De invloed van het gezin op je zelfvertrouwen
De vorming van ons zelfvertrouwen krijgt zijn brandstof (gedeeltelijk) van de gezinsdynamiek waarin we opgevoed zijn. Het is een erfenis die zijn stempel nalaat en soms moeilijk te genezen is.
Dit gebeurt vooral wanneer het van een vader of een moeder komt die nooit van zichzelf gehouden heeft. Het kan ook afkomstig zijn van ouders die de vaardigheden niet hadden om aandacht te schenken aan onze behoeften, ons aan te moedigen of een diep gesprek te voeren. De invloed van je gezin op je zelfvertrouwen is dus van grote betekenis.
Er is geen tekort aan psychologen die zeggen dat onze ‘tank’ van zelfvertrouwen zo vol moet zijn dat hij overstroomt, zodat we in het leven kunnen functioneren. Of we het nu leuk vinden of niet, er zijn enkele ‘brandstoffen’ die ons voldoende vastberadenheid, zelfvertrouwen en een competent gevoel geven.
Maar we weten heel goed dat we vaak door het leven gaan met bijna niets in de tank. Dan zijn onze niveaus zo laag dat het bijna onmogelijk is om onze motor opnieuw op te te starten en dit probleem te overwinnen.
“De meeste van onze angsten voor afwijzing zijn te wijten aan ons verlangen dat andere mensen ons goedkeuren. Bouw je zelfvertrouwen niet op hun meningen op.”
-Harvey Mackay-
De beroemde culturele antropoloog Margaret Mead heeft ons iets erg belangrijks uitgelegd. Zij houdt vol dat het gezin de eerste sociale groep is waar onze manier om met anderen om te gaan bepaalt wie we zijn (of toch minstens een groot deel ervan).
Onze ouders hebben de taak en de plicht om onze ‘tank’ te vullen met geschikte voedingsstoffen en rijke bestanddelen. Zij moeten ervoor zorgen dat er geen gebrek aan veiligheid, genegenheid en aandacht is. Bovendien moeten ze die levensbelangrijke aanmoediging en drijfveer voorzien die ons zal helpen om door deze wereld te lopen met het gevoel dat we waardevolle mensen zijn.
Maar op deze zware weg naar de vorming van ons zelfvertrouwen krijgen we niet altijd deze kwaliteitsvolle brandstof. Dit leidt er dan onvermijdelijk toe dat we proberen te ontdekken wie we zijn. We gaan dan ook op zoek hoe we onze kindertijd kunnen herstellen. Want in onze kinderjaren ontbraken er zoveel dingen.
De vorming van je zelfvertrouwen en de band met de ouders
De vorming van ons zelfvertrouwen start in de kindertijd. Betekent dit dan dat ons karakter volledig bepaald wordt door alles wat we in onze kindertijd en in onze vroege jeugd meegemaakt hebben? We moeten er hier op wijzen dat in de psychologie, net als in vele andere wetenschappen, het woord ‘determinisme’ gevaarlijk is en diepliggende ondertonen heeft.
In psychologische kwesties heeft alles wat in de kindertijd gebeurt, een grote invloed. Maar het betekent niet dat dit volledig bepaalt wie we zijn. Eén ding weten we over menselijke wezens en dan specifiek over de hersenen.
Onze buigzaamheid en vermogen om beter te worden is immens. Desondanks kunnen we het grote belang van onze opvoeding niet opzij zetten. De kwaliteit van de wisselwerking met diegenen die voor ons zorgen, is absoluut de sleutel. Ze voorzien ons niet alleen van voeding en onderhoud. Maar ze laten ons ook een emotionele en leerzame erfenis na.
Emotioneel verbonden zijn
Om dieper in te gaan op deze onderwerpen raden we je de geschriften van Dr. Ed Tronick aan. Hij is een deskundige in de ontwikkeling van het kind en professor in de pediatrie aan de universiteit van Harvard.
Volgens hem moeten we emotioneel met kinderen verbonden zijn zodat we een goed zelfvertrouwen en kwaliteitsvolle zorg bij kinderen kunnen bevorderen. Maar in veel van zijn onderzoek slaagde hij erin aan te tonen dat zelfs goede ouders veertig procent van de tijd niet afgestemd zijn op hun kinderen.
Deze bevindingen vinden we misschien wat alarmerend. Of we denken dat ze overdreven zijn. Maar Dr. Tronick wijst op iets dat ons moet laten nadenken. De reden waarom vele ouders niet voor de volle honderd procent verbinden met de emotionele behoeften van kinderen, is omdat ze dat ook niet met zichzelf doen.
Een ouder kan vol stress en onopgeloste emotionele knopen zitten. Dan zal hij onbewust een reeks signalen en informatie naar het kind sturen. Vervolgens neemt het kind deze informatie ook in zijn eigen leven op.
Bovendien is het moeilijk om bij het kind zelfvertrouwen te scheppen, als de ouders zelf geen groot zelfvertrouwen hebben. Als het kind dit fundament niet bij de ouder voelt, dan zal het diezelfde veiligheid niet ontvangen.
Het gezin beïnvloedt maar jij beslist
Je zelfvertrouwen vormt zich tijdens de kindertijd. Deze vorming wordt allereerst beïnvloed door drie factoren. Lichamelijk uiterlijk, het gedrag en de academische prestatie. De manier waarop onze ouders met deze drie dimensies omgaan, kan ons aanmoedigen om in zekerheid en vertrouwen te groeien. Als ze ons dit niet tonen, dan kan het hulpeloosheid, eenzaamheid en angst veroorzaken.
“De ergste eenzaamheid is niet op je gemak zijn bij jezelf.”
Het moeilijkste deel van dit alles is dat we, tot op de dag van vandaag, op dit vlak de onvolwassenheid van vele ouders blijven zien. Ze beseffen niet welke problemen ze met hun taal en hun communicatiestijl veroorzaken.
Door alleen maar te luisteren naar de gesprekken aan de schoolpoort, kunnen we zien hoe ze, zonder het zelfs te beseffen, de vleugels van het zelfvertrouwen van hun kind veer na veer wegplukken.
Het gebruik van vergelijkingen
Het gebruik van vergelijkingen en negatieve bevestigingen tast het zelfvertrouwen van een kind op een vreselijke manier aan. Tegen een kind zeggen dat hij hopeloos is of dat hij nooit voor zijn examen zal slagen, doet zijn zelfvertrouwen afbrokkelen.
Ouders die dit doen, zijn niet in staat om de verborgen emotionele problemen bij hun kinderen te zien. Wat betreft zelfvertrouwen laten ze hun kinderen in dezelfde afgrond vallen waarin zij terechtgekomen zijn.
Het is waar de het gezin de vorming van je zelfvertrouwen beïnvloedt. Maar we moeten ook inzien dat wat in het verleden gebeurd is, ons niet voor de rest van ons leven moet bepalen. We hebben de macht om op te houden met beïnvloed te worden en te blijven draaien op zo’n laag zelfvertrouwen.
De mogelijkheid om een kindertijd vol tekorten te herstellen ligt in onze handen. Zo kunnen we onszelf een volwassenheid geven die anderen ons niet konden geven. We moeten leren hoe we in onze eigen brandstof kunnen voorzien en ophouden met te zoeken wat anderen ons kunnen geven.
Elke dag moeten we aan ons zelfvertrouwen werken. We moeten het verlangen bewaren om te veranderen, moedig te zijn en van onszelf te houden. Ongeacht ons verleden is er altijd een tijd om te veranderen en te investeren in ons eigen zelfvertrouwen.
