Het bedriegerssyndroom bij vrouwen

Er zijn mensen die voortdurend twijfelen aan hun waarde en bekwaamheid, zelfs als hun successen onmiskenbaar zijn. Dit fenomeen wordt het bedriegerssyndroom genoemd en werd voor het eerst beschreven bij vrouwen. Sindsdien is het onderwerp van studie en debat.

En ondanks de vooruitgang op het gebied van gendergelijkheid en empowerment van vrouwen, worden ze door dit syndroom getroffen in de context van hun ervaring en beïnvloedt het hun persoonlijke en professionele ontwikkeling.

Doe met ons mee om het vanuit verschillende perspectieven te bestuderen. Door middel van de volgende analyse proberen we licht te werpen op een uitdaging die zoveel vrouwen treft in hun zoektocht naar zelfontplooiing en succes.

Het bedriegerssyndroom staat ook bekend als het oplichterssyndroom, imposter-syndroom en imposter-fenomeen.

Wat is het bedriegerssyndroom bij vrouwen?

Het bedriegerssyndroom bij vrouwen werd voor het eerst beschreven in de jaren zeventig. Clance en Imes schreven een werk met de titel Het imposter-fenomeen bij hoogpresterende vrouwen: Dynamiek en therapeutische interventie (Engelse link) om te verwijzen naar een interne ervaring van intellectuele leugenachtigheid bij een selecte groep vrouwen met hoge prestaties.

Tegenwoordig wordt het beschouwd als een psychologisch fenomeen gekenmerkt door een diep gevoel van onzekerheid en de hardnekkige overtuiging dat iemands succes het resultaat is van geluk of het misleiden van anderen in plaats van het resultaat van echte vaardigheden of verdiensten.

Hoewel het formeel niet erkend wordt als een psychische stoornis in de DSM-5, heeft het bepaalde onderscheidende kenmerken die het definiëren als een syndroom, en dat zijn de volgende:

• Perfectionisme.
• Angst voor afwijzing.
• Zelfevaluatie.
• Angst om ontdekt te worden.
• Constante vergelijking.
• Externe toeschrijving van succes.
• Moeite met het accepteren van lof.
• Problemen met het internaliseren van succes.
• Twijfelen bij het nemen van beslissingen.

Het fenomeen is gerelateerd aan sociale druk, stereotypen, overmatige zelfeisen of eerdere ervaringen met falen. Er zijn verschillende soorten en het komt voor bij alle leeftijden, herkomsten en geslachten. Een overzicht (Engelse link) in het Tijdschrift voor Algemene Interne Geneeskunde wordt opgemerkt dat vrouwen dit syndroom vaker hebben dan mannen.

Waarom lopen vrouwen meer risico?

Het bedriegersyndroom ontstaat door een complexe interactie van zowel interne (persoonlijkheidskenmerken) als externe (sociale druk) factoren. Bij vrouwen wordt waargenomen bedrog versterkt door de impact van racisme, xenofobie, classisme en andere vooroordelen. Laten we er eens dieper op ingaan.

Klinisch-psychologisch perspectief

Voor vrouwen die het gevoel hebben dat ze hun eigen succes niet verdienen, komt dat door stereotypen, overtuigingen en sociale verwachtingen. Die hebben ertoe geleid dat ze een negatief beeld van zichzelf hebben en hun eigen capaciteiten in twijfel trekken. Dit draagt bij aan hun gevoel dat ze het succes dat ze hebben bereikt niet waard zijn.

Een onderzoek (Engelse link) in Het Amerikaanse Tijdschrift voor Chirurgie ontdekte dat 31,1% van de mensen met het syndroom last heeft van angst. Bovendien hebben vrouwen de neiging om hoger te scoren dan mannen, gezien de constante angst in scenario’s waarin ze hun bekwaamheid moeten aantonen.

