Vier factoren die je slaaparchitectuur veranderen
Slaap is een cruciaal fysiologisch proces voor je welzijn. Steeds meer professionals herhalen zelfs hoe belangrijk het is om voor rust te zorgen en een levensstijl te bevorderen die die rust beschermt. Je moet er ook voor zorgen dat je rust van goede kwaliteit is. Daarvoor moet je weten wat slaaparchitectuur is en welke factoren die kunnen veranderen.
De relevantie van dit aspect ligt in het feit dat slaap niet altijd hetzelfde is, maar verschillende fasen doorloopt. Elk daarvan vervult specifieke functies die moeten plaatsvinden als je wilt dat je lichaam goed functioneert.
Als de architectuur van de slaap wordt veranderd, wordt de kwaliteit van je rust aangetast en kun je jezelf zeer noodzakelijke processen onthouden.
Slaaparchitectuur
Slaaparchitectuur verwijst naar de structurele basisorganisatie van de slaap. Het omvat ook de verschillende fasen en de kenmerken van elk daarvan. Slaap kan inderdaad niet alleen worden geconceptualiseerd als een unieke en homogene toestand die verschilt van het waken. We moeten aandacht besteden aan de vorm ervan en hoe hij op elk moment gestructureerd is.
Bij een gezonde volwassene is de slaap georganiseerd in cycli van ongeveer 90-120 minuten die bestaan uit verschillende fasen. Elke volledige cyclus omvat het volgende:
- Fase 1. Dit is een slaperige fase die gekenmerkt wordt door de aanwezigheid van theta-hersengolven. Je begint je slaperig te voelen, maar je bent nog in staat om de meeste omgevingsprikkels waar te nemen.
- Fase 2. In deze fase vertraagt je hersenactiviteit, nemen je hart- en ademhalingsfrequenties af, en wordt je spiertonus minder. Op het niveau van de hersenen zijn delta-golven in kleine hoeveelheden aanwezig.
- Fase 3. Tegen die tijd is de slaap dieper geworden en ben je minder in staat om prikkels uit de omgeving waar te nemen. Deze fase wordt gedomineerd door deltagolven en duurt een paar minuten.
- Fase 4. In deze fase kom je in een toestand van diepe ontspanning. Zowel je bloeddruk als je hartslag blijven laag. Er is geen spierspanning en omdat je diep slaapt, is het moeilijk om op dit moment wakker te worden. Het is een cruciale fase wat betreft herstellende rust.
- REM-slaap. In de vorige stadia overheerst de niet-REM-slaap. Dit verschilt van de laatste fase, bekend als de REM-slaap. In deze fase zijn je hersenen extreem actief en verschijnen de kenmerkende snelle oogbewegingen. Het is ook de tijd waarin je droomt. Omdat het de laatste fase is, is het gebruikelijk dat je aan het eind ervan kleine micro-slaapjes ervaart.
Factoren die de slaaparchitectuur beïnvloeden
Elk moment van de slaap heeft zijn eigen kenmerken en bijzonderheden, en ze zijn allemaal nodig. Dat is een van de redenen waarom het zo belangrijk is dat de slaap wordt voortgezet. In feite moeten voor een optimale gezondheid alle cycli worden doorlopen.
Als je slaaparchitectuur wordt veranderd, verlopen de biologische en psychologische rust- en herstelprocessen die plaatsvinden terwijl je rust niet goed, wat je levenskwaliteit kan aantasten.
Welke factoren kunnen de slaaparchitectuur dan veranderen?
Leeftijd
Leeftijd is de belangrijkste factor, want de slaaparchitectuur varieert opmerkelijk gedurende het leven. Aan de ene kant is bekend dat baby’s slaapcycli hebben van ongeveer 50 minuten, bestaande uit slechts twee fasen: REM-slaap en trage slaap. Pasgeborenen brengen meer tijd door in de REM-slaap.
Anderzijds is vastgesteld dat, naarmate we ouder worden, de hoeveelheid trage slaap een niet-lineaire progressie volgt. Hij bereikt zijn maximale piek in de adolescentie. Vanaf dat moment begint hij af te nemen en wordt hij bij ouderen extreem schaars.
Deze verschillen in slaaparchitectuur die met de leeftijd optreden zijn natuurlijk en niet pathologisch. Ze geven echter aan hoe je behoeften in de loop der tijd veranderen en hoe je slaapstructuur zich daaraan aanpast.
