De invloed van cultuur op gedrag

Hoe beïnvloedt cultuur gedrag? Zijn we allemaal een afspiegeling van de culturen waarin we leven? In hoeverre beïnvloeden de dominante gedachten in onze omgeving ons? Ontdek het hier.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog José Padilla.

Laatste update: 04 april, 2023

Het herkennen en analyseren van de invloed van cultuur op gedrag is de sleutel tot het begrijpen waarom we handelen zoals we doen. Ondanks het feit dat de maatschappij een belangrijke rol speelt in ons gedrag, zijn we in de regel geneigd te denken dat onze handelingen een zuiver biologische oorsprong hebben.

Menselijk gedrag wordt echter niet alleen bemiddeld door genetische of biologische factoren, maar ook door sociale en culturele factoren. Het zijn deze laatste die uniciteit geven aan ons handelen. Daarom verschilt het gedrag van mensen van land tot land, ook al zijn de situaties hetzelfde.

In dit artikel zullen we eerst kort ingaan op cultuur en haar kenmerken. Daarna analyseren we hoe ze gedrag beïnvloedt.

Cultuur

Het is niet mogelijk om de invloed van cultuur op gedrag te begrijpen als we niet eerst het begrip cultuur en haar kenmerken definiëren. Een duidelijke definitie is namelijk essentieel om te begrijpen hoe cultuur ons op gedragsniveau beïnvloedt.

Volgens het Online Etymology Dictionary komt het woord cultuur van het Latijnse cultura, wat cultiveren betekent of, figuurlijk, verzorgen. In deze zin verwijst cultuur naar het cultiveren van kennis en opvoeding in een volk. We zouden kunnen zeggen dat het gaat om het cultiveren van individuen in een samenleving.

In meer formele termen kan cultuur worden opgevat (Engelse link) als een geheel van gedeelde ideeën, betekenissen en waarden die individuen in een samenleving hebben verworven.

Francisco Morales definieert in zijn boek Psicología Social (Sociale Psychologie) cultuur als datgene wat wordt overgedragen of sociaal geconstrueerd. In feite de constellatie van praktijken, vaardigheden, ideeën, schema’s, symbolen, waarden, normen, instellingen, doelen en regels.

De kenmerken van cultuur

Uitgaande van de voorgaande definities en van een artikel (Spaanse link) uit het tijdschrift Entorno zijn de belangrijkste kenmerken van cultuur de volgende:

• Het assimileert. Van voor onze geboorte worden we beïnvloed door cultuur.
• Het is iets wat gedaan wordt, het is niet aangeboren in een cultuur.
• Cultuur is niet instinctief of biologisch.
• Het is dynamisch en progressief.
• Het verschilt van samenleving tot samenleving.

Hoewel het per gemeenschap verschilt, kunnen we bepaalde onderdelen definiëren die cultuur gemeen heeft. In feite stelt de Humanities Encyclopedia dat alle culturen delen:

• Symbolen die herkenbaar zijn voor de hele gemeenschap.
• Een bepaalde taal.
• Een manier van zijn.
• Geloofssystemen die richting geven aan het leven van individuen.
• Waarden en normen die gedrag reguleren.
• Gebruiken zoals muziek, eten, enz.
• Collectieve vieringen.

De invloed van cultuur op gedrag

Cultuur beïnvloedt gedrag op verschillende manieren. Haar invloed wordt niet teruggebracht tot een enkele handelwijze. Integendeel, ze spreekt verschillende componenten aan en activeert bepaalde gedragspatronen. Laten we eens kijken naar enkele daarvan en hoe ze ons beïnvloeden.

Cultuur en symbolen

Als mensen creëren we een collectieve werkelijkheid, een wereld die overloopt van betekenissen, interpretaties en gewaarwordingen. Volgens Morales nemen we daarvoor de elementen van het sociale leven (gebaren, houdingen, blikken, enz.) en veranderen die in symbolen.

