Karakter stimuleert je om het juiste te doen, niet het makkelijke
Karakter is de belangrijkste van alle deugden. Maar het vereist moed, eerlijkheid en trouw aan jezelf. Alleen een sterk karakter maakt het mogelijk om ‘s nachts met een zuiver geweten te slapen. Het zorgt ervoor dat we altijd doen wat juist is, niet wat gemakkelijk is of wat anderen willen dat we doen. Karakter is dus een uitzonderlijke mentale houding en de essentie van onze persoonlijkheid.
Mensen zeggen vaak dat we nu en dan wat zorgeloosheid moeten kunnen toelaten. Ze spreken ook over anderen die geen karakter hebben of dat het karakter van sommigen te intens is. Volgens anderen is het karakter datgene wat iemand aantrekkelijk maakt, meer dan het lichamelijke uiterlijk. Uit al deze dingen kunnen we dus afleiden dat het hier over een erg relevant aspect gaat dat te maken heeft met wat het betekent om een mens te zijn. We gebruiken het ook om andere mensen in categorieën op te delen.
“Kennis geeft je macht, maar karakter geeft je respect.”
-Bruce Lee-
Mensen denken gewoonlijk dat karakter en persoonlijkheid hetzelfde zijn. Dat is niet volledig juist. In de psychologie vormt het karakter een deel van de basis van de persoonlijkheid, samen met het temperament en de aanleg. Vele psychologen die zich wijden aan de studie van dit interessante deel van de persoonlijkheid, verklaren dat het voor een groot deel de rest van de psychologische dimensies beïnvloedt.
Het is met andere woorden de vijfde essentie van ons wezen.
Karakter is onze ontwikkelde wil
Bij ieder van ons heeft het karakter sterke kanten. Het zijn onze innerlijke waarden die ons meetrekken wanneer we dit het meest nodig hebben. Maar waar komen ze vandaan? Hoe is dit fascinerende psychologische vakmanschap opgebouwd? We zouden durven zeggen dat het een subtiele combinatie is van onze genen, onze omgeving en het resultaat van doorleefde ervaringen. Vele mensen zouden het precies op die manier omschrijven. Maar in dit verhaal is er iets dat zelfs nog meer inspirerend en opbeurend is.
Een persoon vormt zijn karakter niet in één of twee dagen. Want er is een bepaalde bereidwilligheid nodig. Het individu wordt zich vroeg of laat bewust van zijn starre gedachten en beperkende houdingen die hem op school zijn ingeprent. Of hij komt zelfs tot het besef van die onzichtbare ‘ barcodes’ die de samenleving in onze geest plant om ons afhankelijk te maken.
Het karakter is ook een persoonlijke keuze, een verzamelde kracht waardoor we uiteindelijk durven reageren. Het helpt ons om onze essentie en individualiteit naar waarde te schatten. Het begeleidt ons zodat we weten wat op elk moment juist is en hoe we dan moeten handelen. Aristoteles zelf heeft ooit gezegd dat het karakter zich daar bevindt waar morele plicht en persoonlijke neigingen samenkomen. Zodra ze samengevoegd zijn, zouden ze slechts één doel mogen hebben: op een edele manier handelen volgens wat juist is. Alleen dan kunnen we onze waardigheid, integriteit en het welzijn van de samenleving zelf veilig stellen.
“Karakter en persoonlijke kracht zijn de enige investeringen die iets waard zijn.”
-Walt Whitman-
De drie pijlers van het karakter
Wat we tot nu toe begrepen hebben (en dat we niet uit het oog mogen verliezen), is dat ieder van ons verantwoordelijk is voor zijn karakter. Auteurs en deskundigen in dit onderwerp, zoals Renne Le Senne of Gaston Berger, vertellen ons dat het karakter zich in de kindertijd of tijdens de adolescentie nog niet definitief ontplooit. Deze complexe synthese die onze waarden, gevoelens en houdingen vorm geeft, krijgt pas na verloop van tijd vaste vorm.
Het is dus altijd een goed moment om onze ruwe kantjes af te vijlen of bepaalde kenmerken op te polijsten. Zo zullen we beter in staat zijn om met de dagelijkse gebeurtenissen om te gaan.
“Intelligentie plus karakter – dat is het doel van ware opvoeding.”
Diezelfde auteurs wijzen erop dat de vorming van het karakter afhankelijk is van hoe we drie concrete factoren interpreteren, benaderen of onszelf erop voorbereiden. Laten we dat eens nader bekijken.
Emotionaliteit
Emotionaliteit verwijst naar het vermogen om bepaalde emoties te produceren wanneer we bepaalde prikkels krijgen. Het vormt ook onze gevoeligheid en hoe we reageren op de emoties van de ander. Een kenmerk van deze factor is dat we niet allemaal op dezelfde manier reageren op dezelfde dingen. Ook dit verschil, die nuance geeft vorm aan ons karakter.
Sommige mensen hebben een koude persoonlijkheid. Ze zijn niet in staat om te reageren op de pijn van de ander. Er zijn ook personen die gevoeliger zijn. Zij hoeven geen twee keer na te denken voordat ze hun leven in gevaar brengen om anderen te helpen.
Activiteit
We handelen allemaal volgens onze waarden en principes die we verinnerlijkt en ons eigen gemaakt hebben. Maar één van de interessantste aspecten van dit onderwerp is toch het volgende. We zijn niet allemaal in staat om te reageren op iets dat we onrechtvaardig vinden of dat ingaat tegen ons waardesysteem.
Stel dat ik bijvoorbeeld in een restaurant werk waar altijd veel voeding overblijft. Dan zal ik maatregelen nemen om ervoor te zorgen dat die voedingsmiddelen niet in de afvalcontainer eindigen. Ik zal zorgen dat het terecht komt bij mensen die het nodig hebben. Maar er zijn altijd mensen die de voorkeur geven aan niets doen. Ze kijken rond en proberen te vermijden dat de aandacht op hen gericht wordt. Het enige wat ze doen, is wat iedereen doet, zelfs al weten ze dat het niet juist is.
Resonantie
De laatste basisfactor om te begrijpen hoe het karakter gevormd wordt, is resonantie of weerklank. Resonantie verwijst naar de tijd die we nodig hebben om te reageren wanneer we bepaalde dingen zien of ervaren. We geven een voorbeeld. Ik kom juist uit een afhankelijke en ongelukkige relatie. Na een paar maanden ontmoet ik iemand met bijna dezelfde gewelddadige persoonlijkheid als mijn vorige partner.
Sommige mensen bezitten een lage resonantie. Ze slagen er niet in om eerdere ervaringen te interpreteren of erop te reageren. Ze leren dus niet van het verleden. Het gevolg is dat ze voortdurend dezelfde fouten maken. Ze laten zich meeslepen en zetten zich niet actief in om een waardiger, sterker en gezonder karakter op te bouwen.
We hebben het in het begin van dit artikel al vermeld. Karakter is onze meest waardevolle deugd. Dankzij ons karakter bewaren we ons evenwicht in tijden van tegenslag. Het helpt ons om elke dag op te staan. We voelen ons sterker, moediger en meer voorbereid om te doen wat volgens ons juist is.
Als we ons vrijer en vooral gelukkiger willen voelen, dan moeten we al onze energie investeren in het opbouwen van ons karakter.