Het gevaar van verslaving aan anxiolytica bij adolescenten

Anxiolytica komen steeds vaker voor op nachtkastjes. Voor velen zijn ze een snelle hulpbron geworden om angst te verlichten, zich niet bewust van de gevaren die voortvloeien uit hun consumptie wanneer ze dit doen zonder recept en medische controle.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Elena Sanz.

Laatste update: 17 februari, 2023

De adolescentie is een complexe fase. Deze jongeren moeten een oneindig aantal veranderingen verwerken op fysiek, sociaal en emotioneel niveau. Bovendien worden ze geconfronteerd met nieuwe en veeleisender uitdagingen dan ze ooit in hun kindertijd hebben meegemaakt.

Hierdoor kunnen ze zich overweldigd voelen. Ze kunnen denken dat ze niet over de persoonlijke middelen beschikken om door hun nieuwe werkelijkheid te navigeren, waardoor een angststoornis ontstaat.

Ondanks het feit dat er psychologische en farmacologische middelen zijn om in dergelijke situaties in te grijpen, is het belangrijk om rekening te houden met het risico van verslaving aan anxiolytica bij adolescenten.

Tegenwoordig is het gebruik van deze middelen in de samenleving genormaliseerd. Dat gezegd hebbende, zijn ze verre van ongevaarlijk. In feite zijn anxiolytica bij langdurig gebruik verslavend. Dan is een verhoogde dosis nodig om hun kalmerende effecten te verkrijgen. Bovendien keren bij stoppen de angstsymptomen terug en is een ontwenningssyndroom mogelijk.

Ondanks deze risico’s is het gebruik van anxiolytica onder adolescenten de laatste tijd zorgwekkend toegenomen. We moeten weten waarom dit gebeurt en wat we er aan kunnen doen.

Anxiolytica en hun rol

Tegenwoordig zijn anxiolytica zo algemeen aanwezig, dat je waarschijnlijk al bekend bent met de namen van enkele van de belangrijkste commerciële merken. Lorazepam, Trankimazin, Lexotanil (Bromazepam), Valium… deze middelen zijn te vinden in de medicijnkastjes van veel gezinnen. Een groot deel van de bevolking consumeert deze middelen. Maar, wat zijn het eigenlijk?

Een anxiolyticum (of licht kalmerend middel) is een psychotroop middel. Het heeft een depressieve werking op het centrale zenuwstelsel. Het werkt door het ritme en de functies van het lichaam te vertragen en effecten van ontspanning en slaperigheid te produceren. Daarom wordt het vooral gebruikt bij de behandeling van angst, slapeloosheid en andere psychische stoornissen.

De overgrote meerderheid van de voorgeschreven anxiolytica behoort tot de familie van de benzodiazepinen. Deze middelen werken in de hersenen op de GABA (gamma amino-boterzuur)-receptor, de belangrijkste remmende neurotransmitter bij de mens.

Ze versterken de activiteit van GABA, waardoor ze het centrale zenuwstelsel afremmen en de eerder genoemde functies opwekken. Het zijn echter echt verslavende stoffen.

Verslaving aan anxiolytica en adolescenten

Tegenwoordig zijn anxiolytica in Spanje de derde meest gebruikte drug, na alcohol en tabak (Spaanse link). Ze behoren ook tot de meest gebruikte door adolescenten. Het gebruik van deze drugs onder jongeren is de laatste tijd zelfs toegenomen. Men schat zelfs dat ze vaak al vanaf 14-15 jaar worden gebruikt.

Een op de vijf minderjarigen zegt sporadisch anxiolytica te hebben gebruikt . Terwijl de helft van hen een medisch voorschrift had, had de andere helft dat niet. Het lijkt erop dat er onder jongeren een tendens bestaat om dit soort drugs te gebruiken als een vorm van vrijetijdsbesteding. Ze combineren ze meestal met alcohol, waardoor de risico’s waaraan ze worden blootgesteld aanzienlijk toenemen.

Zoals we al eerder zeiden, zijn anxiolytica niet ongevaarlijk. Hun belangrijkste bijwerkingen zijn duizeligheid, verwarring, slechte coördinatie, uitspraak- en geheugenproblemen, een verkeerd oordeel en plotselinge stemmingswisselingen. Deze gevolgen kunnen langdurig zijn.

Nog gevaarlijker is hun hoge verslavingspotentieel. In feite kunnen anxiolytica, of ze nu wel of niet op medisch voorschrift worden gebruikt, in extreem korte tijd verslaving opwekken. Men schat dat één op de drie mensen al vier weken na aanvang van de behandeling een afhankelijkheid begint te ontwikkelen.

Dit betekent niet alleen dat deze middelen na verloop van tijd hun effectiviteit verliezen en tolerantie bij de gebruiker opwekken, maar ook dat proberen te stoppen met het gebruik ervan heel moeilijk kan zijn. Ontwenningsverschijnselen (fysiek en psychisch) omvatten angst en nervositeit, slaapstoornissen, prikkelbaarheid, fysiologische stoornissen en, in ernstige gevallen, verwarring en hallucinaties.

Verslaving aan anxiolytica bij jongeren voorkomen

In het licht van het bovenstaande moeten we de stijgende trend bij jongeren die anxiolytica gebruiken niet licht opvatten. Het is inderdaad van groot belang dat we beginnen met het voorkomen van verslaving aan anxiolytica bij deze jongeren. Maar hoe kunnen we dat bereiken? Het is een taak die de samenleving als geheel, op zich moet nemen. We moeten een aantal stappen nemen om dit te voorkomen.

Vermijd zelfmedicatie

Soms besluiten mensen medicijnen te nemen waarvan ze denken dat ze hen kunnen helpen, maar die ernstige risico’s met zich meebrengen. Hoewel voor anxiolytica een recept nodig is, zijn ze meestal te vinden in het medicijnkastje van het gezin en jongeren kunnen besluiten ze in te nemen op momenten van crisis of angst.

Het is echter essentieel om dit te voorkomen. Daarom moet altijd eerst professionele beoordeling worden gevraagd.

De toegang beperken

In dezelfde lijn is het belangrijk dat, als er thuis anxiolytica zijn, deze op een beperkt toegankelijke plaats worden bewaard. Immers, veel adolescenten beginnen anxiolytica te gebruiken of nemen ze vaak omdat ze er zo gemakkelijk bij kunnen.

De controle op recepten

Professionals in de gezondheidszorg spelen ook een cruciale rol. Zij moeten echt selectief zijn bij het voorschrijven van medicijnen. Het is essentieel dat ze, wanneer ze een recept voor anxiolytica uitschrijven, ook de persoon evalueren en een follow-up plan uitvoeren. Dit zou een datum voor het stoppen met de medicatie moeten bevatten.

Het is goed te bedenken dat anxiolytica op korte termijn kunnen helpen, maar dat ze geen oplossing op zich zijn. Naar analogie zouden we ze kunnen zien als krukken na een verstuiking.

Jongeren bewust maken

Tot slot moeten we adolescenten informeren over de risico’s die het gebruik van deze drugs met zich meebrengt en wat de effecten en gevolgen ervan kunnen zijn. Omdat het legale drugs zijn, zijn jongeren zich vaak niet bewust van de gevolgen van het gebruik ervan.

Adolescenten zijn een kwetsbare bevolkingsgroep. Het gebruik van anxiolytica kan bij hen ernstige gevolgen hebben, zowel op korte als op lange termijn. Als ze ongemak, slaapstoornissen of angstproblemen ervaren, moeten ze een professional bezoeken. Die kan een juiste diagnose stellen, een behandeling voorschrijven en toezien op het gebruik ervan.