De invloed van cultuur op gedrag vindt plaats via de symbolische voorstellingen die we als sociale wezens opbouwen en delen. Deze uitingen impliceren bepaalde manieren van handelen. Als je bijvoorbeeld de vlag van je land ziet en naar je volkslied luistert, neem je specifieke patriottische gedragingen of houdingen aan die van invloed zijn op de manier waarop je je op dat moment gedraagt.

Woorden, gebaren, beelden en voorwerpen zijn voorbeelden van symbolen die gedrag kunnen beïnvloeden. Veel van deze symbolen gaan ook gepaard met bepaalde praktijken die ons ertoe brengen onze eigen cultuur te bevestigen.

Cultuur en normen

De invloed van cultuur op gedrag wordt ook waargenomen door het naleven van regels. De regels en verwachtingen die een cultuur doordringen zorgen ervoor dat we ons zo gedragen dat we de principes valideren die ons leven in de samenleving bepalen.

Sommige regels zijn prohibitief. In sommige landen of gemeenschappen is het vrouwen bijvoorbeeld verboden te werken. Andere regels zijn voorschrijvend van aard. Ze kunnen bijvoorbeeld aangeven wat er in bepaalde situaties moet gebeuren, zoals het helpen van iemand die een ongeluk heeft gehad.

Ongeacht het type vertellen deze regels ons altijd, onder andere, wat we wel en niet moeten doen. Op deze manier beïnvloedt onze cultuur ons. In feite stuurt ze onze manier van handelen.

Cultuur en waarden

In zijn boek geeft Francisco Morales een heel nuttige definitie van waarden. Hij stelt dat het cultureel bepaalde modellen zijn waarmee we datgene evalueren wat wenselijk is. Tegelijkertijd dienen ze als leidraad voor aanpassing in de samenleving.

Daarom vergemakkelijken waarden de interactie tussen het individu en de sociale werkelijkheid. Dit staat in een artikel (Spaanse link) gepubliceerd in het Journal for the Study of Education and Development, Infancia y Aprendizaje.

Dankzij onze waarden kunnen we een begrip van de wereld opbouwen dat richting geeft aan onze manieren om te ervaren wat ons overkomt en aan de manier waarop we reageren op de omstandigheden van het dagelijks leven.

Via de waarden van een samenleving geeft de cultuur vorm aan ons gedrag en versterkt wat belangrijk voor ons is. Als bijvoorbeeld de waarde van solidariteit fundamenteel is voor een gemeenschap, dan zal die via haar wetten of culturele activiteiten proberen iedereen aan te moedigen om deze waarde bij hun besluitvorming zwaar te laten wegen.

Hier is een nader en duidelijker voorbeeld. Tegenwoordig lijkt het erop dat in veel culturen consumptie zo’n centrale waarde in het leven is geworden dat mensen aan niets anders denken dan aan consumeren. Het is inderdaad geen geheim dat markten ons gedrag beïnvloeden door ons te bombarderen met reclame. Bijgevolg beïnvloedt de consumptiecultuur wat we doen en denken.

Cultuur en overtuigingen

De invloed van cultuur op gedrag vindt ook plaats via overtuigingen. De cognitieve gedragstherapie heeft vele malen herhaald dat hoe we denken van grote invloed is op hoe we ons gedragen. Daarom zetten onze overtuigingen onze ervaringen en handelingen in gang.

Culturele overtuigingen worden door de meesten van ons als een gegeven beschouwd. Ze zijn uiterst specifiek en verwijzen naar bepaalde zaken die door de leden van de samenleving erkend worden. Deze overtuigingen dwingen ons tot oordelen die, op de een of andere manier, ons gedrag beïnvloeden.

Gedrag, een weerspiegeling van cultuur

Onze gedragspatronen hebben niet alleen een cognitieve of biologische basis, maar ze hebben ook een culturele grondslag. Cultuur kneedt en vormt ons en maakt ons tot onderdanen van een bepaalde gemeenschap of samenleving.

Ten slotte is de invloed van cultuur op gedrag zeker niet triviaal. Dat gezegd hebbende, blijft het soms onopgemerkt. Maar ze is er altijd, achter het gordijn, waardoor we voorbestemd zijn om op bepaalde manieren te handelen die van generatie op generatie worden doorgegeven.