Micro-expressies volgens Paul Ekman

Paul Ekman is volgens de American Psychological Association (APA) een van de meest invloedrijke en belangrijkste psychologen van de 21e eeuw. Hij is een leider op het gebied van leugendetectie en de relatie tussen emoties en gezichtsuitdrukkingen. Bovendien heeft hij geholpen om micro-expressies te ontdekken.

In dit artikel leggen we uit wat dit zijn, hoe ze eruit zien, en waarom ze belangrijk zijn.

Ekman zegt dat we micro-expressies laten zien tijdens een gesprek. Deze blijven meestal volledig onopgemerkt door de potentiële ontvanger. Het zijn zeer korte gezichtsbewegingen, ongecontroleerd door de persoon. Ze vertegenwoordigen verschillende emoties, die we hieronder bespreken.

Van feiten naar de theorie

Paul Ekman is een van de weinigen die het beste weet hoe echte emoties op onze gezichten worden geschilderd.

Na jaren van publicaties over emotionele kenmerken, kreeg hij financiering voor een project dat het keerpunt van zijn carrière werd. Deze goedkeuring hielp hem om, ter plekke en diepgaand, de oorsprong van emoties in meer dan twintig culturen te bestuderen.

Zijn resultaten stelden hem in staat om zijn bekendste generalisatie vast te stellen: emoties zijn niet cultureel, maar biologisch. Daarom zijn ze universeel en het resultaat van genetische expressie.

Dankzij deze genen trekken bepaalde spiergroepen van het gezicht tegelijkertijd samen. Ze volgen een bepaald patroon, afhankelijk van de emotionele toestand waarin de persoon zich bevindt.

Als je gelukkig bent, zul je heel andere bewegingen maken dan wanneer je overrompeld bent door angst. Dit idee gaf op zijn beurt weer aanleiding tot twee andere ideeën.

Micro-expressies: universeel en gebonden aan emoties

Het eerste idee is dat micro-expressies in alle mensen op dezelfde manier plaatsvinden. Dat wil zeggen, alle mensen, ongeacht hun cultuur, hun ontwikkeling, de manier waarop ze zijn opgevoed of hoe ze hun jeugd hebben doorgebracht, openen hun mond om bijvoorbeeld verbazing te uiten.

Het tweede idee is dat er een groep van universele emoties is, die nauw gebonden zijn aan deze kleine gebaren. Een kleine glimlach, een snelle optrekking van de wenkbrauw, een plotselinge neusbeweging…

Het zijn allemaal kleine variaties in de spieren van het gezicht. Ze zijn praktisch onmerkbaar en onvrijwillig. In de meeste gevallen zijn ze een weerspiegeling van onze emoties.

Er  zijn dus goed gedefinieerde emoties zijn en een vooraf bepaalde manier om ze uit te drukken. Daarom is het centrale idee van Ekman dan ook dat het volkomen aannemelijk is dat andere mensen ze kunnen herkennen, begrijpen en zelfs voor bepaalde doeleinden kunnen gebruiken.

Micro-expressies die emoties vertegenwoordigen

We hebben emoties nodig om beslissingen te nemen, te communiceren, anderen te begrijpen en de overdracht van onze genen te verzekeren. Met dit in gedachten heeft Ekman tot 10.000 verschillende uitdrukkingen geïdentificeerd.

In 1978 classificeerde hij ze samen met Wallace Friesen in zijn Facial Action Coding System (FACS), gebaseerd op de anatomie van de gezichtsspieren.

Kan jij vertellen welke emotie iemand voelt als hij of zij zijn of haar neus rimpelt? Zou je kunnen vertellen of iemand bang is, door die persoon alleen maar in de ogen te kijken?

