Hoe mensen met OCS informatie verwerken

Mensen met OCS interpreteren gegevens uit hun omgeving op een andere manier. Dit zou kunnen verklaren waarom ze obsessies en compulsies ervaren. In dit artikel leggen we uit hoe zij informatie verwerken.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Gorka Jiménez Pajares.

Laatste update: 07 april, 2023

Mensen met OCS ondervinden extra moeilijkheden wanneer ze snel en efficiënt willen handelen. In feite kunnen ze uiteindelijk een groot deel van hun middelen, voornamelijk tijd en energie, investeren in doelen die totaal onproductief zijn.

Er zijn zelfs gevallen bekend van mensen die meer dan acht uur per dag besteden aan zaken die verband houden met hun obsessies en rituelen. Dit geeft een idee van de invloed die dit soort gedragingen kunnen hebben in hun dagelijks leven.

Sommige deskundigen maken onderscheid tussen fulltime en parttime OCS. Zij beweren dat de interferentie van opdringerige gedachten (obsessies) en afgeleide handelingen (compulsies) bij de eerste veel intenser is.

Obsessieve-compulsieve stoornis (OCS)

Mensen met OCS manifesteren dwangmatige reacties. Zo maken ze tijdelijk een einde aan de angst die hun obsessies veroorzaken.

“Als ik niet vijf keer per uur bid, komt er een aardbeving op het treinstation waar mijn man werkt.” OCS-patiënten kunnen dit soort gedachten jarenlang en zelfs tientallen jaren ervaren. Ze veroorzaken intens lijden.

Door zich zo te gedragen proberen OCS-patiënten de kans te verkleinen dat de negatieve situatie zich voordoet. Hun gedrag is echter verre van realistisch en vaak buitensporig.

Obsessies kunnen vele vormen aannemen. Het kunnen gedachten zijn, zoals de gedachte die we hierboven beschreven, maar het kunnen ook beelden zijn. Bijvoorbeeld: “Telkens als ik mijn oom Peter in gedachten zie, moet ik hem bellen zodat hij zijn baan niet verliest.”

Een andere mogelijkheid is dat het impulsen zijn. Bijvoorbeeld: “Idioot. Idioot. Het spijt me zo, ik weet niet waarom, maar ik zeg dit woord telkens als ik met iemand begin te praten.”

De verslechtering die deze stoornis teweegbrengt is buitengewoon invaliderend. In feite kunnen de interpersoonlijke, academische, werk- en gezinsgebieden van de lijder allemaal sterk worden aangetast.

Dit vermenigvuldigt de frustratie, de angst en het ongemak die ze ervaren. Er wordt verondersteld dat OCS een depressieve klinische entiteit is, wat betekent dat het bij deze mensen een depressie veroorzaakt.

Hoe mensen met OCS informatie verwerken

Als gevolg van bepaalde opvoedingsstijlen toen ze jong waren, kunnen mensen met OCS op latere leeftijd fouten maken in de informatieverwerking. Als ouders perfectionistisch zijn, gericht zijn op het overbrengen van de waarden van verantwoordelijkheid, of zelf aan OCS lijden, is de kans groot dat hun kinderen uiteindelijk de stoornis ontwikkelen (Belloch, 2020).

Deze klinische entiteit wordt gekenmerkt door drie soorten veranderingen in de informatieverwerking. Om te beginnen hebben zij moeite om “het kaf van het koren te scheiden.” Dit betekent dat ze moeite hebben om in een grote hoeveelheid informatie vast te stellen wat belangrijk is.

Ten tweede hebben ze moeite met het categoriseren van de gegevens. Ten derde willen ze alle informatie beheersen, zowel de relevante als de irrelevante.

Als gevolg daarvan is er een hyperstructurering van informatie. Dit belemmert hen in het doen van voorspellingen over hun context. In feite bezitten ze zoveel informatie dat hun mentale systeem overbelast raakt.

Ter compensatie nemen ze hun toevlucht tot extreem rigide processen, zoals rituelen (Belloch, 2020). Van de gevonden informatieverwerkingsfouten zijn de volgende het vermelden waard:

Overdreven verantwoordelijkheid

OCS-patiënten geloven dat ze in staat zijn te voorkomen dat een catastrofale gebeurtenis plaatsvindt. In feite overschatten ze hun vermogen tot beïnvloeding of controle. Ze zijn van mening dat de mogelijkheid dat het gebeurt van hen afhangt. Ook voelen ze zich dus verantwoordelijk voor het al dan niet plaatsvinden van de gebeurtenis.

Ze geloven ook dat het even erg is om te verzuimen als om te begaan. Bijvoorbeeld: “Het is zo erg dat ik John telkens sla als ik hem zie, en ik hou het gewoon niet tegen.” Dit is een voorbeeld van impulsieve obsessie.

Het voedt overmatige verantwoordelijkheid. Mensen met OCS voelen zich dan ook meer schuldig over nalatigheidsfouten in vergelijking met mensen zonder de stoornis (Belloch, 2020).

Daarom zijn er situaties waarin een lijder aan OCS zich extreem verantwoordelijk zou voelen, terwijl een individu zonder de stoornis weinig of geen verantwoordelijkheid zou voelen.

Overschatting van het belang van gedachten

Voor OCS-patiënten zou een typische zin kunnen zijn: “Het is mijn plicht om te voorkomen dat er iets ergs gebeurt.” Ze voelen extreem ongemak door hun obsessieve gedachten en doen er alles aan om dat te verminderen. Wanneer ze echter proberen een strakke greep uit te oefenen op de inhoud die in hun geest is ingebroken, wordt die nog indringender.

Om dit geval te illustreren stellen we een oefening voor: denk niet aan een groene hond. Als je aan een groene hond denkt, komt er een aardbeving. Het is van vitaal belang dat je niet aan een groene hond denkt. Als je echter te horen krijgt dat je niet aan de groene hond mag denken, zal hij voortdurend in je gedachten verschijnen en wordt hij opdringerig. Iets dergelijks doet zich voor bij deze stoornis.

De behoefte om hun gedachten te beheersen

OCS-patiënten hebben het gevoel dat ze hun gedachten voortdurend in de gaten moeten houden en er al hun aandacht op moeten richten. Omdat het opeisen van zo’n mate van controle onmogelijk is, verliezen ze die vaak.

Controle verliezen betekent dat ze niet in staat zijn de stroom van hun gedachten aan hun wil te onderwerpen en ze voelen zich een mislukkeling. Daarom nemen ze hun toevlucht tot compulsies.

OCS-patiënten vertonen verschillende fouten bij het verwerken van informatie. Ten eerste hebben ze de neiging om alle informatie te willen controleren voor het geval er iets belangrijks aan hen voorbij zou kunnen gaan. Dit overweldigt hun verwerkingssysteem.

Daarnaast voelen ze zich buitengewoon verantwoordelijk voor wat ze denken. In feite geloven ze dat door eraan te denken, het zou kunnen gebeuren; of dat eraan denken net zo erg is als het doen. Hierdoor hechten ze buitengewoon veel belang aan hun gedachten.

Dankzij onderzoek zijn er psychologische behandelingen ontwikkeld die effectief en veilig zijn bij deze klinische entiteit. Bijvoorbeeld CGT, acceptance and commitment therapy (Spaanse link), exposure met responspreventie, en metacognitieve therapie. Dat gezegd hebbende, is verder onderzoek nog nodig.