"Ik denk, dus ik besta," wat betekent dit citaat van Descartes?
De betekenis van dit beroemde citaat van Descartes lijkt voor de hand te liggen, samen met het feit dat we rationele wezens zijn met het vermogen om na te denken over de wereld om ons heen. Maar we zeggen het met alle culturele bagage die ons voorafgaat.
Er was een tijd dat dit niet zo was, totdat Descartes zijn intrede deed. Aan hem wordt een opmerkelijke ontdekking toegeschreven die wordt samengevat in de zin: “Ik denk, dus ik besta.”
In dit artikel zullen we de betekenis van deze ontdekking en de doctrine achter deze intellectueel, die wordt beschouwd als een van de belangrijkste filosofen van de 17e eeuw, onderzoeken. Laten we beginnen!
De context van de filosofie van René Descartes
René Descartes was een bekende filosoof en natuurkundige die van groot belang was voor de ontwikkeling van het rationalisme. Deze stroming gaat ervan uit dat de mens het vermogen heeft om te weten door middel van onze rede. De relevantie van zijn werk ligt in het feit dat hij een van de eersten was die de grondslagen en regels opbouwde om tot zekere en ware kennis te komen.
Ten eerste probeerde Descartes het subject te bevrijden van de banden van dogmatische kennis. Dit betekent dat de bronnen van kennis uit onszelf moeten komen en niet uit religie of een filosofie die op zwakke fundamenten is gebouwd.
Tegelijkertijd zocht hij naar dat zekere pad voor de ontwikkeling van de filosofie in het bijzonder en de wetenschap in het algemeen. Daarom stelde hij in zijn verschillende boeken voor om de fundamenten te leggen voor een nieuwe rationalistische filosofie. We kunnen de volgende opmerkelijke werken van deze filosoof noemen:
- Regels voor de Richting van het Verstand (1626-1628)
- Verhandeling over de Methode (1637)
- Metafysische Meditaties (1641)
- Beginselen van de Filosofie (1644)
- Passies van de Ziel (1649)
In dit artikel richten we ons op de Verhandeling over de Methode en de Metafysische Meditaties. De reden hiervoor is dat de beroemde uitspraak van Descartes, “Ik denk, dus ik ben”, in beide teksten voorkomt.
De betekenis van de uitspraak van Descartes, “Ik denk, dus ik besta”
De oorspronkelijke formulering van de uitspraak van Descartes, “Ik denk, dus ik besta,” wordt in het Latijn geschreven als cogito ergo sum. Het betekent dat in de handeling van het denken, een persoon zijn eigen bestaan kan bedenken. Dat wil zeggen, deze beschouwing is van mening dat zijn en bestaan wederzijds geïdentificeerd zijn, en dat het ene niet kan bestaan zonder het andere.
Om de zin als geheel te interpreteren, is het een goed idee om hem in onderdelen uit elkaar te halen. Zo is het woord cogito de handeling van het denken. Van zijn kant betekent ergo later, hoewel het niet wordt geïnterpreteerd met een bijwoord van tijd, maar eerder een gelijktijdige ervaring. Tot slot betekent som zijn.
“En nu ik heb gemerkt dat hier helemaal niets in zit, denk ik, daarom ben ik, wat mij ervan verzekert dat ik de waarheid spreek, behalve dat ik heel duidelijk zie dat om te denken men moet bestaan.”[/atomik -quote]”
Zoals een artikel (Spaanse link) in het tijdschrift Studium beweert, ziet Descartes een concreet bestaan gekoppeld aan de handeling van het denken. Met andere woorden, het is een interne ervaring die het product is van een rigoureuze filosofische methode die bekend staat als methodische twijfel.
Het is vermeldenswaard dat de zin voor het eerst verschijnt in Descartes’ werk Vertoog over de methode, specifiek in het vierde deel. Daarin maakt de filosoof een samenvatting van wat later met meer precisie zal worden uitgelegd in de Metafysische Meditaties.
Methodische twijfel als uitgangspunt om cogito ergo sum te bereiken
Descartes komt tot cogito ergo sum door methodische twijfel. Maar waar bestaat deze uit? Dit is een voorlopige en noodzakelijke twijfel om het filosofische doel te bereiken dat hij zichzelf gesteld heeft. Het bestaat uit het ontdekken van de zekere weg voor de ontwikkeling van filosofie en wetenschap.
Deze twijfel wordt gekenmerkt door het als onwaar beschouwen van al onze vroegere meningen, vooral die welke van onze zintuigen komen. Bovendien staat de daad van het twijfelen voor vrijheid van de banden uit het verleden die ons bewustzijn beperkten.
Het is belangrijk om te benadrukken dat Descartes twijfel beschouwt als een daad van denken. In dit opzicht is twijfel een bron om cogito ergo sum te ontdekken , want door te twijfelen maken we gebruik van ons denken en bevestigen we niet alleen ons denken maar ook ons eigen bestaan. Laten we op dit punt niet vergeten dat denken en bestaan met elkaar verbonden zijn.
