Het lege-stoelsyndroom tijdens de feestdagen
De ruimtes die zijn achtergelaten door degenen die niet meer bij je zijn, materialiseren zich op de meest ongewone en pijnlijke manieren. Hun beelden staan nog steeds op de foto’s die je van hen bewaart. Hun bezittingen en lege kamers vertellen je over een verleden waarin ze er altijd waren. Dit kan leiden tot iets dat bekend staat als het lege-stoelsyndroom.
Degenen die zijn overleden bezetten je hart, maar niet je fysieke omgeving. En dit is duidelijk wanneer feestdagen zoals hun verjaardagen en natuurlijk Kerstmis voor de deur staan. In deze tijden waarin we ons opmaken om feest te vieren, samenkomen en cadeautjes uitdelen, doet afwezigheid meer pijn dan ooit – zo erg dat we niet weten wat we ermee aan moeten.
Het is niet ongewoon dat velen zeggen dat het misschien beter is om niets te vieren en de glitter, de gekleurde lichtjes, de kerstbomen en de tafels vol heerlijke gerechten en lekkernijen over te slaan. Het is alsof durven lachen en genieten een aanval is op of een gebrek aan respect voor degenen die deze wereld niet meer bewonen. Maar is dit wel de meest gepaste manier om het lege-stoelsyndroom om te gaan?
Het is heel moeilijk om te lachen en te genieten van het gezelschap van anderen als het verlies van een dierbare ons nog steeds buitensporig veel pijn doet.
Wat is het lege-stoelsyndroom?
Heb je dit jaar een dierbare verloren? Zo ja, dan is de nabijheid van de kerstvakantie misschien een reden tot verdriet voor je. Het kan zelfs je rouwproces bemoeilijken. Je ziet hoe de steden gevuld zijn met lichtjes, hoe de mensen om je heen opgewonden zijn om plannen te maken, cadeaus te zoeken en mee te gaan in deze maalstroom die zo typerend is voor de feestdagen.
Degenen die een verlies hebben meegemaakt, hebben vaak last van wat bekend staat als het lege-stoelsyndroom wanneer dit soort vieringen eraan komen. Dit syndroom bestaat uit een intensivering van emoties en een dieper gevoel van die afwezigheid.
Velen ervaren een terugslag in hun poging om de nieuwe realiteit te accepteren, evenals een grotere stroom aan herinneringen die samenhangen met de dood van een dierbare.
Tegelijkertijd komen er vaak ongezonde gedachten op, die de wond groter maken. Ideeën als “Ik wou dat ik mijn ogen kon sluiten en ervoor kon zorgen dat dit allemaal niet gebeurd was,” “Ik weet niet wat ik moet doen zonder die persoon in de buurt” of “Mijn leven hierna zal niet meer bestaan uit feesten” creëren mentale wolken van groot lijden. Bijna zonder het te beseffen, encysteren we het rouwproces zelf.
De pijn van een verlies is als de golven van een oceaan. Soms zijn die golven van pijn zacht en draaglijk en andere keren raken ze ons tot ze ons stuurloos achterlaten, zonder te weten hoe we moeten reageren. We moeten allemaal leren hoe we door het rouwproces moeten navigeren.
Hoe de festiviteiten doorstaan zonder een dierbare
Het bijzondere van feestdagen, zoals Kerstmis, is dat ze over het algemeen mensen samenbrengen die hetzelfde verlies hebben geleden. Een hele familie kan bijvoorbeeld rouwen om het verlies van een van haar leden – een kind, een grootouder, een ouder, een neef…
Vrienden kunnen een lid van hun kring missen. De feestdagen zijn gebeurtenissen waarbij afwezigheid collectief wordt beleefd, en dit maakt ze uitdagender.
De lege stoelen van degenen die er niet zijn, zijn metaforische beelden van die afwezigheid. Ze zijn iets waar niemand op voorbereid is, maar waar we vroeg of laat toch vanuit moeten gaan. Dood en rouw zijn lessen die het leven ons dwingt te doorstaan. Ze onder ogen zien in feestelijke tijden is een extra kans om vooruit te komen en de situatie te accepteren. Laten we eens kijken hoe.
1. Niet-vieren vergroot de pijn: Zeg ja tegen familiebijeenkomsten
Het zou gemakkelijker zijn om je toevlucht te nemen tot vermijding (Engelse link), het niet vieren van kerstavond, Kerstmis of Nieuwjaar. Maar door die momenten te vermijden, maken we de pijn alleen maar erger. Het is het beste om binnen de normaliteit te blijven en de voorkeur te geven aan die momenten van samenzijn met andere dierbaren.