Het feit dat baby’s bijvoorbeeld meer tijd doorbrengen in de REM-fase stelt hen in staat de enorme hoeveelheid informatie en nieuwe kennis die ze uit hun omgeving opdoen te consolideren. Het is inderdaad tijdens de REM-fase dat dit proces plaatsvindt.
Je omgeving
Ook je omgeving kan de kwaliteit van je slaap aantasten (Spaanse link) en de structuur ervan veranderen. Omgevingslawaai, blootstelling aan licht ‘s nachts en onderbrekingen door andere mensen kunnen er bijvoorbeeld toe leiden dat je een gefragmenteerde slaap ervaart die niet bepaald rustgevend is.
Je kunt bijvoorbeeld alle uren slaap krijgen die je nodig hebt, maar veelvuldig ontwaken (hoe klein ook) kan je ervan weerhouden je natuurlijke slaapcycli af te maken. Daarom is het cruciaal om te zorgen voor goede omstandigheden wanneer je rust.
Interne factoren
Er zijn bepaalde individuele aspecten die ook van invloed kunnen zijn. Een van de meestvoorkomende is stress. Wanneer dit in hoge mate aanwezig is, veroorzaakt het niet alleen slapeloosheid, maar ook een slechte kwaliteit van de slaap.
Dit komt doordat de productie van cortisol en hypocretines (Engelse link) (stoffen die het wakker worden bevorderen) wordt gestimuleerd, waardoor de slaap bij uitstek licht en gefragmenteerd is, wat leidt tot vroeg ontwaken.
Daarnaast moet rekening worden gehouden met zowel lichamelijke als psychische gezondheidsproblemen. In feite beïnvloeden pijn (acuut of chronisch) en andere symptomen van ziekten die ongemak veroorzaken ongetwijfeld het vermogen om correct te rusten. Evenzo is aangetoond dat verschillende psychische stoornissen (Spaanse link) de slaaparchitectuur bij de patiënten veranderen.
Zo blijkt ADHD te leiden tot een hoger percentage slaapstadiumwisselingen en een lagere slaapefficiëntie in vergelijking met personen zonder deze stoornis. Daarnaast blijken patiënten met een bipolaire stoornis een verhoogde REM activiteit te ervaren.
Drugs en stoffen
Men moet niet vergeten dat bepaalde stoffen een effect kunnen hebben op de slaaparchitectuur.
Zo brengt men selectieve serotonine heropname remmers in verband met een mogelijk onderdrukkend effect op de REM slaap. Terwijl methylfenidaat, gebruikt bij ADHD, de slaaplatentie lijkt te verhogen. Ook drugsgebruik (Spaanse link) beïnvloedt de slaaparchitectuur, zowel tijdens periodes van gebruik als van ontwenning.
Zorg dragen voor je slaaparchitectuur is een gezonde gewoonte
Kortom, er zijn verschillende factoren die de structuur of vorm van de slaap kunnen veranderen en een negatieve invloed hebben. Bovendien is een slechte kwaliteit slaap in verband gebracht met slaperigheid overdag, prikkelbaarheid, concentratieproblemen en een verminderd emotioneel en lichamelijk welzijn.
Daarom is het belangrijk dat je zorgt voor de kwaliteit van je rust en niet alleen voor het aantal uren dat je slaapt.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Estrada i Prat, X. (2018). Utilidad de la arquitectura del sueño para el diagnóstico del trastorno bipolar pediátrico (Doctoral dissertation, Universitat Autònoma de Barcelona).
- Lee, S. (2022). Naturally occurring consecutive sleep loss and day-to-day trajectories of affective and physical well-being. Annals of Behavioral Medicine, 56(4), 393-404.
- National Heart, Lung and Blood Institute. (2022). Cómo funciona el sueño: Fases y etapas del sueño. https://www.nhlbi.nih.gov/es/salud/sueno/estadios-del-sueno
- Orantes López, C., Ayala Guerrero, F., Méndez Ubach, M., Oropeza Tena, R. & Juárez García, F. L. (2013). Arquitectura de sueño en dependientes de la cocaína en abstinencia crónica. Psicología Iberoamericana, 21(2), 48-59.
- Sakurai, T. (2007). The neural circuit of orexin (hypocretin): maintaining sleep and wakefulness. Nature Reviews Neuroscience, 8(3), 171-181.
- Valdivia L., (2023). Mal dormir en la UCI: ¿Por qué preocuparnos?. Revista Chilena de Medicina Intensiva, 0(0).