Mijn persoonlijke ervaring met pesten op de werkplek

Ik werd gepest op het werk. Ik begreep uit de eerste hand hoe schadelijk het kan zijn, hoeveel invloed het op ons kan hebben en hoe hulpeloos het ons kan laten voelen. Maar ik heb ook geleerd het te identificeren en het niet toe te staan. In dit artikel wil ik mijn verhaal delen.

Ik denk dat we allemaal, in meer of mindere mate, de mening delen dat, tenminste in sommige sectoren, de cultuur van arbeidsuitbuiting de hoofdrol blijft spelen. In zo’n omgeving is een slechte werknemer niet alleen degene die slecht presteert, maar ook degene die niet lacht met de baas. Of degene die protesteert omdat hij minder betaald krijgt dan een collega die hetzelfde werk doet. Of, simpeler, degene die zich niet conformeert.

Anderzijds zijn mensen geneigd het verschijnsel van de selffulfilling prophecy te onderschrijven. Dit vertaalt zich in het feit dat wanneer iemand denkt dat hij een slechte werker is, anderen meestal de middelen verschaffen om zijn hypothese te ondersteunen.

Bijvoorbeeld, als ze de mogelijkheid hebben om dat te doen, zullen ze hem ingewikkeldere taken te doen geven. Of, ze helpen hen niet als ze dat nodig hebben. Ze zullen ook tegen hun collega’s zeggen dat ze het niet moeten doen. “Waarom moeilijk doen?” zullen ze zeggen “Het is beter dat ze zo snel mogelijk vertrekken.”

Vandaag wil ik mijn ervaring met pesten op de werkplek delen. Het kan nuttig zijn voor iemand die op dit moment met een dergelijke situatie te maken heeft.

De hiërarchieën op het schoolplein die leiden tot pesten op de werkplek

Met het verstrijken van de tijd en het nadenken, heb ik me gerealiseerd dat agressie altijd echt vergelijkbare patronen volgt, ook al kan het scenario veranderen. Bijvoorbeeld, net zoals er in de klas een jongen was die wist hoe hij je boos kon maken zonder dat de leraar het merkte, is het op het werk vergelijkbaar, behalve dat de technieken wat geraffineerder zijn.

In mijn geval was het een partner. Toen ik erbij kwam, zaten we op hetzelfde niveau, hij was er al van overtuigd dat hij het bedrijf wilde erven. In het begin verwelkomde hij me, beschermde me en onderwees me, en mijn intrede in het bedrijf was gastvrij en positief.

Vrijwel onmiddellijk zag ik echter de waarschuwingslichten. Hij vroeg me bepaalde procedures te doen zoals hij wilde en niet zoals de baas zei. Ook bekritiseerde hij iedereen die niet in onze groep zat. Of, hij verleende me gunsten waar hij me later aan herinnerde, etc.

Na verloop van tijd begon ik te merken dat de anderen de interactie met mijn partner vermeden. Hetzelfde gebeurde niet met nieuwkomers, want hij was altijd de eerste die opdook en hen verwelkomde.

Op een dag reisde ik in de trein met een van deze ‘buitenstaanders’. Na een paar gespannen momenten die ik niet helemaal begreep, leek hij te beseffen dat ik geen slecht mens was. Toen begon ik te reageren, maar ik zette ook de deur open voor pesterijen.

Volledig gefundeerde vermoedens

Na een tijdje waarschuwde mijn partner me dat deze persoon gevaarlijk was. Dat zijn ‘bende’ bestond uit mensen die hij beschermde, maar die hij dwong hem gunsten te verlenen. Hij zei dat ze delen van zijn werk deden, laat met hem opbleven om zijn werk af te maken, dat soort dingen. Hij zei ook dat hij iedereen die niet meespeelde lastig viel tot ze uiteindelijk vertrokken.

Toen was ik echter al achterdochtig. Het was vooral opvallend hoe mijn partner het op zich had genomen om iedereen die niet met ons meedeed in de eetzaal te demoniseren.

