Psychologisch extremisme: overweldigende behoefte

Ben je geobsedeerd door een dieet om te schitteren in een bikini? Tot uitputting studeren om altijd een goed cijfer te halen? Misschien zijn het gedragingen die in de samenleving niet worden afgekeurd, maar ze kunnen een weerspiegeling zijn van psychologisch extremisme vanwege het gebrek aan zelfregulatie. In dit artikel leggen we het je uit.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Cristina Roda Rivera.

Laatste update: 27 januari, 2023

Psychologisch extremisme verschijnt wanneer een behoefte overweldigend wordt, waardoor het individu al het andere vergeet, tot het punt van verslaving. In feite leidt hun onevenwichtigheid van behoeften tot extreem gedrag. Dit is een gevolg van psychologische inflexibiliteit en het onvermogen om zichzelf te reguleren.

In de regel zijn onze behoeften, of ze nu fysiologisch of psychologisch zijn, in evenwicht. We eten bijvoorbeeld, drinken, en zijn in contact met anderen, enz. in redelijke mate. Maar soms kan een behoefte dominant worden, in feite te dominant.

Laten we honger als voorbeeld nemen. Als je echt honger hebt, kan deze behoefte overweldigend worden en bijna instinctief al je handelingen sturen. Al het andere verliest aan belang.

Hetzelfde geldt voor psychologisch verlangen. Of het nu komt door de behoefte aan respect, waardigheid, belangrijkheid, betrokkenheid, veiligheid of vrijheid. Een psychologisch verlangen of behoefte kan zo krachtig worden dat een individu het feit signaleert met zijn gedachten en gedrag. In feite hebben ze behoefte aan sociale erkenning.

Daarom is extreem gedrag van welke aard dan ook gebaseerd op een onbalans van behoeften, of beter gezegd, op een onaangepast evenwicht als het gaat om het investeren van de middelen om eraan te voldoen.

Psychologisch extremisme

Psychologisch extremisme is gebaseerd op het concept van motivationele onbalans. In feite krijgt een bepaalde behoefte de overhand en overheerst andere fundamentele zorgen. Matiging is daarentegen het resultaat van een motivationeel evenwicht waarin aan de verschillende behoeften van een individu in gelijke mate aandacht wordt besteed.

Het is belangrijk te benadrukken dat wanneer een individu aan al zijn behoeften aandacht besteedt, dit elk extremistisch gedrag matigt. In feite offert het vertonen van extremistisch gedrag gemeenschappelijke zorgen op. De meeste mensen vermijden het inderdaad, vandaar dat het als extreem wordt aangeduid.

Deze onevenwichtige motivatie heeft cognitieve, gedragsmatige, affectieve en sociale gevolgen. Het komt tot uiting in een grote verscheidenheid aan extremismen die dezelfde psychologische kern delen. Bijvoorbeeld extreme diëten, extreme sporten, extreme verliefdheden, diverse verslavingen, enz.

Psychologisch extremisme als basis van verslaving

Extreem gedrag van welke aard dan ook is gebaseerd op een onevenwicht in behoeften. Studies met workaholics, internetverslaafden en politieke extremisten hebben dit feit aangetoond. Bovendien vertonen bepaalde atleten en kunstenaars die zich met specifiek gedrag bezighouden psychologisch extremisme.

De dominantie van een enkele behoefte kan worden veroorzaakt door een uitgesproken deprivatietoestand. Dit kan een toestand zijn van ouderlijke verlating in de kindertijd of sterke externe prikkels, zoals het verlangen naar groot succes en het alleen maar accepteren van de eerste plaats.

In het eerste geval heeft het individu een extreme behoefte om verzorgd te worden. Terwijl ze in het tweede verlangen om persoonlijk gevalideerd te worden voor wat ze doen.

Hier ligt het verschil tussen behoeften en doelen. Een doel kan bereikt worden. Je kunt een examen halen, dan is het voorbij en haak je af. Of, je kunt het doel hebben om vijf artikelen per dag te schrijven, dat bereiken, en je tevreden voelen.

Een psychologische behoefte wordt echter nooit volledig bevredigd, of, als het bereikt wordt, zal het slechts voor een relatief korte tijd zijn. De behoefte om sociaal erkend te worden is uiterst moeilijk te bereiken. Dit leidt het individu tot extreem gedrag.

Slecht gereguleerde mechanismen

Als we roken, welke behoefte wordt dan bevredigd? Roken kan beginnen als een sociale behoefte, zoals zelfverzekerd willen overkomen op anderen en hun goedkeuring krijgen. Het lastige van verslaving is dat roken een gewoonte wordt. Hoe langer we het doen, hoe moeilijker het wordt om te stoppen.

Bij verslaving zijn er bewezen veranderingen in de hersenen die het individu gevoelloos maken voor al het andere. Hierdoor willen ze alleen nog maar de drug. Toch zijn de sociale processen en verhalen die extreem gedrag aanwakkeren en controleren cruciaal voor het ontstaan ervan.

