolg zijn van een stressvolle of vernederende ervaring. De meeste mensen kunnen zich niet specifiek het begin herinneren als het geleidelijk ontstaat.
Interventie voor sociale angst
Cognitieve gedragstherapieën zijn effectief bij de behandeling van sociale angst. De interventie kan al dan niet gekoppeld zijn aan een klinische context.
Met andere woorden, het kan zijn dat de persoon niet voldoet aan de diagnostische criteria voor sociale angststoornis. Toch kan een therapeut hulpmiddelen aanreiken om de spanning in potentieel stressvolle situaties te verminderen.
In deze context is progressieve blootstelling een van de meest gebruikte technieken. De therapeut stelt een lijst met doelen op die bereikt moeten worden door middel van ontspanning en parallel werk aan de gedachten en emoties van de patiënt.
Het uiteindelijke doel is dat de patiënt de confrontatie met zijn grootste angsten aangaat zonder angst.
Het uiteindelijke doel is dat de patiënt zijn grootste angsten zonder angst onder ogen ziet.
Sociale onhandigheid voorbij
Sociale angst kan van nature voorkomen in bepaalde situaties of kan een bepaalde persoon soms overvallen zonder dat het zijn prestaties belemmert. Zoals we hierboven hebben uitgelegd, gaat sociale angststoornis echter veel verder dan het milde sociale ongemak van deelname aan groepstaken.
Het is een chronische vermijding van activiteiten omdat de daadwerkelijke blootstelling aan een groep voelt als een eis waaraan ze niet kunnen voldoen. In feite kan het ongemak zich manifesteren als duizeligheid, gevoelloosheid of blokkeren.
Het is belangrijk om de symptomen bij tieners of jongvolwassenen te herkennen zodra ze zich beginnen te manifesteren. Als je een probleem op één sociaal gebied oplost, betekent dat niet dat je sociale angst in andere situaties geen rol meer speelt.
Je kunt bijvoorbeeld veel lagere pieken van sociale angst bereiken in een sportcontext, maar deze zullen wel opduiken in de werkomgeving. Dat komt meestal doordat je niet hebt gewerkt aan die aspecten die te maken hebben met het anticiperen op kritisch onderzoek.
Zoals je kunt zien, moet therapie voor sociale angst maatregelen implementeren die gericht zijn op het corrigeren ervan in alle contexten.