Hoe je je emotionele gewoonten kunt veranderen

Misschien heb je er nooit echt bij stilgestaan, maar net zoals je gedragsgewoonten hebt, die je je routine noemt, heb je ook bepaalde emotionele gewoonten. Wat zijn ze? Weet je hoe ze je beïnvloeden?

Als je naar je gewoonten gevraagd wordt, zou je waarschijnlijk je routine onderzoeken voor je antwoord geeft. Je zou kunnen zeggen dat je een koffie drinkt als je wakker wordt, ‘s middags sport, en een tijdje leest voor je gaat slapen. Zou je echter met dezelfde precisie je emotionele gewoonten kunnen vaststellen?

Ook al herken je het niet, je emoties volgen ook een patroon. In feite hebben in elk individu dezelfde emotionele circuits de neiging zich te activeren en te herhalen.

Het is waarschijnlijk niet moeilijk voor je om bepaalde emotionele neigingen te herkennen in de mensen om je heen. Zo zijn er mensen die de neiging hebben energiek en optimistisch te zijn. Anderen zullen een meer passieve of pessimistische rol aannemen.

Anderzijds hebben sommigen de neiging wantrouwig of angstig te zijn, terwijl anderen kalm en ontspannen zijn. Niettemin, hoewel we allemaal een breed scala aan emoties ervaren, is de waarheid dat er sommige zijn die we meer dan andere aannemen. In feite zijn het emotionele gewoonten geworden.

De verwerving van emotionele gewoonten

Een gewoonte kan gedefinieerd worden als een bepaalde manier van gedrag of handelen die door herh aling verworven is (Engelse link). Het is een trend geworden. Deze wordt automatisch en zonder beraad van het individu gereproduceerd.

Gewoonten doordringen ons leven en maken onze dagelijkse routine gemakkelijker door ons in staat te stellen energie te besparen. Waarschijnlijk ben je je van veel van je handelingen grotendeels niet bewust. Bijvoorbeeld je tanden poetsen, naar je werk rijden, of je ontbijt klaarmaken.

De volgorde is zo ingesleten dat je lichaam het praktisch vanzelf weet te doen. Iets dergelijks gebeurt met je emotionele toestand. Ook op dit specifieke vlak heb je bepaalde patronen of neigingen tot reageren verworven.

Toen je geboren werd was je praktisch een ‘blanke lei’. Je besteedde speciale aandacht aan je voornaamste verzorgers om je eerste regels op te schrijven. Naast vele andere dingen leerde je hoe je je moest voelen. Door observatie en imitatie assimileerde je bepaalde emotionele toestanden en manieren om te reageren; en naarmate je ze herhaalde en oefende, raakten ze meer in je verankerd.

Deze automatische emoties zijn geprogrammeerd en komen aan het licht terwijl je er geen keuze in hebt. Bijvoorbeeld, hoe graag je het ook niet wilt, je merkt dat je vaak met woede reageert of je angstig of hopeloos voelt. Gelukkig kun je deze emotionele gewoonten afleren en nuttiger gewoonten verwerven.

Ontdek je emotionele gewoonten

Net als andere gewoonten kun je je emotionele gewoonten veranderen door een reeks stappen te volgen. Eerst en vooral moet je ze identificeren en begrijpen wat hun triggers zijn. Dan ben je in staat om op die momenten bewust anders te handelen en er een nieuwe emotionele reactie voor in de plaats te stellen.

Stel je bijvoorbeeld voor dat je de gewoonte hebt om elke ochtend zittend op je bank een kopje koffie te drinken. Dat doe je automatisch. Als je deze routine wilt veranderen in de gewoonte om elke ochtend te gaan sporten, zul je een doelbewuste inspanning moeten leveren om bij het ontwaken met die activiteit bezig te zijn. Net zolang tot het een tweede natuur wordt.

Veranderen van je emotionele gewoonten

Hetzelfde geldt als je je emotionele gewoonten wilt veranderen. De eerste stap zal zijn om te herkennen wat ze zijn. Daardoor houden ze op met automatisch zijn. Je wordt je er bewust van. Het kan nuttig zijn de volgende vragen te beantwoorden:

• Wat was je overheersende stemming de laatste paar dagen? De laatste maand? Het laatste jaar? Dit moet niet al te moeilijk voor je zijn om te beantwoorden. Je zult namelijk merken dat je een specifieke emotionele neiging hebt.
• Wat zijn je typische reacties op bepaalde situaties? Emotionele gewoonten zijn heel gemakkelijk op te sporen als je kijkt naar hoe je reageert op uitdagende gebeurtenissen. Bijvoorbeeld, als je kind zijn kamer slordig achterlaat, kun je door woede gegrepen worden en reageren met schreeuwen en dreigen. Als je ruzie maakt met een vriend, kun je merken dat je je inhoudt, afremt en je isoleert in plaats van assertief te zijn. Of, als je een nieuwe uitdaging in je werk krijgt aangeboden, zou je kunnen reageren met angst, bezorgdheid, en een gebrek aan zelfvertrouwen. Als je deze reacties in vergelijkbare situaties vaak herhaalt, zijn dat je emotionele gewoonten.

Als je nog steeds moeite hebt ze te herkennen, kun je de mensen die het dichtst bij je staan om hulp vragen. Dat komt omdat het voor buitenstaanders vaak gemakkelijker is om te herkennen wat er aan de hand is als het om je gedrag gaat.

Je kunt je emotionele neigingen veranderen

Als je eenmaal je neiging om je op een bepaalde manier te voelen of te reageren hebt opgespoord, moet je een bewuste inspanning doen om die te vervangen. Zoek daartoe een rustig moment op. Schrijf op hoe je de volgende keer dat je je in zo’n uitdagende situatie bevindt zou willen reageren of je zou willen voelen. Bijvoorbeeld, misschien zou je je optimistisch willen voelen in plaats van angstig.

Houd in gedachten dat je emoties het resultaat zijn van een denkproces. Het is dus je interpretatie van de situatie en je interne dialoog die je moet veranderen.

In plaats van te denken “ik kan het niet”, “het zal niet lukken”, of “ik ben er niet klaar voor”, kies je bewust andere soorten gedachten. Bijvoorbeeld: “Deze nieuwe uitdaging is spannend,” “Ik ga mijn best doen,” of “Ik vind wel een manier om de hindernissen te overwinnen.”

Uiteraard zal deze verandering van gedachten in het begin geforceerd aanvoelen, maar het is gewoon een kwestie van herhaling (Engelse link) , zodat je je nieuwe mentale en emotionele gewoonten vestigt.

Je moet oefenen bij elke gelegenheid die op je pad komt. Als je deze nieuwe manier van denken en voelen geautomatiseerd hebt, zul je beginnen in te zien dat de verandering die je gemaakt hebt echt een positieve is.