Hoe afwijzing je hersenen beïnvloedt
Afwijzing kan uiterst pijnlijk zijn. Het maakt niet uit of het gebeurt door de mensen van wie je houdt of door degenen die je net hebt ontmoet. Als je je ooit hebt afgevraagd waarom je deze onaangename emoties niet kunt vermijden, zul je geïnteresseerd zijn om te weten wat er eigenlijk in je hersenen gebeurt als je met afwijzing te maken krijgt.
Het lijkt erop dat je het niet allemaal in de hand hebt. Natuurlijk bepalen de manier waarop je de situatie interpreteert en hoe je besluit te reageren de mate van de impact ervan op je. Maar je hersenen lijken sociale afwijzing op dezelfde manier waar te nemen (en erop te reageren) als op lichamelijke pijn.
Het belang van sociale afwijzing
Het zou geweldig zijn als je immuun was voor afwijzing. Stel je even voor dat men niet voor jou koos bij een sollicitatiegesprek. Of je kwam geïsoleerd te staan van je vrienden, of je liefde werd niet beantwoord door een toekomstige partner. Echter, niets van dit alles gaf je een slecht gevoel. Zou dat niet geweldig zijn?
Maar in werkelijkheid ben je als mens ontworpen om groepsacceptatie te zoeken. Het is een evolutionaire aanpassing, afkomstig uit ons verleden als jagers en verzamelaars, toen we letterlijk anderen nodig hadden om te overleven.
Aangezien ostracisme synoniem was met de dood, ontwikkelden we een waarschuwingssysteem om ons te waarschuwen voor het risico van marginalisatie. Tegenwoordig ervaren we het nog steeds als we worden afgewezen.
Hoe afwijzing je hersenen beïnvloedt
Er zijn verschillende onderzoeken geweest die dit interessante hersenmechanisme hebben bestudeerd. Hieronder vatten we hun belangrijkste bevindingen samen.
Sociale afwijzing doet pijn
Als je geconfronteerd wordt met afwijzing, voel je je extreem slecht, zowel psychologisch als emotioneel. De pijn kan zo intens zijn dat het bijna fysiek en voelbaar lijkt. Als dit je ooit is overkomen, dan weet je dat het niet alleen in je verbeelding bestaat.
Uit een onderzoek (Engelse link) van de Universiteit van Michigan (VS) onder leiding van Ethan Kross bleek namelijk dat sociale afwijzing dezelfde hersengebieden activeert als fysieke pijn.
Het was al bekend dat hetzelfde netwerk van hersengebieden dat de affectieve component van pijn ondersteunt, verantwoordelijk is voor de ervaring van afwijzing.
Maar deze nieuwe bevindingen gingen verder door aan te tonen dat zelfs de gebieden die te maken hebben met de zintuiglijke component van pijn geactiveerd worden als de afwijzing intens is. Met andere woorden, afwijzing doet echt pijn.
Activatie van het opioïde systeem
Onderzoek naar hoe het lichaam reageert op afwijzing ondersteunt ook het vorige idee. Als je een lichamelijk letsel oploopt of organische pijn ervaart, activeren je hersenen het natuurlijke pijnstillende systeem, waarbij endogene opioïden vrijkomen. Dit om je lijden te helpen verlichten.
Een recente studie (Engelse link) ontdekte dat deze chemicaliën ook vrijkomen tijdens situaties van sociale nood en isolatie. Dat gebeurt niet alleen bij mensen, maar ook bij dieren. Als deze stoffen in de interneuronale ruimte vrijkomen, dempt dit de pijnsignalen.
Dat is echter niet alles. Uit dezelfde studie bleek dat mensen die hogere scores behaalden op de eigenschap veerkracht (gebaseerd op een persoonlijkheidsvragenlijst) een grotere hoeveelheid opioïden vrijgaven tijdens sociale afwijzing. Dit zou kunnen verklaren waarom het voor deze mensen gemakkelijker is om tegenslagen te doorstaan en ervan te herstellen.
Deze bevindingen zijn ook interessant voor het begrijpen van stoornissen als depressie en sociale fobie. Het is namelijk mogelijk dat bij deze mensen het natuurlijke pijnstillende systeem niet zo effectief werkt. Om dezelfde reden hebben sociale stress en negatieve interacties een grotere invloed op hen.
Het lijkt op een verslaving
Tot slot is waargenomen dat de afwijzing of het verlies van een geliefde reacties kan opwekken die lijken op die van een verslaving. Zoals geverifieerd in deze studie (Engelse link), gebeurt dat omdat liefde en passie het beloningscircuit van de hersenen activeren. Dat zijn de gebieden die te maken hebben met motivatie, winst/verlies, hunkering en emotieregulatie.
Deze zelfde gebieden zijn betrokken bij het ontstaan van verslavingen (aan cocaïne en andere stoffen). Daarom is het begrijpelijk dat het afgewezen individu sterke gevoelens van ongemak, hunkering of het voortdurend zoeken naar de geliefde vertoont, samen met diverse obsessieve gedragingen.
Hoe afwijzing je hersenen beïnvloedt: het is geen fabeltje
Zoals je ziet heeft afwijzing (en het lijden dat daarmee gepaard gaat) interessante neurologische correlaties. Wat er in de hersenen gebeurt als je wordt afgewezen is echt. Het helpt je te begrijpen waarom je je voelt zoals je je voelt. Dat gezegd hebbende, betekent dit niet dat je er niets aan kunt doen.
In feite kan het werken met je overtuigingen en de manier waarop je gebeurtenissen interpreteert, het ontwikkelen van je veerkracht, en het aanleren van effectieve copingstrategieën echt nuttig zijn. Zonder twijfel doet afwijzing pijn, maar het is aan jou om het ongemak ervan te verlichten en te leren hoe je ermee omgaat.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Fisher, H. E., Brown, L. L., Aron, A., Strong, G., & Mashek, D. (2010). Reward, addiction, and emotion regulation systems associated with rejection in love. Journal of neurophysiology, 104(1), 51-60.
- Kross, E., Berman, M. G., Mischel, W., Smith, E. E., & Wager, T. D. (2011). Social rejection shares somatosensory representations with physical pain. Proceedings of the National Academy of Sciences, 108(15), 6270-6275.
- Hsu, D. T., Sanford, B. J., Meyers, K. K., Love, T. M., Hazlett, K. E., Wang, H., … & Zubieta, J. K. (2013). Response of the μ-opioid system to social rejection and acceptance. Molecular psychiatry, 18(11), 1211-1217.