Hoe je locus of control je psychisch welzijn beïnvloedt

Weet je hoe de manier waarop je de dingen die je in je leven overkomen toeschrijft je beïnvloedt? Met andere woorden, wat de werkelijke gevolgen zijn van een externe of interne locus of control. In dit artikel vertellen we het je.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Laura Ruiz Mitjana.

Laatste update: 07 december, 2022

Heb jij de leiding over je leven of geloof je dat het allemaal aan het toeval ligt? Hoe je deze vraag beantwoordt hangt samen met je locus of control. Het is een begrip dat verwijst naar de factoren of oorzaken die je gebruikt om te verklaren wat je dagelijks overkomt.

Als je locus extern is, heb je de neiging om de ‘schuld’ (of verantwoordelijkheid) voor wat je overkomt toe te schrijven aan anderen of aan omstandigheden van buitenaf.

Aan de andere kant, als het intern is, betekent het dat je geneigd bent te geloven dat wat jou overkomt van jou afhangt en dat het daarom in jouw handen ligt om het te veranderen. Welke gevolgen heeft dat echter voor je psychisch welzijn? In feite is geen van beide extreme posities goed.

De locus of control

Welke redenen geef je voor de dingen die je in je dagelijks leven overkomen? Wie of wat heeft volgens jou de controle over je leven? Ben jij het zelf, andere mensen, of omstandigheden van buitenaf? Dit is wat de locus of control inhoudt. Het is een mechanisme dat verwijst naar wat jij gelooft dat jouw leven beheerst.

Als je in de regel toeschrijft wat er met jou gebeurt als jouw verantwoordelijkheid, is je locus of control intern. Als je het daarentegen toeschrijft aan geluk, de omgeving, andere mensen en externe omstandigheden, is het extern.

Dat gezegd hebbende, in werkelijkheid heeft niemand een 100 procent interne of externe locus of control. In feite hebben we de neiging die te variëren, afhankelijk van de situatie. Maar we kunnen zeggen dat elk individu meer neigt naar de ene positie dan naar de andere.

Het begrip locus of control werd in 1954 gedefinieerd door de psycholoog Julian B. Rotter. Het is een mechanisme dat geïntegreerd is in de persoonlijkheid.

Volgens een studie (Engelse link) uit 2020 van onderzoekers van de Victoria Universiteit van Wellington (Nieuw-Zeeland) is het gecorreleerd met bepaalde gedragspatronen. De studie beweert bijvoorbeeld dat een externe locus of control samenhangt met grotere criminele neigingen.

De locus of control begrijpen

Hier is een voorbeeld om de locus vof control beter uit te leggen. Geconfronteerd met een probleem op het werk (“Mijn leerlingen hebben vandaag geen aandacht aan mij besteed in de klas”), zou iemand met een interne locus of control hebben beweerd dat het zijn eigen schuld was.

Misschien vonden ze dat ze hun les niet duidelijk genoeg hadden uitgelegd of niet goed hadden voorbereid. Daarom schreven ze uiteindelijk de oorzaak van de situatie aan zichzelf toe (iets interns).

Aan de andere kant zou iemand met een externe locus of control kunnen zeggen dat zijn leerlingen die dag niet bijzonder oplettend waren of dat het bijna het einde van het semester was en ze moe waren. Ze schrijven de oorzaak van de situatie dus toe aan externe en indirecte factoren.

Om erachter te komen welk type locus of control je hebt, moet je nadenken over de manier waarop je geneigd bent je te gedragen in verschillende situaties en gebieden (persoonlijk leven, academisch, werk), niet op specifieke momenten.

Hoe het je psychologisch welzijn beïnvloedt

Je locus of control, of die nu intern of extern is, beïnvloedt je psychisch welzijn, de beslissingen die je neemt, hoe je je voelt, en zelfs je gedachten. Een interne locus of control maakt je meer bewust vanje mogelijkheden tot verbetering. Belangrijker nog, het helpt je plannen te ontwikkelen en uit te voeren om deze verbeteringen te bereiken.

