Het erkennen van verdriet is dapper

Hoe vaak heb je al geprobeerd om je verdriet te onderdrukken of te maskeren? Sinds we klein zijn, heeft de samenleving ons geleerd dat we het ons niet kunnen veroorloven om verdrietig te zijn, we moeten dapper zijn. De samenleving vertelt ons dat geluk de enige wenselijke, gezonde emotie is. Maar beheerst geluk, natuurlijk: niets euforisch. We moeten altijd sterk zijn, we kunnen niet twijfelen, we leren niets van verdriet. Maar het erkennen van verdriet is pas echt dapper.

Natuurlijk is verdriet een emotie met een negatieve waarde, maar … wat als we er een emotie van maken die iets positiefs voor ons doet? Het erkennen van verdriet is moeilijk, maar wat als we het doen en er lering uit trekken? Wat als we het wat ruimte geven, in plaats van het weg te stoppen?

Het erkennen van verdriet: een fundamentele emotie

Het verlies van een familielid, een verbroken relatie, het verlies van een baan, een ziekte, wanneer we niet aan onze eigen verwachtingen voldoen… Dit zijn enkele situaties die ons vaak verdrietig maken. Het kan niet meteen optreden, want wat in eerste instantie ontstaat is woede tegen welke krachten dan ook die onze pijn hebben veroorzaakt.

Er is een zeer belangrijk verschil tussen verdriet en depressie. Dat laatste is geen emotie. Het is eerder een ziekte die langer duurt dan een bepaalde gebeurtenis of een bepaald moment. Voor een diagnose moet er bovendien een toestand van aanhoudende en intensieve droefheid samen met andere symptomen zijn. Ondanks dit verschil, dat heel belangrijk is, wordt verdriet gezien als vergelijkbaar met depressie, dus proberen mensen ervan te ‘genezen’.

Bij een depressie ben je niet alleen een tijdje erg verdrietig, maar ervaar je ook slaapstoornissen, een onvermogen om plezier te halen uit activiteiten waar je eerder van genoot, een gebrek aan verlangen in je dagelijkse activiteiten, verlies van concentratie, schuldgevoelens. Als je dit herkent, is het tijd om professionele hulp te raadplegen.

Maar verdriet op zich, als emotie, is een unieke kans om jezelf te leren kennen. Een emotie die volgens bepaalde studies verband houdt met een grotere activering in ons lichaam om ons te helpen om te gaan met een verlies. Bovendien is het een emotie die steun en de hulp van dierbaren nodig heeft, en niet een klinische behandeling.

Het erkennen van verdriet … de betekenis van tranen

Ondanks alle tranen die de mens ons heeft nagelaten, begrijpen we het mysterie nog steeds niet helemaal. Toch suggereren alle studies dat de taak van tranen er een is van bevrijding en het overbrengen van onze behoefte aan troost.

Het is normaal dat er een complex web van emoties ontstaat als we huilen, niet alleen één. Ook de omstandigheden waarbij we huilen zijn zeer uiteenlopend. We kunnen huilen uit geluk, medeleven met mensen om ons heen, uit woede, of wanneer we een emotionele film bekijken. Elke traan vertelt een verhaal dat belangrijk is.

Onze tranen inhouden of huilen zien als iets slechts maakt ons niet sterker of beter. We gedragen ons gewoon op basis van wat anderen over ons zeggen. En op dit moment moeten we ons afvragen: heeft die persoon nooit gehuild? Als dat niet het geval is, werkt er iets niet goed.

Huilen kalmeert ons, verlaagt onze angstgevoelens en laat ons beter ademen. Onze tranen laten is een daad van trouw aan onze eigen gevoelens en verbindt ons met anderen. Daarbij helpt het ook om ons van bacteriën te ontdoen en beschermt het zo ons lichaam. Wat is er dan verkeerd aan?

‘Niet huilen, sterk zijn’, als we het verdriet niet erkennen

Als je makkelijk huilt, hoe vaak heeft iemand in je leven je er dan voor gestraft? Zeggen dat je sterk moet zijn, dat huilen voor zwakke mensen is, dat je je belachelijk gedraagt of, nog erger, dat je kinderachtig bent. Jammer genoeg horen velen van ons het zo vaak dat ze het zelf zijn gaan internaliseren. We zijn een censuur geworden van onze eigen tranen.

Maar dat gezegd hebbende, soms kunnen we ook begrijpen waarom ze ons deze dingen vertellen. Misschien hebben ze geen slechte bedoelingen. Het zijn immers de woorden die we al ons hele leven horen en leren. Ze maken deel uit van ons repertoire. We delen ze automatisch, zonder het te merken.

Maar zoals we al gezegd hebben, deze banale zinnen zijn niet ongevaarlijk. De aanvaarding en socialisatie van deze boodschap zal dan de nieuwe generaties die na ons komen voeden. Kinderen passen deze censuur meestal snel toe, alsof het een noodzakelijke stap in de richting van adolescentie en volwassenheid is.

We hebben een verantwoordelijkheid: het erkennen van verdriet en het begrijpen van de rol van al onze emoties, wat hun waarde ook moge zijn. Het gaat erom ze te accepteren en te laten ademen, zodat ze hun helende of motiverende rol kunnen spelen.

Aan de andere kant kan het theoretisch zeer leerzaam zijn om ons emotionele deel te scheiden van ons logische deel. Maar op functioneel niveau mogen we niet vergeten dat deze processen zich vaak vermengen en uiteindelijk een heel ander geheel vormen dan de som der delen.

Kortom, verdriet is een van onze emoties en als het goed en bedachtzaam gebruikt wordt, een van onze grootste bondgenoten. Maak het dus niet tot een vijand en vecht er niet tegen, want het enige dat het je dan zal geven is nog meer ontmoediging en pijn.