Vrouwen met het bedriegerssyndroom stellen erg hoge eisen aan zichzelf en streven naar perfectie. Dit kan bijvoorbeeld leiden tot uitstelgedrag, werk- of academische stress. Dit zijn zeer zelfkritische vrouwen die gefocust zijn op hun gebreken en zwakheden in plaats van hun prestaties en sterke punten te erkennen.

Deze vrouwen ervaren een aanhoudend gevoel van onbalans tussen de geïnvesteerde inspanning en de beloning. Een studie (Engelse link)  gepubliceerd in Frontiers in Psychologie dat mensen met het bedriegerssyndroom subjectief waarnemen dat ze niet voldoende beloond worden voor hun successen, waardoor ze zich niet tevreden voelen met hun prestaties of optimistisch zijn over toekomstige beloningen.

Onderzoek in de sociale psychologie suggereert dat de manier waarop mensen door anderen worden behandeld van invloed kan zijn op de ontwikkeling van het bedriegerssyndroom.

Sociaal-psychologisch perspectief

Op de werkvloer speelt de loonkloof tussen mannen en vrouwen een belangrijke rol. Vrouwen verdienen vaak minder dan mannen voor hetzelfde werk, wat misschien hun salarisverwachtingen en zelfvertrouwen vroeg in hun carrière beïnvloedt.

Onderzoek (Engelse link) gedeeld in het tijdschrift  Plos Een wees erop dat salarisverwachtingen verschillend worden geïnternaliseerd bij mannen en vrouwen. Zelfs voordat ze beginnen met werken. Terwijl mannen overmoedig zijn als ze salarisinformatie krijgen, zijn vrouwen meer afkerig van risico’s. Ook zijn ze minder competitief en hebben ze een gebrek aan zelfvertrouwen.

Ondanks de vooruitgang op het gebied van gendergelijkheid, is er nog steeds sprake van discriminatie op het gebied van promotie en toegang tot leidinggevende functies. Daarom kunnen sociale stereotypen de beroepskeuzes van vrouwen beïnvloeden.

Tegelijkertijd kunnen vrouwen van minderheidsrassen en expats het berdriegerssyndroom acuter ervaren door de combinatie van het vrouw zijn van een etnische minderheid. Dit dubbele facet stelt hen soms voor extra uitdagingen. Voor gekleurde vrouwen is het gevoel er niet bij te horen in de bedrijfsomgeving misschien nog wel intenser vanwege het kruispunt van ras en geslacht.

Een studie (Engelse link) in het Journal of African American Women and Girls in Education ontdekte dat ras en geslacht invloed hebben op hoe mensen ervaren dat ze bedrogen worden. Degenen met lage of gematigde gevoelens hadden positieve ervaringen. Mensen die het syndroom ervoeren hadden daarentegen vaak een moeilijker academisch traject.

Deze factoren kunnen hun academische en professionele prestaties beperken. Onderzoek (Engelse link) in het International Journal of Multiple Research Approaches  vond geen statistisch significante verschillen in de scores van zwarte vrouwelijke promovendi in vergelijking met andere studenten.

De huidige stand van zaken

Het bedriegerssyndroom is een fenomeen dat een onuitwisbare stempel drukt op de professionele ervaring van veel vrouwen. Dit ondanks opmerkelijke vooruitgang in het bevorderen van gendergelijkheid op de werkplek en in de academische wereld. Om het beter te begrijpen, is het essentieel om een aantal onthullende statistieken te bekijken.

Drie van de vier vrouwen ervaren het bedriegerssyndroom op een bepaald moment in hun carrière.

De kloof in de vertegenwoordiging van vrouwen in managementfuncties

Hoewel er vooruitgang is geboekt, zijn vrouwen nog steeds niet gelijk vertegenwoordigd in leiderschaps- en managementfuncties.