Daarentegen maakt een sterke externe locus of control je vaak een passieve agent of toeschouwer van wat er met je gebeurt. Je gevoelens van hoop hebben meer te maken met geloof dan met een proactieve houding.

Generaliserend kunnen we zeggen dat, gegeven wat je kunt controleren, een interne locus of control je tot proactiviteit leidt, terwijl het externe type naar passiviteit neigt. Dit zal echter niet altijd het geval zijn. Er zullen namelijk situaties zijn waarin je een externe locus moet aannemen om niet te lijden. Bijvoorbeeld situaties die niet van jou afhankelijk zijn, en waarin je moet werken aan acceptatie.

Aangeleerde hulpeloosheid

De kwestie van passiviteit en externe locus of control kan in verband worden gebracht met het begrip aangeleerde hulpeloosheid. In bepaalde situaties kan het hebben van een externe locus of control er inderdaad toe leiden dat je dit soort gedrag vertoont. Het zijn de soorten die je tot passiviteit leiden. Bijvoorbeeld denken: “Ik kan niets meer doen. Het ligt allemaal aan de situatie. Ik geef het op.”

Overmaat aan verantwoordelijkheid en eisen

Aan de andere kant, als je extreem veeleisend bent en de neiging hebt te denken dat alles van jou afhangt, en het allemaal in jouw handen ligt, loop je het risico te veel verantwoordelijkheid te nemen. Daardoor kun je lijden en je overweldigd voelen, want het is duidelijk dat je niet alles aankunt, althans, niet tegelijkertijd. Ook hangt niet alles van jou af.

Het is niet nodig om zo te zijn en het zal je zeker niet gelukkig maken. Je hoeft niet alles onder controle te hebben, ook al denk je misschien van wel (vooral als je een rigide interne locus hebt).

Een ander gevolg van het hebben van een rigide interne locus is dat je alles wat je overkomt (en zelfs wat anderen overkomt) aan jezelf toeschrijft. Dit kan soms je schuldgevoelens versterken. Je voelt je schuldig omdat je iets niet kunt veranderen waarvan je denkt dat het aan jou ligt (terwijl dat in feite niet zo is).

Balans en flexibiliteit

In werkelijkheid is geen van beide soorten beter dan de andere. Sterker nog, of je nu een interne of externe locus of controle hebt, je kunt er wel of niet onder lijden en wel of niet gelukkig zijn. Als je echter rigide bent in een van beide rollen, zul je er waarschijnlijk sterk onder lijden.

• De dingen die je niet kunt veranderen of controleren.
• Het onvoorziene.

Daarom is de sleutel om te proberen evenwicht en flexibiliteit te vinden. Deze twee elementen brengen je dichter bij een meer realistische kijk op de dingen. Ook stellen ze je in staat om medelevend te zijn met jezelf. Het gaat erom te proberen je locus of control aan te passen aan elke individuele situatie en te proberen realistisch te zijn over wat er met je gebeurt.

Een oefening om een evenwicht te bereiken

Hier is een trucje om te gaan werken aan een goede locus of control. Daarmee bedoelen we het flexibele soort dat je ertoe brengt kritisch en realistisch te zijn over situaties. Schrijf twee kolommen op een vel papier. Noteer in de eerste kolom de dingen op die van jou afhangen en die je kunt veranderen. Schrijf in de tweede die dingen op die je niet kunt veranderen.

Met de informatie in de eerste kolom kun je beginnen het gedrag te bepalen dat je kunt uitvoeren om te veranderen wat je niet bevalt. En met de informatie in de tweede kolom kun je werken aan het accepteren van wat niet van jou afhankelijk is.

Richt je op het accepteren ervan, zelfs als het je stoort of pijn doet. Valideer ook je emoties. In feite brengt deze eenvoudige oefening je een beetje dichter bij het kennen van jezelf en het ontdekken van je eigen welzijn.