Elf negatieve manieren waarop we de werkelijkheid verdraaien

We hebben allemaal het gevoel alsof we de wereld waarnemen precies zoals deze is. Het is makkelijk om te begrijpen dat onze gevoelens en onze geest verdraaiingen creëren, maar het is niet zo makkelijk om deze verdraaiingen te doorzien en te laten varen.

Er zijn genoeg situaties op te noemen waarin we onze waarneming verdraaien. Ondanks het feit dat dit volkomen normaal is, is het ook zo dat deze verdraaiingen versterkt worden wanneer iemand bijvoorbeeld last heeft van een mentale stoornis, zoals depressie.

Met andere woorden, deze foutieve cognitieve verdraaiingen maken ons kwetsbaar voor cognitieve droefheid en depressie, en de mensen die er last van hebben, hebben vaak ook zeer weinig zelfvertrouwen.

Laten we daarom eens kijken naar elf manieren waarop je geest de werkelijkheid verdraait en waar deze verdraaiingen uit bestaan en hoe ze tot stand komen, zodat we een verklaring kunnen vinden voor waarom ze zich überhaupt voordoen.

Elf manieren waarop je geest de werkelijkheid verdraait

Cognitieve verdraaiingen zorgen ervoor dat we niet in staat zijn om de dingen te zien zoals ze werkelijk zijn, dat wil zeggen, ze vervormen de realiteit door zich alleen bezig te houden met één aspect ervan.

• Overgeneralisatie: Op basis van een geïsoleerd gegeven, creëren we een algemene en universele regel: ‘Hij schonk vandaag helemaal geen aandacht aan mij, niemand vindt mij leuk’.
• Willekeurige conclusies trekken: Een gehaaste conclusie trekken zonder enige aanleiding: ‘Als hij niet naar mij kijkt, dan komt dit doordat ik lelijk ben’ of ‘Ik ga dat examen toch niet halen, zelfs niet als ik studeer’.
• Universele labels: Automatisch gebruik maken van negatieve labels om onszelf te beschrijven in plaats van onszelf te beschrijven met precisie: ‘Ik ben een lafaard, hopeloos, dom, zwak…’
• Gepolariseerd of dichotoom denken: Dingen altijd zwart-wit zien, zonder enige ruimte daartussenin: ‘Het moet perfect zijn, anders is het niets waard’.
• Zelfbeschuldiging: Onszelf voortdurend de schuld geven van dingen die helemaal onze schuld niet kunnen zijn: ‘Als ik niet zo snel van de snelweg was gegaan, dan zou er meer licht zijn geweest en was dat ongeluk nooit gebeurd’.

• Personalisering: Ervan uitgaan dat alles met ons te maken heeft, zelfs als het in feite gaat over de situatie van een ander die vrij weinig tot niets te maken heeft met ons leven: ‘Kijk hoe goed Marjolein er altijd uitziet, terwijl ik er altijd uitzie als een zwerver’.
• Gedachtelezen: Denken dat je weet wat anderen denken en waarom ze zich op een bepaalde manier gedragen: ‘Hij vindt mij stom’.
• Bedrieglijke controle: Je hebt het gevoel alsof je overal verantwoordelijk voor bent of dat je nergens controle over hebt: ‘Dit gaat fout vanwege mij’, ‘Ik kan niets doen om het te veranderen’.
• Emotionele beredenering: Ervan uitgaan dat de dingen precies zo zijn als hoe jij je voelt: ‘Ik ga dood’, ‘Al mijn vrienden zullen mij in de steek laten’.
• Subjectieve abstractie: Een mentale filter die ervoor zorgt dat we al het positieve negeren en ons alleen maar richten op het negatieve: ‘Ik heb dat belangrijke tentamen gehaald omdat ik mazzel had’.
• Maximalisering en minimalisering: De dingen die gebeuren worden veel te overdreven geëvalueerd of er wordt juist veel te weinig waarde aan gehecht. Een voorbeeld van minimalisering kan zijn een situatie waarin we het positieve aan gebeurtenissen in relatie tot onszelf minder belangrijk maken: ‘Hij heeft mij ten huwelijk gevraagd, maar hij zou iedereen vragen’.