Bepaalde ideologieën kunnen ook dit soort verhalen bevatten. Dat is vooral het geval als ze verleidelijke beloften bevatten die het onvervulde verlangen van het individu naar transcendentie kunnen helpen bevredigen.

Alle psychologische extremismen zijn gelijk

Gedragsextremisme (bijv. extreem geweld, verzorging, diëten of extreme sport) roept angst, afkeer, medelijden of bewondering op, afhankelijk van de context. In feite maakt het gangbare beeld ervan als exotisch en esoterisch extremisme fascinerend voor een publiek over de hele wereld.

Negatieve, antisociale, of positieve en prosociale gevallen van extremisme ziet men over het algemeen als polaire tegenstellingen en zijn gebaseerd op kwalitatief verschillende psychologieën.

Alle gevallen van extremisme zijn echter verschillende kanten van dezelfde medaille. Ze hebben verschillende verschijningsvormen en niveaus van fylogenie, maar betrekken hetzelfde psychologische mechanisme.

Dit mechanisme bestaat uit een motivationele onevenwichtigheid waarbij een bepaalde behoefte zo dominant wordt dat het andere fundamentele zorgen overheerst. Het maakt gedragingen los die de laatste voorheen beperkten.

Sociaal fanatisme: de perfecte metgezel van extremisme

Psychologisch extremisme is aanwezig in de processen van politiek fanatisme. Het is inderdaad niet moeilijk te begrijpen dat iemand die het soort extremistisch gedrag ontwikkelt dat in de ogen van de samenleving goed staat aangeschreven, ook ander negatief extremistisch gedrag kan ontwikkelen.

Zoals we al eerder opmerkten, is extremisme niets anders dan het resultaat van een slecht evenwicht. Fanatisme is in die zin de ideale metgezel voor het individu dat gewoonlijk psychologisch extremisme vertoont.

Door één enkele, eenvoudige en duidelijke ideologie aan te nemen, heeft het individu het gevoel dat hij al zijn persoonlijke en sociale plannen geregeld heeft. Hun huis, emotionele relaties, morele beslissingen en houding tegenover vreemden kan men samenvatten in een korte en enorm eenvoudige theorie.

Het is niet verwonderlijk dat extremisme in iemands denkwijze kan overgaan in sociaal fanatisme. Dat komt omdat het bezetting en betekenis geeft aan degenen die niet alle emotionele en sociale vaardigheden die nodig zijn om in een gemeenschap te leven voldoende hebben ontwikkeld.

Ellis en zijn rationeel emotieve therapie om psychologisch extremisme te verminderen

Rationeel emotieve gedragspsychotherapie (Spaanse link) (REBT) kan helpen om programma’s ter preventie van radicalisering en extremisme duidelijker en efficiënter te maken.

Volgens Ellis poneert REBT drie belangrijke verweven aspecten van het menselijk functioneren: overtuigingen, gevoelens en gedragingen. Een basisprincipe is dat evaluatieve cognities de belangrijkste determinanten zijn van menselijke emoties en gedragingen.

Ellis stelde dat rigide en absolutistische eisen de kern vormen van emotionele nood. Alle andere categorieën irrationele overtuigingen komen voort uit deze dogmatische wortel. Mensen zetten hun voorkeuren, wensen en verlangens gemakkelijk om in ‘moeten’ en bevelen.

Er zijn drie categorieën van absolutistische eisen: (1) zelfeisen; (2) eisen van anderen; (3) eisen van de omgeving. Zelfeisen (bijvoorbeeld: ik moet goed presteren, ik moet mijn bekwaamheid tonen, ik moet competent zijn, ik moet de controle hebben, ik moet mijn vrienden behagen) leiden tot zelfhaat, angst, depressie en suïcidaal gedrag.

Op anderen gerichte eisen (bijvoorbeeld: ze moeten me altijd vriendelijk/eerlijk behandelen, ze moeten van me houden) leiden tot sterke gevoelens van woede, woede, pijn en gewelddadig storend gedrag.

Terwijl omgevingseisen (bv. de economische, sociale en politieke omstandigheden moeten gunstig zijn, zonder problemen en er moet zekerheid zijn in de wereld) leiden tot zelfmedelijden, woede, depressie, angst, wanhoop en disfunctioneel gedrag. Bijvoorbeeld verslavingen (Spaanse link), isolatie en geweld.

De sleutel ligt in het handhaven van het evenwicht

Psychologisch extremisme is een product van zowel de manier waarop we met elkaar praten als de weinige gedragsalternatieven die we hebben om onszelf te reguleren.

Als iemand op verschillende gebieden van zijn leven evenwicht bewaart, is het moeilijk voor hem om het soort psychologisch extremisme te ontwikkelen dat hem ertoe brengt op lange termijn destructief en onhoudbaar gedrag te vertonen.

Als iemand echter uitmuntendheid in de wereld bereikt ten koste van zijn geestelijke en lichamelijke gezondheid, is hij door een gebrek aan zelfregulering in de val van psychologisch extremisme gelopen. In feite zal elk gedrag, genomen tot het uiterste van oefening en controle, waarschijnlijk problematisch worden.