Existentiële therapie voor de behandeling van depressie
Søren Kierkegaard zei dat geluk de grootste schuilplaats is voor wanhoop. Dit wordt goed herkend door iedereen die te maken heeft met een stemmingsstoornis, meer in het bijzonder depressie. In feite is het niet gemakkelijk om welzijn en vervulling te vinden in een wereld die vaak chaotisch en betekenisloos lijkt.
Als mensen is een van onze meest basale impulsen het vinden van zin in het leven. Maar als je omstandigheden, contexten en persoonlijk traject het je moeilijk maken om die stap te zetten, zullen het lijden en de angst waarover filosofen spreken de kop opsteken. In feite zal je geest wanhopig worden om een betekenis te vinden voor wat er met je gebeurt en een doel voor wat je omringt.
Inderdaad, het is echt moeilijk om vooruit te komen, je te verhouden en productief te zijn als er binnenin je alleen maar hiaten en onbeantwoorde vragen liggen. Bovendien kunnen deze kenmerken soms leiden tot existentiële depressie. Psychiater Heinz Häfner beschreef deze stoornis voor het eerst in de jaren 1950.
Existentiële therapie gericht op de behandeling van existentiële depressie ontstond voor het eerst binnen het veld van de humanistische psychotherapie. Het is meer een filosofische dan een klinische benadering, maar daarom niet minder interessant.
“De mens is een synthese van het tijdelijke en het eeuwige, van het eindige en het oneindige.”
Doelen van existentiële therapie bij depressie
Een van de huidige exponenten van existentiële therapie is de psychiater Irvin Yalom. Hij heeft deze bron een kader en een synthese gegeven, evenals een grote betekenis. In zijn boek, Existentiële Psychotherapie (1980), definieert hij deze benadering als een dynamisch therapeutisch kader dat zich richt op de problemen die we ervaren als we nadenken over het bestaan.
Op een bepaald moment worden we allemaal geconfronteerd met bepaalde eeuwige uitdagingen. Je kunt bijvoorbeeld een gebrek aan betekenis ervaren of proberen te begrijpen waarom de dood optreedt.
Vrijheid of een gebrek daaraan, evenals gevoelens van leegte of isolement, zijn dimensies die je angst opwekken. In feite hoef je soms alleen maar te lijden onder verraad of een breuk om te voelen dat je leven geen zin heeft.
Dit verklaart het substraat van existentiële depressie. Die komt vaak op na bepaalde traumatische gebeurtenissen. Laten we eens kijken hoe dit type therapie ons in deze omstandigheden kan helpen.
Existentiële therapie kent geen gestructureerde of ‘one size fits all’ therapeutische strategie. Het doel is om elk individu steun te bieden. Tegelijkertijd herkennen ze hun waarden en betekenissen en beginnen ze geleidelijk nieuwe beslissingen te nemen.
Algemene doelen
Existentiële therapie begrijpt dat het psychisch ongemak van de cliënt niet te wijten is aan één enkele oorzaak. Het is niet alleen het verlies van een familielid.
Het wordt niet alleen veroorzaakt door een scheiding, het verlies van een baan, of het niet kunnen aangaan van duurzame en gelukkige relaties. We hebben allemaal te maken met begraven existentiële zorgen die we moeten weten te identificeren en aan te pakken.
Het algemene doel van de therapeut is het identificeren van de existentiële angsten van elke cliënt en in het bijzonder het soort conflict waar ze onder lijden in relatie tot zichzelf en de wereld. Men moet bedenken dat iemand met een depressie het gevoel heeft dat niets zin heeft en dat hij niet over de middelen beschikt om zijn leven te veranderen. Ze voelen zich alleen, weerloos en leeg.
Het algemene doel van de existentiële therapeut is de herverbinding van de cliënt met de wereld te vergemakkelijken, nieuwe vitale betekenissen te vinden, en daarnaast autonomie en hoop te heroveren.
De vier koninkrijken en de specifieke doelstellingen
Deze therapeutische benadering heeft vier specifieke doelstellingen. Hij gaat uit van het idee dat de mens zich integreert in vier rijken van ervaring en bestaan. Deze moeten geanalyseerd worden om hun lijden beter te begrijpen. Ze zijn als volgt:
- Het fysieke rijk. Welke behoeften heeft de cliënt? Wat verlangt hij of zij? Hoe is hun lichamelijke gezondheid op gebieden zoals slaap, voeding, enz. Therapie is erop gericht hen voldoende harmonie te bieden.
- Het persoonlijke domein. Hoe is hun gevoel van eigenwaarde? Zijn ze zich bewust van hun sterke punten en deugden? Deze definiëren en goede zelfkennis verwerven is een ander doel van existentiële therapie.
