Maria Montessori: vrouw die het onderwijs veranderde
Je hebt vast wel eens gehoord van Maria Montessori, en haar invloed op het onderwijs. Misschien weet je echter niet wat ze precies heeft betekend.
In de eerste plaats was ze een Italiaanse onderwijzer, wetenschapper, arts, psychiater, filosoof, antropoloog, bioloog en psycholoog. Met sterke katholieke en feministische overtuigingen studeerde ze in 1896 af als eerste vrouwelijke arts in Italië. Ze leefde in dezelfde tijd als Sigmund Freud en ontwikkelde haar eigen classificatie van psychische aandoeningen.
Tussen 1898 en 1900 werkte ze met kinderen die als ‘geestelijk gestoord’ werden beschouwd. Ze realiseerde zich dat sommige kinderen hun volledige potentieel nog niet hadden ontwikkeld. Hierdoor ontdekte ze haar roeping om de capaciteiten van kinderen te bestuderen. Dit heeft ze dan ook vijftig jaar lang gedaan.
Maria Montessori stelt controversieel dat leren gedurende de eerste drie jaar van het leven een moeiteloos, natuurlijk proces is. Haar methode verzet zich dan ook tegen de klassieke Pruisische lesmethode, die door de industriële revolutie is ontstaan.
Deze methode wordt tot op de dag van vandaag in het hele Westen opgelegd. Het beschouwt kinderen als toekomstige arbeiders, die bevelen zullen opvolgen.
Maria Montessori heeft het onderwijs echter op een andere manier opgevat. In dit artikel zullen we het dan ook hebben over enkele van haar belangrijkste ideeën.
“De meest belangrijke periode van het leven is niet de leeftijd waarop je naar de universiteit gaat, maar de eerst, de periode van de geboorte tot de leeftijd van zes.”
-Maria Montessori-
De Montessori-methode van het onderwijs
De Montessori-methode is erop gericht om de beste ontwikkelingsfasen optimaal te benutten. Daarom is het noodzakelijk om de omgeving zorgvuldig voor te bereiden. Ze moeten de klas aanpassen aan de fysieke kenmerken van de kinderen.
Deze pedagogische benadering is gericht op het respecteren van de persoonlijke ritmes en stijlen van de kinderen. Enkele van de sleutels van het Montessori-onderwijs zijn:
- het respecteren van de gevoelige groeiperiodes
- het benadrukken van de absorberende geest van kinderen, waar ze van moeten profiteren
Hieronder zullen we enkele van de belangrijke onderdelen van de Montessori-onderwijsmethode bespreken.
Onderdelen van de Montessori-methode
De methode van Maria Montessori is samengesteld uit sleutels die het voor kinderen makkelijker maken om te ontdekken en te verkennen. Deze sleutels helpen hen daardoor om zich op een natuurlijke manier te ontwikkelen. Ze stimuleren ook hun autonomie. Dit is vooral belangrijk tot de leeftijd van drie jaar, wanneer deze onderdelen een nog belangrijkere rol spelen.
“Het vroege onderwijs is de sleutel tot het verbeteren van de maatschappij.”
-Maria Montessori-
De groeiperiode
Deze methode stelt, dat er verschillende soorten psyches zijn, in verschillende levensfasen. Deze fases hebben ook verschillende kenmerken. Ontwikkelingspsychologen hebben deze uitgebreid bestudeerd.
Gevoelige periodes
Dit zijn periodes waarin kinderen op een zo eenvoudig mogelijke manier kunnen leren. Als het kind de kans om te leren niet aangrijpt, zal het later zeker veel moeilijker zijn om bepaalde kennis of vaardigheden op te doen.
De absorberende geest
Vanaf de geboorte tot de leeftijd van drie jaar heeft een kind nauwelijks het geheugen of vermogen om te redeneren. In dit stadium is het kind echter wel in staat om veel kennis op te doen, omdat de hersenen uiterst gevoelig zijn. Zoals we eerder al gezegd hebben, was Maria Montessori ervan overtuigd dat leren een natuurlijk proces is.
Omgeving
Alle voorwerpen in de klas moeten bruikbaar zijn, wat dan ook betekent dat de onderwijzer ze van tevoren zorgvuldig moet selecteren. Leerlingen moeten uit allerlei hulpmiddelen en prikkels kunnen kiezen om zich goed te kunnen ontwikkelen.
“Als de kinderen in contact komen met de natuur, zullen ze hun kracht laten zien.”
-Maria Montessori-
Vrijheid
Kinderen moeten maximale vrijheid hebben in de klas. Dit stimuleert hun autonomie en ook hun leergierigheid.
Structuur en orde
Het is van vitaal belang dat de klas structuur en orde laat zien. Daardoor kan elk kind zijn eigen intelligentie en geestelijke orde ontwikkelen. De onderwijzer moet alle hulpmiddelen en materialen die in de klas worden gebruikt, ordenen volgens hun moeilijkheidsgraad.
Werkelijkheid en natuur
Maria Montessori stelde dat kinderen moeten worden aangemoedigd om voortdurend in contact te blijven met de natuur. Ze geloofde dat dit hen helpt de orde, harmonie en schoonheid van de natuur te begrijpen en te waarderen. Het uiteindelijke doel is voor hen om de natuurwetten te begrijpen, die de basis vormen van alle wetenschappen.
Onderwijzers
Volgens de filosofie van Maria Montessori spelen onderwijzers de rol van bemiddelaars tijdens het leerproces. Bij deze onderwijsmethode is hun functie niet om kennis over te dragen die de kinderen moeten onthouden. Integendeel, hun functie is om kinderen de vrijheid en moed te geven om hun eigen belangen te onderzoeken.
Met andere woorden, onderwijzers moeten het verlangen van kinderen om te leren aanmoedigen, zonder de individuele processen te verstoren of te belemmeren. Het is dus allesbehalve makkelijk om een onderwijzer te zijn.
Het belang van hoeken volgens Maria Montessori
De methodiek van Maria Montessori ondersteunt ook het gebruik van hoeken in de klas. Het doel van deze ruimtes is om een stimulerende sfeer te creëren. Daarin kunnen de kinderen hun motorische en psychologische vaardigheden ontwikkelen.
De hoeken van het huis
Deze verwijzen naar ruimtes vol met persoonlijke voorwerpen van elke leerling. Deze ruimte in het klaslokaal moet organisatie stimuleren. Ook moet het stabiliteit en netheid bieden. Daarnaast geven persoonlijke voorwerpen de leerlingen een veilig gevoel.
“Vertel ze niet hoe ze het moeten doen. Laat hen zien hoe ze het moeten doen en zeg geen woord. Als jij het hun vertelt, zullen zij je lippen zien bewegen. Als je het laat zien, zullen ze het zelf willen doen.”
-Maria Montessori-
De leeshoek
Deze ruimte moet vol liggen met matten en kussens. Door de aanwezigheid van boeken stimuleert het de spraak van de leerlingen. Het is belangrijk dat er in deze ruimte boekenplanken zijn waar de kinderen zelf hun boeken uit kunnen kiezen.
De waarnemingshoek
Dit is het gebied van kleuren, geluiden, aanraking en coördinatie. Deze ruimte kan bijvoorbeeld worden ingericht met muziekinstrumenten, veelkleurige kaarten, materialen van verschillende texturen en verschillend speelgoed. Dit alles bevordert de aandacht en gevoeligheid.