Het belang van de hechtingsband

Gehechtheid is de emotionele band die ontstaat tussen een kind en zijn referentiefiguren. Maar, waarom is het zo belangrijk? En, heeft het invloed als we volwassen zijn?

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog José Padilla.

Laatste update: 24 mei, 2023

Je weet waarschijnlijk al dat relaties met de mensen om je heen belangrijk zijn in je leven. Bijvoorbeeld je ouders, vrienden en partner… maar waarom is dit zo? Waarom is de hechtingsband zo belangrijk?

Hier zul je je kunnen verdiepen in de gehechtheidsrelaties die we allemaal in de kindertijd aangaan en waarom ze zo belangrijk zijn in onze ontwikkeling.

Het belang van de hechtingssband

De Engelse psychoanalyticus, John Bowlby (Engelse link), (1985) beweerde dat gehechtheid elke vorm van gedrag is die ertoe leidt dat een individu dicht bij een andere persoon komt die hij belangrijk vindt.

Tijdens de kindertijd is de prioriteit voor elk mens om de hechtingsband met hun referentiefiguren (vader, moeder of een andere belangrijke persoon) koste wat het kost in stand te houden.

Als deze band verbroken wordt, zal het kind evenwichtsstrategieën moeten ontwikkelen om zichzelf emotioneel te kunnen reguleren.

Als ze de adolescentie bereiken, is hun prioriteit niet alleen om de hechtingsband met deze figuren in stand te houden, maar ook om gelijksoortige metgezellen te zoeken en sentimentele partners te kiezen (Crittenden, 2015).

Afhankelijk van hoe ze zichzelf in de kindertijd hebben leren reguleren, zullen ze een bepaalde neiging vertonen om bepaalde gedragspatronen te herhalen als het gaat om interactie in de adolescentie en, later, in de volwassenheid. We leren onszelf te reguleren op basis van onze primaire relaties en hechtingsfiguren. Welke rol hebben deze figuren?

De functies van gehechtheidsfiguren

In de regel zijn de functies van gehechtheidsfiguren tijdens de kindertijd gericht op het verkrijgen van gevoelens van eigenwaarde en veiligheid.

Veilige basis

Dit betekent het uitoefenen van de rol van veilige basis. In feite er voor het kind zijn als een veilige basis van waaruit het de wereld kan verkennen. Als een ouder niet emotioneel goed geregeld is, zal het kind zich waarschijnlijk onveilig voelen bij het verkennen van zijn omgeving en het leren.

Maar, hoe kun je een veilige basis zijn voor je kind? Hier zijn enkele kenmerken ervan: (Vargas en Chaskel, 2007)

• Empathie. Je kind begrijpen en jezelf in zijn plaats stellen. Het is uiterst belangrijk dat ze zich gezien voelen.
• Gevoeligheid. Adequaat interpreteren wat je kind nodig heeft. Moeten ze eten? Hebben ze dorst? Is er iets met ze gebeurd terwijl je weg was?
• Responsiviteit. Het vermogen om adequaat te reageren op hun behoeften, zonder tot het uiterste te gaan.
• Beschikbaarheid. De zekerheid bieden dat je aanwezig zult zijn, zowel fysiek als emotioneel, wanneer je kind je nodig heeft.
• Emotionele bevestiging. Het vermogen om je kind emotioneel te steunen en zo nodig bepaalde sancties toe te passen. Natuurlijk zijn alle extremen niet gezond.

Een veilige haven

Een andere belangrijke functie van de referentiefiguur is het bieden van het gevoel van een veilige haven. In feite iemand te zijn tot wie ze zich kunnen wenden voor bescherming als ze het gevoel hebben in gevaar te zijn.

Mark is bijvoorbeeld Elena’s vader. Elena herinnert zich dat, toen ze klein was, haar vader altijd erg boos was als hij thuiskwam van zijn werk. Als ze om hulp vroeg bij haar huiswerk, reageerde haar vader vaak door tegen haar te schreeuwen en boos op haar te worden.

De functie van de veilige haven is om het kind te laten verkennen en zich geleidelijk los te maken van zijn verzorgers. In dit verband is spelen echt belangrijk. In feite leert het kind hierdoor samen met exploratie fundamentele hulpbronnen te creëren voor hun emotionele en fysieke autonomie in latere stadia. Maar als ze zich bang of bedreigd voelen, wordt verkennen en spelen onmogelijk.

Het gevolg van het niet hebben van een veilige basis en onderdak

Als een kind leert dat zijn ouders geen veilige beschermende figuren zijn, ervaren ze de noodzaak om te zoeken naar alternatieve emotionele regulatiemechanismen. Bijvoorbeeld andere mensen, materiële dingen, of activiteiten die hen helpen reguleren (Hilburn-Cobb, 2004).

Afhankelijk van de interactie die ze met hun verzorgers hebben gehad, ontwikkelt het kind een reeks interne besturingsmodellen (Bowlby, 1995). Ze bevatten de herinneringen, overtuigingen, doelstellingen en strategieën die op basis van eerdere ervaringen zijn gecreëerd (Botella, 2005 ).

Deze modellen zullen de basis vormen waarop het kind het huis bouwt waarin het de rest van zijn leven zal leven, zowel als tiener als volwassene. Als de fundamenten van het huis echter zwak zijn, kan het beschadigd raken en gerepareerd moeten worden.

Het zou zelfs kunnen instorten. Inderdaad, met zwakke fundamenten kan het individu bij elke vitale tegenslag instorten. Of hun aanpassingsmechanismen zullen hun functies niet vervullen.

Maar wat gebeurt er als de moeder op de ene manier handelt en de vader op een andere? In dat geval kan de hechtingsband die met elke figuur wordt opgebouwd anders zijn. Daarom kunnen werkingsmodellen per verzorger verschillen.

Een kind kan zich bijvoorbeeld uiterst veilig voelen in de relatie met zijn moeder, maar zich bang voelen voor zijn vader. Ze kunnen ook verschillende gehechtheidsmodellen en relaties hebben ten opzichte van andere belangrijke figuren. Bijvoorbeeld een oom, een grootmoeder, een leraar, enz.

In het licht van het bovenstaande kun je je afvragen of dit aangepast kan worden. Het antwoord is ja. In feite zijn innerlijke modellen niet star en onbuigzaam. Ze kunnen worden aangepast op basis van de gehechtheidsfiguren die we in de loop van ons leven ontmoeten.

Natuurlijk moeten we vermelden dat de manieren waarop we ons verhouden tot anderen en tot onszelf, samen met onze overtuigingen en reguleringsstrategieën, af en toe bronnen van conflict en ongemak kunnen zijn. Als dit het geval is, is het raadzaam om psychologische therapie te ondergaan om alternatieve manieren te leren om met de situatie om te gaan.