Lof voor kwetsbaarheid, een grote kwaliteit in complexe tijden

Gegrepen als we zijn door een bijna eindeloze opeenvolging van crises en onvoorspelbare gebeurtenissen, lijkt het wel of we kwetsbaarder zijn dan ooit. Inderdaad, we voelen ons kwetsbaar. Deze dimensie bevat echter ook een ongewone kracht.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 21 augustus, 2023

Kwetsbaarheid is in elk aspect van je werkelijkheid aanwezig. Inderdaad, zelfs de sterkste rotsen breken, de hardste metalen barsten, en de meest lichtgevende sterren storten in elkaar en verdwijnen langzaam in het heelal. Niets blijft eeuwig bestaan, en er zijn maar weinig dingen die een onverwoestbare stevigheid vertonen.

Als mens streef je er altijd naar onkwetsbaar te zijn. Het leven is echter soms als een kaartenhuis en kan voor je ogen in een oogwenk in elkaar storten. Toch streef je er nog steeds naar om ‘sterk’ te zijn. Het is alsof kracht de oplossing is voor al je problemen en de zalf voor al je inwendige wonden, de wonden die niemand ziet, maar die je in het geheim met je meedraagt.

Als je getroffen wordt door een opeenvolging van crisissen, voel je je naakter dan ooit. Deze toevallige gebeurtenissen hebben bepaalde werkelijkheden uit je geest verwijderd die je voorheen als vanzelfsprekend beschouwde. Misschien heb je een geliefde verloren, zie je de stabiliteit van je baan in gevaar komen, of worstel je met een diepe existentiële crisis.

Waarom zou je niet toegeven dat je je kwetsbaar voelt? Het betekent niet dat je zwak of feilbaar bent. In feite bevat kwetsbaarheid grote innerlijke schoonheid.

Kwetsbaarheid is gewoon een ander deel van jezelf

Je voelt je bezorgd, je bent verstrikt in een modderige malaise. Je ziet veel veranderingen om je heen. Alsof de pandemie nog niet angstaanjagend genoeg was, blijft het grotere geheel er donker uitzien. Oorlog, conflicten, de algemene prijsstijging, de dreiging van een economische recessie, klimaatverandering…

Bovendien heb je je eigen persoonlijke problemen. Die maken alleen maar duidelijker dat je kwetsbaarder bent dan ooit. En dat vind je niet leuk. In feite verwerk je het als een bedreiging en voel je je bang, kwetsbaar en fragiel.

Je hersenen voelen zich graag stabiel en veilig. Het wil graag weten dat de mensen die vandaag zeggen dat ze van je houden, van je zullen blijven houden. Dat de baan die je vandaag hebt en die je een salaris geeft, dat ook zal blijven doen. In feite moet je weten dat de wereld, de maatschappij en de planeet die je voedsel en onderdak geeft, vandaag, morgen en overmorgen veilig zullen blijven.

Maar, zoals je goed weet, is het leven soms grillig en onvoorspelbaar. Alles kan van het ene op het andere moment veranderen.

De noodzaak om je kwetsbaarheid te aanvaarden

Je kwetsbaarheid aanvaarden betekent dat je een essentieel deel van jezelf integreert. Niemand van ons komt in de wereld met een verpakking die waarschuwt voor “Breekbaar. Handle with care,” we zijn allemaal van dezelfde elementen gemaakt. We zijn vlees, beenderen en emoties. Het voelen van angst, rusteloosheid, zorgen en verdriet behoort tot ons psychobiologisch repertoire.

Je moet je innerlijke realiteit aanvaarden en ruimte en aanwezigheid geven aan je kwetsbaarheid. De lector Brené Brown beweert zelfs dat het aanvaarden van je kwetsbaarheid je zelfvertrouwen geeft in moeilijke tijden.

Je bewust kunnen worden van die uitdagende emotionele toestanden, zonder ze te blokkeren, komt je ten goede en geeft je opluchting. Ook is niets zo belangrijk als jezelf toestaan je kwetsbaarheid aan anderen te tonen. Het is een vorm van diepe emotionele openheid tegenover degenen die je voor je hebt, essentieel voor het geven van steun zodat je je in elkaar kunt inleven.

Kwetsbaarheid helpt je moeilijke tijden door te komen

Een gebied dat zich vrij diep in het onderwerp kwetsbaarheid verdiept is poëzie. Ze kent vele namen, teksten en gepolijste metaforen om onze wonden, zwakheden, smart, angsten en spijt te beschrijven.

Gedichten zijn inderdaad vensters om in het intieme, versluierde, en onbegrepen gebied van de mens te duiken. Die literaire visie staat echter ver af van het ideaal van absolute kracht dat we graag voorwenden.

Onderzoek (Engelse link) van de Norwegian University of Science and Technology (NTNU) beweert dat de psychologie de poëzie nuttig zou kunnen benaderen om mensen de voordelen te laten inzien van het onthullen van hun inherente kwetsbaarheid.

Contact maken met je gevoeligheden stelt je in staat nutteloze weerstand te laten vallen. Die belemmert alleen je kracht om te helen, maar je verschuilt je er vaak achter, en doet alsof je in orde bent terwijl dat niet zo is. Er is echter niets mis mee om je eigen kwetsbaarheid te onthullen, de barst in je hart, de huivering van angst, en de blauwe plekken die je overhoudt na je laatste teleurstelling.

In feite, alleen als je jezelf ziet zoals je bent, weet je aan welke gebieden je aandacht moet besteden om je zelfvertrouwen te herwinnen en de moed te hebben om tegenslag het hoofd te bieden.

We hebben allemaal barsten. Daar komt het licht in

Er zit een onmiskenbare schoonheid in de menselijke kwetsbaarheid. We hebben het allemaal op een bepaald moment ervaren. Ieder van ons bewaart in zich emotionele rijtwonden en gebroken stukken van ervaringen die we nooit helemaal te boven zijn gekomen. Inderdaad, zoals Leonard Cohen zei, “There is a crack in everything, that’s how the light gets in.”

Je bent een onvolmaakt wezen, dat elke dag met duizend moeilijkheden te maken heeft. Maar toch, ondanks elk uitgehold fragment van je wezen, vind je de kracht om door te gaan. Je geneest en staat weer op, wint aan veerkracht, leert, en bouwt je wereld weer op, ondanks je angst en onzekerheden. Je bent kwetsbaar maar dapper, je bent eindig maar je drukt je stempel.