2. Organiseer een kleine bijeenkomst om te beslissen wat te doen en hoe
Als een familie rouwt, kunnen de taken zich opstapelen en ons overweldigen. Laat niets aan het toeval over en wacht niet tot het laatste moment. Anders ontstaat er stress en worden de emoties intenser. Het beste is om in deze gevallen af te spreken wat je gaat doen, wie de leiding heeft over elke taak, wat er nodig is en hoe elke taak en elk proces wordt uitgevoerd.
3. Kies voor eenvoud
Het lege-stoelsyndroom heeft de bijzonderheid dat het onze gevoelens oproept. Vakanties zijn geen gemakkelijke momenten en de energie kan laag zijn. Laten we kiezen voor heel eenvoudige en elementaire vieringen, vieringen die uitsluitend de band met onze dierbaren bevorderen.
Het is niet nodig om uit eten te gaan of een huis te hebben waar de kerstversiering tot het uiterste gaat. Vermijd kunstmatigheid en concentreer je op het samenzijn.
Tijdens de feestdagen is het oké om de ruimte van iemand die er niet meer is te “herinterpreteren.” Je kunt die stoel waarin ze zaten veranderen en door anderen laten bezetten, of je kunt hem leeg laten om ze op een positieve manier te herinneren en te eren.
4. Bagatelliseer emoties niet – ze uiten mag
Onderzoek (Engelse link) van de Universiteit van Granada, in Spanje, laat bijvoorbeeld zien hoe de emotionele verwerkingsbias bij rouw zich in ons nestelt. Het is gebruikelijk om te vermijden, te onderdrukken of te verbergen wat we voelen, denkend dat dit het beste is om te doen. Maar we willen duidelijk zijn: dit is een volkomen verkeerd idee.
Tijdens onze vakantievieringen is het oké om te praten, emotioneel te worden en zelfs te huilen als dat nodig is. Het is ook goed om te begrijpen dat elk familielid zijn verdriet op een bepaalde manier uit.
In deze gevallen is het belangrijk om aandacht te besteden aan kinderen. Moedig hen dus aan om zichzelf te uiten en de afwezige persoon te herinneren zoals jij dat wilt, bijvoorbeeld met tekeningen.
5. Positieve herinneringen aan degenen die er niet meer zijn
Het lege-stoelsyndroom is nog zo’n rouwproces. Op een gegeven moment komt er een verjaardag, vakantie of een andere speciale gebeurtenis waardoor we ons de persoon die er niet meer is herinneren. Spijt, onuitgesproken woorden en pijnlijke herinneringen komen bij je op. Op deze reis naar acceptatie moeten we echter met deze momenten omgaan.
Eén manier om dat te doen is door terug te denken aan de positieve, magische en prachtige momenten die we samen met dat wezen beleefden. Dit gezamenlijk en als gezin doen kan helend zijn. Het is een manier om hun leven te vieren en licht te werpen op de wond, zodat de afdruk van de persoon die ons achterliet geëerd wordt.
Het belang van emotionele en sociale steun
Niemand heeft gezegd dat rouwen gemakkelijk is. Het is ook geen snel proces dat aan vaste normen voldoet. Iedereen heeft zijn tijd nodig en iedereen zal opluchting voelen door sommige handelingen te omarmen en andere niet.
Daarom is iets dat we moeten begrijpen dat verliezen altijd pijn zullen doen, maar ze komen als de golven van de zee. Sommige zullen zacht en draaglijk zijn, en andere zullen ons wat meer raken.
Het is normaal om meer verdriet en nostalgie te voelen tijdens de feestdagen. Dat is normaal en begrijpelijk. Laten we steunen op onze dierbaren en de herinnering aan hen die we verloren hebben voor altijd in ons hart bewaren. Daar zullen ze voortleven. Uiteindelijk zullen we met die afwezigheid kunnen leven.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Fernández-Alcántara M, Cruz-Quintana F, Pérez-Marfil MN, Catena-Martínez A, Pérez-García M, Turnbull OH. Assessment of Emotional Experience and Emotional Recognition in Complicated Grief. Front Psychol. 2016 Feb 12;7:126. doi: 10.3389/fpsyg.2016.00126. PMID: 26903928; PMCID: PMC4751347.
- Kissane DW, Bloch S, Dowe DL, Snyder RD, Onghena P, McKenzie DP, Wallace CS. The Melbourne Family Grief Study, I: Perceptions of family functioning in bereavement. Am J Psychiatry. 1996 May;153(5):650-8. doi: 10.1176/ajp.153.5.650. PMID: 8615410.
- Zisook S, Shear K. Grief and bereavement: what psychiatrists need to know. World Psychiatry. 2009 Jun;8(2):67-74. doi: 10.1002/j.2051-5545.2009.tb00217.x. PMID: 19516922; PMCID: PMC2691160.