Het vertraagde slaapfasesyndroom bij adolescenten

Slaapgewoonten variëren in de adolescentie. In sommige gevallen houden deze veranderingen verband met een soort verstoring van de circadiane cyclus. Een daarvan is het vertraagde slaapfasesyndroom.

Beoordeeld en goedgekeurd door de psycholoog Sergio De Dios González.

Geschreven door Mariana Arias

Laatste update: 24 juni, 2023

De adolescentie is de overgangsfase tussen kindertijd en volwassenheid. Het wordt gekenmerkt door grote veranderingen, zowel in het lichaam als in de manier waarop de jongere zich verhoudt tot de wereld. Al deze veranderingen, of ze nu lichamelijk, seksueel, cognitief, sociaal of emotioneel zijn, kunnen verwachtingen en bezorgdheid wekken bij henzelf en hun familie.

We hebben allemaal de lastige tienerfase meegemaakt, dus het is normaal dat we ons zorgen maken over onze pubers. In feite kunnen in deze fase veel vragen rijzen over wat normaal is of niet. Gaat het wel goed met ze? Eten ze wel goed? En hoe zit het met slapen? Deze laatste vraag is een bron van angst voor veel ouders, verzorgers, leraren en zelfs deskundigen in ontwikkelingspsychologie.

Het is inderdaad gebruikelijk dat de slaapcycli in de adolescentie veranderen. Dit komt door het vrijkomen van melatonine. Maar wanneer worden deze veranderingen een slaapstoornis? Tot de slaapstoornissen van de adolescentie behoort het vertraagde slaapfasesyndroom (In het Engels: Delayed Sleep Phase Syndrome: DSPS) We gaan het in dit artikel behandelen.

Vertraagde slaapfasesyndroom bij adolescenten

Dit syndroom is een slaapaandoening die meestal tussen de zeven en 16 procent van de adolescenten treft. Het ontstaat door de verandering van het circadiane ritme. Het betreft het waak-slaap patroon, de temperatuur, de cognitieve prestaties en de meeste andere biologische ritmes. DSPS manifesteert zich meestal tussen 11 en 18 jaar.

Volgens een artikel (Spaanse link) in het tijdschrift Ped iatría Atención Primaria is het belangrijkste kenmerk van de stoornis een vertraging van meestal meer dan twee uur tussen het begin en het einde van de slaap. Lijders vertonen slapeloosheid bij het slapengaan en hebben grote moeite om ‘s morgens op de gewenste tijd op te staan.

De symptomen van het vertraagde slaapfasesyndroom

Bij deze stoornis zijn het begin en het einde van de slaap vertraagd. Stel bijvoorbeeld dat de jongere, om aan de vereiste hoeveelheid van acht uur slaap te komen, om negen uur naar bed zou moeten gaan en om vijf uur ‘s ochtends zou moeten opstaan. De kans is groter dat ze om middernacht in slaap vallen. Dit betekent dat het voor hen moeilijk zal zijn om op te staan wanneer dat zou moeten.

Een ander belangrijk symptoom is dat ze overdag slaperig en vermoeid lijken. Ze kunnen ook slecht presteren op school en verminderde concentratie tonen. Bovendien kunnen ze zich in sommige gevallen neerslachtig, prikkelbaar en verdrietig voelen.

De oorzaken van het vertraagde slaapfasesyndroom bij adolescenten

In de regel is de oorzaak van deze stoornis onbekend. Dat komt door de vele variabelen die met de ontwikkelingsfase van de adolescent gepaard gaan. Maar in veel gevallen kan de oorsprong genetisch zijn. Bijvoorbeeld een familiegeschiedenis van slapeloosheid, depressie, angst of slaapstoornissen. In feite is deze ontwikkelingsfase vatbaarder voor hersentransformaties.

Verstoring van het circadiane ritme (waak/slaapcyclus – Spaanse link) kan een andere reden zijn achter DSPS. Het betekent dat lijders zich aan het eind van de dag energieker voelen. We moeten verduidelijken dat dit niet voorkomt door hun sociale voorkeuren of een overload aan schoolactiviteiten.

Diagnose en behandeling van het vertraagde slaapfasesyndroom

Het is belangrijk om een slaaparts of kinderarts te raadplegen over eventuele zorgen over dit syndroom. Specialisten informeren naar de familiegeschiedenis en het medisch dossier van de patiënt en maken een slaapagenda. Ze zullen proberen patronen in het gedrag van de minderjarige met betrekking tot zijn rustgewoonten vast te stellen.

De behandeling is gebaseerd op een geleidelijke aanpassing van de slaapschema’s. Dit wordt ook wel slaaphygiëne genoemd. Een andere aanbeveling is blootstelling aan zonlicht bij het ontwaken en cognitieve gedragstherapie. Ook moet aan het eind van de dag overmatige blootstelling aan de helderheid van de tv, computer en andere elektronische apparaten worden vermeden.

De gevolgen van DSPS bij adolescenten

Vaak heeft de diagnose DSPS invloed op de schoolprestaties. Dat komt omdat door niet acht uur te kunnen slapen de cognitieve functies van de jongere, zoals aandacht, waarneming en planning, ernstig worden veranderd. Wat de stemming betreft is de kans groot dat ze depressieve symptomen beginnen te ontwikkelen. Bijvoorbeeld prikkelbaarheid, huilerigheid en emotionele ontregeling.

Ten slotte is het belangrijk om de slaapprocessen te evalueren van adolescenten om wie we geven of met wie we leven. In veel gevallen komen deze stoornissen namelijk overeen met een biologische moeilijkheid die de begeleiding van een deskundige vereist.