Verklaring voor deze cognitieve verdraaiingen

In zijn theorie over depressie maakt Beck gebruik van drie essentiële elementen: schema, automatische gedachten en de cognitieve verdraaiingen waar we het hierboven over hebben gehad.

Cognitieve schema’s zijn veronderstellingen en fundamentele overtuigingen in relatie tot de werkelijkheid. Automatische gedachten zijn irrationele, niet-kloppende en onvrijwillige reflecties die ervaren worden als plausibel.

Tot slot, zijn cognitieve verdraaiingen systematische fouten die ontstaan wanneer informatie verwerkt wordt. Daarom speelt foutieve cognitie ook een centrale rol in iemands mate van ongemak.

Al deze schema’s worden gevormd tijdens iemands jeugd en kunnen geactiveerd worden in het leven van volwassenen door middel van stressvolle gebeurtenissen die verbonden zijn aan een deel van deze persoon. Nadat ze geactiveerd zijn, verwerken we alles aan de hand van deze negatieve schema’s, wat leidt tot het ontstaan van cognitieve verdraaiingen en automatische gedachten. Dit is het punt waarop de cognitieve triade van depressie zich voordoet: een negatief beeld van jezelf, de wereld en/of de toekomst.

Om deze concepten te verduidelijken, kan het misschien helpen om even naar een voorbeeldje te kijken:

‘Marie is een meisje dat al van kleins af aan toe heeft moeten kijken hoe haar moeder mishandeld werd door haar vader. Haar moeder heeft haar echter verteld dat dit normaal is, aangezien alle mannen hetzelfde zijn vanaf dat ze trouwen.

Marie accepteert dit en zal hierdoor een negatief schema vormen in relatie tot haar relaties met mannen, dat geactiveerd zal worden wanneer ze een stressvolle situatie ervaart die soortgelijk is aan de situatie die ervoor zorgde dat ze dit schema überhaupt vormde. Jaren later, schreeuwt haar vriend tegen haar en wordt dat schema ‘dat alle mannen slecht en grof zijn’ automatisch geactiveerd.

Vanaf dat punt, wordt alle informatie die Marie tot zich krijgt verwerkt aan de hand van dit schema en zal ze automatische gedachten krijgen in relatie tot de aard van haar partners gedrag etc. ‘Al het kwaad dat hij doet is voor mijn eigen bestwil.’ Ook cognitieve verdraaiingen, zoals emotionele beredeneringen, zullen geactiveerd worden wanneer zij informatie te verwerken krijgt: ‘Ik heb het gevoel alsof ik doodga en ik het niet tegen zal kunnen houden.’

Dit zal allemaal bijdragen aan de activatie van de cognitieve triade van depressie in de geest van Marie: een negatief beeld van zichzelf, de situatie en de toekomst.

Hoe je je depressieve schema, gedachten en cognities kunt behandelen

De beste manier om een depressie te behandelen die veroorzaakt wordt door de manier waarop je informatie verwerkt, is door middel van ‘Becks cognitieve therapie voor depressie’.

Becks cognitieve therapie is erg omvattend, met een educatieve fase, een fase waarin vaardigheden worden ontwikkeld, en een fase waarin deze kennis en vaardigheden worden toegepast in het echte leven. Er wordt gebruik gemaakt van allerlei technieken om deze foutieve cognities die iemand steeds depressiever maken, in twijfel te trekken of onderuit te halen.

Enkele van deze technieken houden in dat iemand leert om zichzelf weer de waardering te geven die hij verdient, dat hij op zoek gaat naar alternatieve interpretaties, dat hij het bewijs dat de schema’s in zijn hoofd hem leveren in twijfel trekt en dat hij antwoord geeft op de rampzalige voorspellingen die hij alsmaar blijft maken.

Bij deze therapie is de relatie tussen patiënt en therapeut uiterst belangrijk. Bovendien is deze behandeling met name erg efficiënt wanneer er ook wordt gekeken naar de manier waarop deze schema’s zich uiten in iemands gedrag. Het is goed om dingen te doen en onszelf te activeren, zelfs als we ons niet goed voelen en de werkelijkheid om ons heen alsmaar op deze manier blijven verdraaien. Vroeg of laat zullen deze verdraaiingen echter ineenstorten, als we vast blijven houden aan de energie waarmee we vooruit blijven gaan en de kracht om onze doelen te bereiken.