Laten we eens kijken naar de micro-expressies die overeenkomen met deze 6 universele emoties:

• Geluk: Optrekking van de wangen. De mondhoeken worden naar achteren getrokken en opgetild. Rimpels op de huid onder het onderste ooglid. Rimpels tussen neus en bovenlip en in het buitenste gedeelte van de ogen.
• Afkeer: Opgeheven bovenlip. Over het algemeen asymmetrisch. Rimpels op de neus en gebieden bij de bovenlip. Rimpels op het voorhoofd. Optrekking van de wangen die de onderste oogleden rimpelen.
• Woede: Lage wenkbrauwen, samengetrokken en in een hoek. Strak onderste ooglid. De lippen zijn gespannen of geopend als in een schreeuw. Prominente blik.
• Angst: Optrekking en samentrekking van de wenkbrauwen. Verhoogde boven- en onderoogleden. Gespannen lippen. Soms is de mond open.
• Verrassing: Wenkbrauwen opgetrokken, in een cirkelvormige positie. Strakke huid onder de wenkbrauwen. Open oogleden (het bovenste omhoog en het onderste omlaag). Kaak naar beneden.
• Verdriet. Buitenkant van de ogen naar beneden: Buitenkant van de ogen hoek naar beneden. Huid van de wenkbrauwen in de vorm van een driehoek. Hoeken van de lippen naar beneden, lippen kunnen zelfs trillen.

Leer om binnen 32 uur leugens te herkennen

Paul Ekman zegt dat de meestvoorkomende reden waarom mensen liegen is om te voorkomen dat ze een regel overtreden. Hij gelooft dat micro-expressies ons kunnen helpen de leugens op te sporen die anderen ons proberen te doen geloven.

Deze microbewegingen duren 1/25e van een seconde. Als een menselijk oog niet getraind is, is de uitdrukking onmerkbaar. Om dit aan te tonen, besloot de psycholoog ongeveer 15.000 mensen te testen. Hij toonde aan dat 99% van de deelnemers ze niet kon waarnemen.

Van daaruit begon hij de aandacht te vestigen op de mogelijke gevolgen van het kunnen lezen van deze micro-expressies. Daarom begon hij workshops te geven over het detecteren van leugenaars en het ontdekken van de micro-expressies die hen weggeven.

Het meest verrassende is dat hij ons verzekerd dat het mogelijk is om leugens in slechts 32 uur op te sporen!

De sleutel is het identificeren van de variaties en dissonanties in het normale gedrag van een persoon. Als iemand bijvoorbeeld iets bevestigt en tegelijkertijd zijn of haar schouders iets optilt, vertelt hij of zij waarschijnlijk een leugen. Hetzelfde geldt als ze hun neus krabben of hun hoofd opzij bewegen.

Niets is echter 100% betrouwbaar. Er is altijd een kleine foutmarge. Zoals de schrijver Roberto Espinosa aangeeft, hangt de betrouwbaarheid meer af van de persoon die analyseert dan van de persoon die gebaren maakt.  Er wordt gezegd dat er geen slechte leugenaars zijn, alleen maar goede experts.

Micro-expressies zijn automatisch

Als het gaat om het detecteren van micro-expressies, helpt het dat ze automatisch zijn. Dat wil zeggen, ze kunnen niet volledig worden verborgen of gemaskeerd. Hoewel je ze een tijdje kunt proberen te verbergen, is het vrijwel onmogelijk dit de hele tijd te doen.

Zelfs de meest bedrieglijke leugenaars zijn niet in staat om hun onbewuste voor onbepaalde tijd te controleren. Vroeg of laat geven ze zichzelf  voor het getrainde oog uiteindelijk bloot.

En hoewel training essentieel is om micro-expressies te ontcijferen, is het niet altijd eenvoudig. In de praktijk betekent het opsporen ervan dat je goed op de persoon moet letten. Je moet eigenlijk naar hen staren en ze op afstand observeren. Dit kan ongemakkelijk zijn voor de persoon die geëvalueerd wordt.

Daarnaast heeft soms ook ‘informatief geluid’ invloed op ons. Dit maskeert onze gebaren. Daarom is het soms nodig om een gespecialiseerd team in te zetten om de waarnemingen vast te leggen.

Door training ontwikkelen we vaardigheden

Volgens Paul Ekman kan training in het ontdekken van micro-expressies ons helpen bepaalde sociale en emotionele vaardigheden te ontwikkelen. Deze vaardigheden omvatten emotionele intelligentie en empathie, maar ook een beter emotioneel management.

Door deze kleine uitdrukkingen snel en vakkundig te identificeren, kunnen we bepaalde gedragingen herkennen en de gevoelens van anderen waarderen. Het helpt ons ook om ons meer bewust te zijn van onze eigen emoties en deze nauwkeuriger uit te drukken, waardoor de kans groter wordt dat anderen ons begrijpen.