Volgens gegevens van Catalyst (Engelse link) verschilde het percentage vrouwen in senior managementfuncties in 2020 per regio. In Latijns-Amerika was dit 36%, terwijl het in de Europese Unie 34% was. Binnen de Europese Unie voert Frankrijk de lijst aan met 38,3%, gevolgd door Duitsland met 30,1% en Spanje met 33,9%.

Verder vertonen hogere managementfuncties een duidelijke ongelijkheid wat betreft de vertegenwoordiging van vrouwen. In leidinggevende functies wordt slechts 23% door vrouwen bezet, terwijl dit percentage op het niveau van hoger management stijgt naar 29%.

In de managersrangen zien we dat 37% vrouw is. En in professionele functies stijgt dit percentage tot 42%. In de categorie ondersteunend personeel is 47% vrouw. Deze gegevens onderstrepen de noodzaak om gendergelijkheid op de hoogste leidinggevende niveaus van organisaties aan te pakken en te bevorderen.

62% van de hogere managementposities wordt bekleed door mannen, tegenover slechts 31% door vrouwen.

De genderkloof in ondernemerschap en het soort werk

Het jaarlijkse rapport van het Spaanse Observatorium voor Ondernemerschap staat bekend als de Wereldwijde Monitor Ondernemerschap (Spaanse link). Het biedt een inzichtelijk perspectief op de genderkloof in het bedrijfsleven. In 2019 scoorden vrouwen lager op ondernemend gedrag en hoger op faalangst.

Deze cijfers, hoewel op zichzelf welsprekend, zijn slechts het begin van een breder beeld van ongelijkheid tussen mannen en vrouwen. Vóór COVID-19 was er een onderzoek door consulting van McKinsey (Spaanse link) dat vrouwelijke leiders bedrijven verlieten in het hoogste tempo sinds jaren. Het uitbreken van de pandemie vormde een extra belasting voor deze ongelijke verdeling van verantwoordelijkheden.

De genderkloof en de verdeling van werkdruk

Ongelijkheden in de verdeling van werk- en zorglasten tijdens de pandemie hadden een onevenredig grote invloed op de arbeidsparticipatie van vrouwen.

Een hoger percentage moeders werd gedwongen hun baan op te zeggen dan vaders. De conclusie (Spaanse link) van het Global Gender Gap Report 2020 van het World Economic Forum onthult dat gendergelijkheid pas over 99,5 jaar wordt bereikt.

Moeders van kinderen in de basisschoolleeftijd besteedden bijvoorbeeld gemiddeld vijf uur per dag aan thuisonderwijs, terwijl vaders slechts twee uur besteedden. Volgens Demografisch onderzoek (Engelse link)  hadden meer dan 60% van de werkende moeders de zorg voor hun kinderen op zich genomen sinds het begin van de pandemie, tegenover 42% van de vaders.

De ondervertegenwoordiging van vrouwen van kleur

De vertegenwoordiging van vrouwen van kleur in leidinggevende functies van vicepresident of president is nog alarmerender. Het eerder genoemde rapport van Catalyst (2022) meldt dat deze vrouwen minder dan 5% van de managementposities bekleden. Het percentage voor Latina vrouwen is vergelijkbaar en dat van Aziatische vrouwen is nog lager.

Het bedriegerssyndroom bij vrouwen: een veelvoorkomend obstakel

Concluderend, het bedriegerssyndroom manifesteert zich als een veelvoorkomende uitdaging op het pad van veel vrouwen in hun professionele en persoonlijke ontwikkeling. Maar als het herkend en collectief aangepakt wordt, kan het overwonnen worden. Daardoor ze hun volledige potentieel kunnen bereiken en een zinvolle bijdrage kunnen leveren aan alle aspecten van de samenleving.

Het is relevant om te benadrukken dat dit artikel wil benadrukken dat de vrouwen die dit uiten geen gebrek hebben aan echte vaardigheden of competenties. Het is slechts een perceptie van hun waarde die in alle gevallen losstaat van de realiteit.