Op deze manier verzekert cogito ergo sum een twijfelend zelf. Het komt voort uit het twijfelen zelf.
“Ik denk, dus ik besta”: Helderheid en onderscheid
Een van de belangrijkste denkregels voor Descartes is helderheid en onderscheid. Het is bovendien de eerste die de filosoof blootlegt in Vertoog over de methode. Het fundamentele eraan is dat het een criterium voor waarheid is. Dit betekent dat alles wat ik opvat als helder en duidelijk, noodzakelijk waar is.
Op deze manier zijn helderheid en onderscheid een onmiddellijke intuïtie die onze rede spontaan opvangt. In dit opzicht beschouwt Descartes de intuïtie als een absolute waarheid.
De eerste intuïtie die hij ontdekt is “Ik denk, dus ik besta.” Daarom vertegenwoordigt hij de eerste absolute waarheid die als model dient om de andere te vinden.
De filosofische antropologie van Descartes
Op dit punt kunnen we al zeggen dat Descartes de mens definieert als een denkende werkelijkheid. In het Latijn staat dit bekend als res cogitans. Daarom is het citaat van Descartes, “Ik denk, dus ik besta,” een onmiddellijke intuïtie die duidelijk maakt dat je moet bestaan om te kunnen denken. Op deze manier begrijpen we ons bestaan al in het denken.
Volgens deze filosoof is denken dus niet alleen een essentiële eigenschap van de mens, maar zelfs de belangrijkste. Het meest opmerkelijke hieraan is dat het niet alleen de mens definieert, maar dat bovendien het bewijs zodanig is dat er niet aan getwijfeld kan worden.
Het belang van Descartes’ filosofie
René Descartes wordt beschouwd als de vader van de moderniteit, maar de invloed van zijn denken beperkt zich hier niet toe. Een artikel gepubliceerd door het tijdschrift CIENCIA ergo-sum (Spaanse link) een overzicht van een aantal relevante kwesties in de cartesiaanse filosofie.
Ten eerste bestaat er geen twijfel over de revolutie van de cartesiaanse theorie van de autonome rede. Het wordt weergegeven door de uitdrukking cogito ergo sum. Op deze manier wordt Descartes beschouwd als de grondlegger van het begrip “ik,” dat wil zeggen een subjectiviteit die in de wereld wordt gegooid.
Bovendien introduceert hij een nieuwe opvatting van de mens, gedefinieerd door zijn denkactiviteit. Dit idee zal niet alleen standhouden in de ontwikkeling van de latere filosofie, maar ook in de wetenschap zelf. Dit komt doordat wetenschappers zich met een zo zuiver mogelijke blik op de wereld gingen richten.
Descartes: een revolutionaire filosoof
De filosofie van René Descartes betekende een radicale verandering in de manier van denken over de mens en de wetenschap in het algemeen. Hij werd geboren op 31 maart 1596 in La Haye in Touraine, Frankrijk. Zijn filosofische doel was om de basis te leggen voor de wetenschap in het algemeen en de filosofie in het bijzonder. Hierdoor werd hij een van de belangrijkste denkers van de 17e eeuw.
Met de formulering van cogito ergo sum opende hij een nieuwe denkhorizon die de menselijke rede centraal stelde. Niet alleen dat, Descartes ontwikkelde ook systematisch een methode waarmee men kon hopen de waarheid te vinden zonder enige fout.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Damasio, A. (2020). El error de Descartes. Crítica. Daturi, D. E. (2011). El sentido de la obra de Descartes a la luz de la tradición y su valor prospectivo. CIENCIA ergo-sum, Revista Científica Multidisciplinaria de Prospectiva, 18(3), 275-282. https://cienciaergosum.uaemex.mx/article/view/7061
- Descartes, R. (2020). Discurso del Método. AMA.
- Descartes, R. (1649). Las pasiones del alma. Tecnos.
- Descartes, R. (2020). Meditaciones metafísicas. Editorial Verbum.
- Encyclopedia Britannica. (8 de septiembre de 2023). Cogito, ergo sum. https://www.britannica.com/topic/cogito-ergo-sum
- Marcélus, G. D. (2004). El pensamiento como modo de descubrir nuestro verdadero ser según el planteamiento del cogito ergo sum. Studium. Filosofía y Teología, 7(14), 281–306. https://revistas.unsta.edu.ar/index.php/Studium/article/view/885
- Marcélus, G. D. (2006). Estudio hermenéutico y análisis interpretativo de nociones fundamentales al planteamiento cartesiano del “cogito ergo sum”. Studium. Filosofía y Teología, 9(17), 79–111. https://revistas.unsta.edu.ar/index.php/Studium/article/view/713
- Shorto, R. (2020). Descartes’ Bones: A Skeletal History of the Conflict between Faith and Reason. Vintage.
- Sorell, T. (2020). Descartes: A Very Short Introduction. Oxford University Press.