Mudita, altruïstische vreugde in het Sanskriet

Mudita is een soort pure, ongerepte vreugde die niet bezoedeld is door ego of afgunst. Het betekent je blij voelen voor het geluk van anderen

Mudita is een term die zijn wortels heeft in het Sanskriet en die de vreugde definieert die je voelt bij de gelukzaligheid en het geluk van anderen. Dit mooie woord bestaat niet in de westerse wereld. Als je dit echter in gedachten houdt, kun je deze emotie die zo bepalend is in relaties en toch zo afwezig is in veel van onze sociale omgevingen, aanwezig maken.

Het boeddhisme ontwikkelde een vorm van meditatie die erop gericht was deze gemoedstoestand te bevorderen. Het waarderen van het welzijn van de mensen om je heen is inderdaad een deugd en een fundamenteel principe van coëxistentie.

Het gaat vooral om het loslaten van verontrustende emoties zoals jaloezie, hebzucht, wrok en dat stille ongemak dat je meestal voelt wanneer je anderen ziet die het beter doen dan jij.

Het is fascinerend hoe er in sommige talen vaak bepaalde woorden zijn die uitnodigen tot reflectie over werkelijkheden die in andere niet eens gedefinieerd zijn. Het feit dat bepaalde emoties of gevoelens niet in een woordenboek staan, betekent echter niet dat ze niet bestaan.

In feite is mudita een psychologische toestand die we allemaal zouden moeten bevorderen en ontwikkelen.

Mudita, altruïstische vreugde

Mudita, meestal vertaald als altruïstische vreugde, maakt deel uit van de “sublieme staten” van het boeddhisme (Brahmaviharā). Ze definiëren een reeks oefeningen die verder gaan dan meditatie. Bovendien proberen ze in de mens een levensstijl, een manier van handelen en zelfs een morele code te bevorderen.

Dit perspectief heeft ook de aandacht getrokken van het psychologische werkveld. Een voorbeeld was een onderzoek (Engelse link) van de University of Kansas (Verenigde Staten). In dit werk probeerden onderzoekers het verschil te begrijpen tussen empathische vreugde en altruïstische vreugde.

De eerste is beperkt tot het voelen van iemands positieve emotie en het besmet raken door die toestand. Niks anders. Altruïstische vreugde wordt echter ervaren wanneer je iets voor iemand doet om hun welzijn te verbeteren. Op jouw beurt geniet je van hun geluk.

De vier sublieme staten

Mudita is, zoals we al zeiden, een van de vier sublieme staten van het boeddhisme. Het zijn oefeningen die worden gecultiveerd door meditatie en recitaties, maar die je uitnodigen om een diepe emotionele en gedragsverandering aan te brengen.

Het is echter niet voldoende om simpelweg te begrijpen wat mudita is. In feite moet je het belichamen, voelen, je eigen maken en de andere drie sublieme staten ook uitoefenen. Zij zijn:

• Liefdevolle vriendelijkheid of welwillendheid (metta) betekent het beoefenen van een soort genegenheid die vrij is van gehechtheden, maar sterk in betekenis, openheid en tolerantie. Het is de ander accepteren zoals hij is dankzij jouw genegenheid voor hem zonder dat je hem onder controle hoeft te houden.
• Mededogen (karuna). Deze term betekent niet medelijden met iemand hebben. In feite is mededogen in het boeddhisme begrijpen dat we allemaal het verdienen om vrij te zijn van lijden. Het betekent dat je op een genereuze manier aanwezig kunt zijn voor anderen.
• Altruïstische vreugde (mudita) definieert het vermogen om zich te verheugen in de overvloed van anderen. Het betekent dat je in staat bent om het welzijn van anderen te bemiddelen door jezelf te ontdoen van jaloezie en ego.
• Gelijkmoedigheid (upeksa) is de deugd die de andere drie verenigt. Het houdt in dat je weet hoe je een harmonieus leven kunt leiden zonder gehechtheden, waarin je alle bovengenoemde deugden integreert.

Mudita en leedvermaak

In het Nederlands wordt een woord gebruikt dat precies het tegenovergestelde van mudita definieert: leedvermaak. Deze term verwijst naar de voldoening die sommige mensen ervaren als ze zien dat het leven slecht gaat voor anderen. Het lijkt erop dat dit sentiment heel gewoon is in de zeer competitieve samenleving waarin we tegenwoordig allemaal leven.

Het komt voor in werkomgevingen onder collega’s, in de academische wereld en soms zelfs bij groepen vrienden en familie. De wortel van leedvermaak is afgunst, in tegenstelling tot mudita, een gevoel dat gevoed wordt door altruïstische vreugde.

Het boeddhisme beweert dat we op een bepaalde manier allemaal nobel worden geboren, maar soms begiftigt de sociaal-culturele context ons met ego, afgunst en wrok, enz.

Het uitoefenen van de verrijkende emotie van mudita vereist inspanning en wilskracht. Het is inderdaad niet gemakkelijk om je zo te verheugen in het succes van anderen.

Dat komt omdat je de neiging hebt gevoelens van verlangen te ervaren, van het verlangen om hun geluk te hebben. Je echter laten meeslepen door dit soort gevoelens vergroot je ongemak alleen maar. Het is nooit het juiste om te doen.

Je bent perfect in staat om je te verheugen in het geluk van anderen en dit zelfs te promoten. Want altruïsme keert terug naar jezelf. Het welzijn van anderen voelen is inderdaad een daad van adel, vriendelijkheid en ook liefde.