Het lezen van misdaadromans stimuleert je hersenen

In misdaadromans kun je je verdiepen in de donkerste kant van de menselijke natuur. Bovendien kun je er reflectieve en deductieve vaardigheden mee ontwikkelen.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 27 december, 2022

Miljoenen lezers wereldwijd hebben een passie voor misdaadromans. Als het plot geloofwaardig, geraffineerd, uitdagend en zelfs gruwelijk genoeg is, blijft het dagenlang in het geheugen hangen.

We denken na, denken na, en scherpen onze vaardigheden van vindingrijkheid en intuïtie terwijl we de verschillende verdachten in overweging nemen. We denken ook na over alle mogelijke oplossingen in een poging om alle losse eindjes aan elkaar te knopen.

Grote uitgevers zijn zich hiervan bewust. Het is namelijk een verschijnsel dat al meer dan een eeuw bestaat. Hoewel we tegenwoordig auteurs als Camilla Läckberg, J.D. Barker en Donna Leon hebben, was de voorloper van dit genre Edgar Allan Poe.

Poe’s personage, Auguste Dupin, was de eerste die ons in de fascinerende wereld van onderzoek en misdaad dompelde in zijn klassieke verhaal The Rue Morgue Murders. Later kwam de geliefde Agatha Christie op het toneel, evenals Raymond Chandler, Dashiel Hammett, en Patricia Highsmith. Maar wat is het toch met dit soort romans dat zo verslavend blijkt te zijn voor onze hersenen?

De verleiding

Henning Mankell zei in De honden van Riga dat er geen moordenaars zijn, maar mensen die moorden plegen. Dat is waarschijnlijk een van de redenen waarom we graag whodunits lezen. Ze stellen ons in staat ons te verdiepen in het donkerste deel van de menselijke psyche.

Een die laat zien dat we, onder bepaalde omstandigheden, allemaal in staat zijn om te moorden. Jonathan Gottschall, literatuurwetenschapper en auteur van het interessante boek The Storytelling Animal, legt uit dat we de verleiding niet kunnen weerstaan om ons te laten verleiden tot alternatieve werelden.

Vanuit neurologisch en zelfs evolutionair oogpunt is dit iets dat ons altijd heeft gekenmerkt. We houden ervan – en hebben het zelfs nodig – dat ons verhalen worden verteld en gelezen om aan de werkelijkheid te ontsnappen.

De misdaadroman voert ons naar gruwelijke en dramatische werelden die geloofwaardig zijn en echt zouden kunnen gebeuren. Inderdaad, terwijl het fantastische bovennatuurlijke genre speelt met het onmogelijke, spreekt het misdaadgenre over het mogelijke. Het soort dat is vastgelegd in veel van de onrechtvaardigheden die zich vandaag voordoen.

Moorddadige plots brengen emoties aan de oppervlakte

In het echte leven vermijd je bepaalde situaties omdat je weet dat ze gevaarlijk zijn. Maar in boeken neemt de auteur je bij de hand door de meest dramatische scenario’s, terwijl je weet dat jou nooit iets zal overkomen. Je komt ook in de meest vertrouwde steden terecht; dezelfde steden die plotseling de context worden van een drama, een ramp, of een Danteske (en bloederige) scène.

Door het lezen van misdaadromans ervaar je een hele cocktail van zeer verslavende emoties. Je ervaart verbazing, spanning, afschuw, nieuwsgierigheid, tegenstrijdigheid, angst en zelfs voldoening. Misschien voel je zelfs wraakgevoelens wanneer je leest over het personage Lisbeth Salander in het universum dat Stieg Larsson voor haar heeft gecreëerd.

Terwijl je leest, maken je hersenen dopamine vrij, evenals serotonine en zelfs endorfine. In feite ontwikkel je een verslaving aan de verhaallijnen. Het is echter een onschuldige en gezonde afhankelijkheid die je altijd kunt bevredigen met een nieuw boek.

Het onderzoeken van de diepste beweegredenen van menselijk handelen

De meeste lezers van dit genre vinden het leuk om het menselijk kwaad te onderzoeken. Inderdaad, interesse in criminologie en moord is een ingeburgerd fenomeen in onze cultuur. Zoals J.D. Barker, auteur van talrijke psychologische thrillers, uitlegt, leiden de kwaadaardigste monsters, zoals seriemoordenaars, meestal een onopvallend gezinsleven. Qua uiterlijk lijken ze op ieder van ons.

Dit beeld beangstigt ons. Tegelijkertijd fascineert het ons. Bovendien kan het lezen van misdaadromans er in sommige gevallen toe leiden dat de schurk van het plot een favoriet personage wordt. Neem bijvoorbeeld Hannibal Lecter. Toch biedt het lezen ons een cognitief vangnet: we kunnen het kwaad bewonderen zonder onszelf schade te berokkenen.

Misdaadromans stellen ons in staat de huidige samenleving te onderzoeken

Het genre van de thriller of de misdaadroman is niet alleen een kanaal om het menselijk kwaad te onderzoeken. Het is ook een ideale omgeving om sociale onrechtvaardigheid en corruptie te onderzoeken.

In de jaren zestig en zeventig sprongen veel journalisten in de uitgeverswereld om echte gebeurtenissen die zich in de schaduw van de samenleving afspeelden, aan de kaak te stellen en aan het licht te brengen.

Maffia’s, prostitutie, pederastie, politieke corruptie… Veel van deze romans draaien om problemen die actueel zijn en de lezers interesseren. Bovendien heeft de Washington and Lee University een studie (Engelse link) uitgevoerd die beweert dat het lezen van boeken de empathie en het prosociaal gedrag verhoogt. De keuze voor een misdaadroman kan zelfs ons rechtvaardigheidsgevoel versterken.

Veel van de lezingen die binnen de canon van het misdaadgenre vallen, zijn authentieke onderzoekswerken van hun auteurs. Dit wekt grote verwachtingen bij de lezer. Dat komt omdat we altijd het gevoel hebben dat elke gelijkenis met de werkelijkheid zeker geen toeval is.

Misdaadromans stellen je in staat een kritische en reflectieve geest te ontwikkelen

Als je tientallen jaren misdaadromans hebt verzameld, ontwikkel je uiteindelijk het inzicht van Hercule Poirot en het reukvermogen van Kurt Wallander. De mentale stimulans die deze lectuur biedt, is immens. Ze bevorderen de verbetering van je denkvermogen, je kritische zin, de analyse van kleine details en zelfs je deductieve vaardigheden en verbeeldingskracht.

Tot slot moet je, ongeacht of je een echte liefhebber van dit onderwerp bent of niet, proberen altijd een boek in de buurt te hebben. Dat komt omdat lezen een redder is. Het biedt een toevluchtsoord waaruit je altijd ongedeerd tevoorschijn komt en tegelijkertijd een ongelooflijk verrijkt gevoel hebt.