- Sociaal domein. Wat voor relatie hebben ze met hun omgeving, familie, maatschappij en cultuur die hen omringt? Hoe kunnen ze geholpen/begeleid worden om zich meer tevreden en gelukkig te voelen in hun sociale wereld?
- Het makende rijk. Existentiële therapie helpt de cliënt nieuwe vitale betekenissen te bereiken door hun overtuigingen en vertrouwen in zichzelf en in de wereld te actualiseren.
Existentiële therapie begrijpt dat depressie niet iets is wat een individu heeft, maar de manier waarop hij of zij zich voelt over het bestaan in een vaak complexe en betekenisloze wereld.
Technieken en strategieën
Existentiële therapie wordt al tientallen jaren beoefend. Figuren als Irvin Yalom onderschrijven de effectiviteit ervan. Een onderzoek (Engelse link) van de Universiteit van Colorado Springs (VS) stelt echter dat, hoewel deze therapie evidence-based is, er meer onderzoek nodig is om de voordelen ervan volledig te begrijpen.
Dat gezegd hebbende, wordt existentiële therapie met goede resultaten gebruikt bij depressie, posttraumatische stressstoornissen, rouw evenals voor patiënten in de palliatieve zorg. Men gebruikt het op die vitale momenten dat mensen gevangen zitten in rusteloosheid, angst en onzekerheid, en zin in het leven moeten vinden.
Vervolgens zullen we de technieken uitleggen die existentiële therapie gebruikt bij de behandeling van depressie.
Het biedt een veilige en empathische ruimte om na te denken
Existentiële therapeuten bouwen een veilige omgeving die de cliënt helpt zich veilig en begrepen te voelen, en daarnaast vrij om zijn gedachten en emoties te uiten. Het is een warme en voedende omgeving waarin ze kunnen praten over hun gevoelens, twijfels en gewaarwordingen van leegte.
De cliënt wordt een kader geboden om na te denken en zichzelf vragen te stellen. Dit helpt hen nieuwe perspectieven te verwerven.
Het richt zich op het hier en nu
Voor existentiële therapie is het verleden van de persoon niet bijzonder belangrijk. Het is het heden dat ertoe doet. In feite leert de cliënt dat hij niet gedefinieerd wordt door zijn verleden, noch voorbestemd is voor een bepaald doel.
Ze leren dat het leven niet altijd zin heeft. Ze leren dat het belangrijkste is dat ze zich vrij voelen om te handelen volgens hun eigen waarden, aspiraties en huidige behoeften.
Het verlicht angst
Existentiële therapie oordeelt niet. Evenmin biedt het de cliënt een routekaart om welzijn te bereiken en zijn depressie te genezen. In feite is het doel ervan de angst te verlichten. Bovendien helpt het hen een bestaan te schetsen met meer betekenis, met nieuwe transcendenties en hernieuwde hoop.
Cliënten leren de fundamentele principes van het bestaan
Susan Iacovou en Karen Weixel-Dixon, Ph.D., zijn de auteurs van Existential Therapy: 100 Key Points and Techniques. In dit werk suggereren ze dat existentiële therapie werkt op basis van een reeks fundamentele principes. Door zich daarin te verdiepen vinden cliënten veel van de antwoorden die ze zoeken:
- Ze begrijpen dat we allemaal sterfelijke wezens zijn en dat de meeste dingen vergankelijk zijn.
- Ze zien in dat er maar één kans is om het leven te leven. Daarom moeten we het op de best mogelijke manier doen, gericht op het hier en nu.
- Ze leren de uitdaging aan te gaan om te kiezen hoe ze willen leven. Bepalen wat ze willen, wie ze in hun leven willen, en wat ze willen bereiken is daarbij nuttig.
- Ze leren omgaan met existentiële angst. Daartoe moeten ze de moed vinden om met de dagelijkse onzekerheid te leven.
Existentiële therapie bij depressie biedt de cliënt aanmoediging, nieuwe perspectieven, en bovendien antwoorden op veel van hun diepste vragen. Immers, in een wereld die soms betekenisloos lijkt, moeten we vaak in onszelf zoeken naar de betekenissen die we nodig hebben.
Het bereiken van een vol en zinvol leven vereist voortdurend zelfonderzoekswerk. Het is het proberen meer dan waard.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Feizi M, Kamali Z, Gholami M, Abadi BAGH, Moeini S. The effectiveness of existential psychotherapy on attitude to life and self-flourishing of educated women homemakers. J Educ Health Promot. 2019 Nov 29;8:237. doi: 10.4103/jehp.jehp_473_18. PMID: 31867401; PMCID: PMC6905282.
- Vos J, Craig M, Cooper M. Existential therapies: a meta-analysis of their effects on psychological outcomes. J Consult Clin Psychol. 2015 Feb;83(1):115-28. doi: 10.1037/a0037167. Epub 2014 Jul 21. PMID: 25045907.
