Is persoonlijkheid erfelijk? Dit is wat de wetenschap te zeggen heeft

Je hebt een kans van 40-50 procent om een bepaald persoonlijkheidskenmerk of bepaalde nuance te erven. Maar ook je omgeving en je ervaringen zijn enorm belangrijk bij de ontwikkeling van je persoonlijkheid.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 27 december, 2022

Is persoonlijkheid erfelijk? Hebben we allemaal sporen bij ons van hoe onze ouders zijn of waren? Zullen onze eigen kinderen de introversie, onzekerheid of zelfvoorziening ontwikkelen die ons kenmerkt?

De meesten van ons hebben dit soort vragen waarschijnlijk wel eens gesteld. Vooral als het gaat om onze eigen persoonlijkheden en hoe deze worden beïnvloed door die van onze ouders.

Iets waar we in de eerste plaats duidelijk over moeten zijn, is dat persoonlijkheid een multifactoriële eigenschap is. In feite omvat het meerdere variabelen, zowel ecologisch als sociaal. Bijvoorbeeld die met betrekking tot je ervaringen en natuurlijk de genetische factoren.

Om deze reden is het antwoord op de vraag of persoonlijkheid erfelijk is, ja. Je erft je persoonlijkheid, maar slechts enkele eigenschappen ervan.

Niemand van ons zijn perfecte klonen van onze moeders of vaders. Sterker nog, je vormt door de jaren heen je eigen persoonlijkheid. Dit proces omvat al je verzamelde ervaringen. Laten we wat meer te weten komen.

Persoonlijkheid is erfelijk, maar er zijn nuances

Je zou trots kunnen zijn dat je het doorzettingsvermogen van je moeder bezit. Of je stelt het op prijs om de openheid van je vader te hebben. Als je echter met dit soort kenmerken wordt geconfronteerd, kun je je zich afvragen: zijn deze factoren echt “genetisch” of imiteer je gewoon het soort gedrag dat je in je vroege jaren zag?

Als het erop aankomt je persoonlijkheid op te bouwen, dienen je ouders inderdaad vaak als modellen. Met andere woorden, je integreert wat je ziet, en je gedraagt je vaak op dezelfde manier als zij. Dat is eigenlijk wat kinderen doen: imiteren wat ze zien. Er zijn echter nuances.

Er wordt geschat dat de mate waarin je persoonlijkheid wordt geërfd tussen de 40 en 50 procent ligt. De overige factoren hebben betrekking op je sociale omgeving en je opeenhoping van ervaring. De Universiteit van Minnesota heeft in de jaren ’90 een onderzoek (Engelse link) gedaan naar dit idee.

Het onderzoek is uitgevoerd met afzonderlijke monozygote (eeneiige) tweelingen. Het doel was om erachter te komen of, in gevallen waarin tweelingen in verschillende omgevingen waren opgegroeid, ze overeenkomsten hadden in hun persoonlijkheid.

Het antwoord was ja. Ze deelden niet alleen dezelfde temperamenten en persoonlijkheden, maar ze hadden ook vergelijkbare hobby’s en zelfs extreem vergelijkbare IQ’s. Dit onderzoek bevestigde het feit dat de genetische component altijd erg aanwezig is in de persoonlijkheid.

Creativiteit, hartelijkheid, neuroticisme…factoren die kunnen worden overgeërfd

Van je ouders erf je de kleur van je ogen, huid, lengte en kwetsbaarheid voor bepaalde bedreigingen. Op onze beurt weten we dat persoonlijkheid erfelijk is.

We zijn echter niet echt duidelijk over welke factoren de neiging hebben om deze overerving te conditioneren, en ook niet welke eigenschappen het meest waarschijnlijk worden geërfd.

Het lijkt erop dat creativiteit er een van is. Daarnaast zijn de afmetingen die voorkomen in Costa en McCrae’s “Big Five.” Dit zijn extraversie, neuroticisme, vriendelijkheid, openheid voor ervaring en consciëntieusheid.

Daarom is emotionele instabiliteit of de neiging om vaker toestanden zoals angst te ervaren (neuroticisme) iets dat we (soms) van onze ouders erven.

Persoonlijkheid is erfelijk, maar de omgevingsfactoren hebben meer invloed

We weten dat genetica belangrijk is. In feite leren we elke dag meer over dit onderwerp, over ons genoom en zijn mysteries. Als het er echter om gaat te begrijpen hoe de menselijke persoonlijkheid is opgebouwd, zijn omgevingsvariabelen meestal belangrijker dan genetische.

Met andere woorden, genen bepalen ons niet 100 procent, maar de omgeving waarin we groeien wel. Wat betekent dit? Het betekent dat alles wat je overkomt je uniek maakt. Het houdt in dat de plaats waar je woont, wat er met je gebeurt en hoe je interpreteert wat er met je gebeurt, je persoonlijkheid jaar na jaar vormgeeft.

De Universiteit van Zagreb (Kroatië) voerde een onderzoek uit (Engelse link) dat opmerkelijke resultaten aan het licht bracht. Uit het onderzoek bleek dat genetische factoren die zijn geërfd van de persoonlijkheden van onze ouders in de loop van de tijd kunnen intensiveren of verzwakken.

Dit herinnert ons er nogmaals aan dat de persoonlijkheid geen stabiele en permanente entiteit is. Mensen evolueren. Dit kan betekenen dat ze dichter bij hun ouders komen te staan of waren, of juist wat persoonlijkheid betreft, afstand nemen van hen.

Als genetica belangrijk is, betekent dit dan dat je geboren bent met de fundamenten van je persoonlijkheid?

We weten dat persoonlijkheid erfelijk is en dat je bepaalde kenmerken van je ouders vertoont. Betekent dit echter dat elke baby met een specifieke persoonlijkheid op de wereld komt? Niet echt. Baby’s vertonen temperamenten, geen persoonlijkheden.

Deze temperamenten bepalen en verklaren de manier waarop ze op hun omgeving reageren. Bijvoorbeeld hoe ze zich aanpassen aan routines, of ze meer of minder energiek zijn, hoe vaak ze huilen, hoe ze reageren op prikkels, hoe veeleisend ze zijn enz.

Als gevolg daarvan hebben sommige kinderen een gemakkelijker temperament (aanpasbaar) en reageren anderen met meer angst, vrees, enz.

Deze kenmerken kunnen later de basis leggen voor persoonlijkheid. De manier waarop je ouders je opvoeden, je helpen je emoties te beheersen en je begeleiden in je dagelijkse leven is echter wat – gedeeltelijk – je manier van zijn zal vormen.

Ten slotte, hoewel je genen van je ouders erft, erf je niet 100 procent van hun manier van zijn, voelen, handelen en reageren op dingen. Het zijn immers jouw ervaringen en jouw omgeving die je het meest definiëren.