Bovendien hoe ik, zonder het te weten, hem vaak uit de problemen had gehaald door mijn eigen tijd en moeite op te offeren. De bazen toonden hem geen sympathie, maar lieten hem vrij rondlopen omdat hij altijd zijn doelen bereikte. Het probleem was dat hij ze kreeg ten koste van de rest van ons.

Mijn reisgenoot vertelde me ook over enkele nogal louche deals. Het schijnt dat hij eens betrapt werd op de beveiligingscamera’s op kantoor bij het stelen van geld van een collega. Hij veinsde een stroomstoring en sindsdien werken de camera’s niet meer.

Een andere dag verwijderde hij een essentieel projectbestand van de computer van iemand anders. Daarna werd hij gezien terwijl hij iemands auto bekraste. Het echte probleem kwam echter net toen ik mijn ontsnapping aan het plannen was. Hij kwam binnen en kondigde aan dat er een nieuw tijdperk aanbrak omdat hij net gepromoveerd was. Hij had gelijk.

Als vechten erger is dan vluchten

Het was pech dat mijn kleine blijk van afwijzing jegens hem samenviel met zijn promotie. Ik verontschuldigde me dat ik zijn werk niet voor hem deed. Ik begon met de rest van mijn collega’s om te gaan en mijn werk volgens de gebruikelijke methoden te doen. Kennelijk was hij zich daarvan bewust, dus begon hij een campagne tegen mij, die alleen als pesten op de werkvloer beschreven kan worden.

Plotseling, van de ene op de andere dag, werd ik de slechte werker, de slechtste van allemaal. Ik begon te falen. Hij maakte me zelfs zo nerveus met zijn voortdurende kritiek dat mijn falen verveelvoudigde, hoewel ik heel goed wist dat ik in staat was mijn werk te doen.

Plotseling bereikten essentiële e-mails me niet meer, orders veranderden met de seconde, er vlogen geruchten over me rond en denigrerende opmerkingen die hij later veranderde in “Grapje, man, wat ben jij gevoelig!”. Telkens als de supervisor vroeg wie iets had gedaan, wees hij naar mij (Spaanse link).

Ik probeerde te vechten. Hij wist dat ik geen slechte werknemer was, en verdomme, iedereen daar wist wie de slechterik werkelijk was. Dus ging ik naar personeelszaken en diende een klacht in over pesten op de werkplek. Weet je wat er gebeurde? Er werd een e-mail gestuurd naar iedereen, met het verzoek ons goed te gedragen tegenover anderen. Ze stuurden hem gewoon een hint.

Ik moest weg

Ik was al op een point of no return. Mijn hele leven draaide om hem. Ik was ‘s nachts angstig om naar mijn werk te gaan, angstig op mijn werk om met hem om te moeten gaan, angstig wanneer ik ergens heen ging door pure uitputting.

Ik sprak voortdurend over hem: met mijn collega’s, mijn vrouw, mijn vrienden, mijn ouders…. Zelfs als hij er niet was, was hij het middelpunt van mijn leven. Veel mensen, moe van het luisteren naar mij, keerden zich af.

De uiteindelijke uitkomst was zowel goed als slecht. Het goede nieuws is dat ik uiteindelijk reageerde en mijn werk verliet, zodat ik weer mezelf kon worden.

Het slechte nieuws is dat ik, net als veel andere mensen, uit pure uitputting vertrok zonder hem aan te geven. Ik had de kracht niet voor nog één passief-agressieve opmerking of ongefundeerde tirade, en om me waardeloos te blijven voelen. Dus maakte ik dat ik wegkwam.

Vandaag begrijp ik dat ik de strijd echt verloren heb. Want vechten tegen pesten op de werkplek is niet zozeer schoolpleinpesters geven wat ze verdienen, maar degenen die gepest worden in hun kracht zetten. Hij bestendigde het, de anderen keken toe, en ik leed. En anderen zullen na mij lijden, omdat niemand van ons iets deed.

Het enige wat ik nu nog kan doen, is me inzetten voor het feit dat ik nooit een onverschillige toeschouwer zal zijn. En vooral vertrouwen hebben dat er altijd mensen zullen zijn die de moed hebben om een einde te maken aan het schrikbewind dat sommige werkomgevingen tegenwoordig zijn geworden. Pesten op de werkplek moet stoppen.