Escape from Alcatraz: spanning en vrijheid
Escape from Alcatraz speelt zich af in één van de meest geïsoleerde en ongastvrije omgevingen ter wereld. Het is namelijk één van de plaatsen waar de “gevaarlijkste misdadigers” hun straf uitzitten.
De film is enigszins gebaseerd op een waargebeurd verhaal. Don Siegel heeft het in 1979 geregisseerd voor het grote scherm. De meeste mensen zullen nooit meer een andere gevangenisfilm kunnen bekijken zonder aan deze film te denken.
De kille, vijandige omgeving, de opsluiting en vooral de verstikkende spanning maken het een fascinerende film. Het zorgt ervoor dat je vastzit aan je stoel met jouw ogen de hele tijd op het scherm gericht.
Het mysterieuze gezicht van Eastwood is de sleutel tot het succes van de film. Dat geldt echter ook voor de uitzonderlijke locatie en het waargebeurde achterliggende verhaal. Om één of andere reden wekken verhalen die op reële gebeurtenissen gebaseerd zijn, altijd meer interesse bij het publiek.
De maximale beveiliging in de gevangenis op een eiland werd verondersteld de opsluiting van de gevangenen te verzekeren. En toch zijn enkelen onder hen op een succesvolle manier ontsnapt.
Niemand weet of ze het al dan niet overleefd hebben. Dat is ook één van de redenen waarom Alcatraz overal ter wereld bekend is. De film heeft van dit beeld een mythe gemaakt. Het zorgde er ook voor dat de collectieve verbeelding zijn eigen veronderstellingen gemaakt heeft.
Don Siegel gaf ons de gevangenisfilm bij uitstek. Hij bracht het drama en het leed naar de filmzalen. Hij liet ons empathie voelen voor de gevangenen die er waren. We begrepen dat hun vrijheid het enige was waarvoor ze leefden.
Achter de tralies van Alcatraz
Het eiland Alcatraz ligt in de baai van San Francisco in Californië. Ooit was het een militair fort. Het is echter het meest bekend omdat het beruchte gevangenen als Al Capone gehuisvest heeft.
Na een 29 jaar sloot de gevangenis zijn deuren. Daarna bezetten verschillende inheemse Amerikaanse stammen het eiland. Tegenwoordig is Alcatraz een nationaal park.
Tijdens de jaren waarin het een federale gevangenis was, bood het ook huisvesting op het eiland aan de werknemers en hun gezinnen. De voornaamste functie van Alcatraz was om uitermate gevaarlijke gevangenen vast te houden.
Het waren die personen die zelfs in andere federale gevangenissen een gevaar vormden. De overheid beschouwde hun terugkeer naar de samenleving onmogelijk. De plek was bijna ontoegankelijk en verzekerde dus een maximale beveiliging. De gevangenen mochten zelfs niet met elkaar praten.
In zekere zin werd er een bepaalde sfeer van mysterie en verschrikking gecreëerd rond de gevangenis. Aan de ene kant hield het de gevaarlijkste gevangenen vast. Anderzijds waren er ook geruchten dat er veel wreedheden in Alcatraz plaatsvonden. Er was veel zelfmoord onder de gevangenen terwijl anderen zoal Rufe Persful hun vingers verminkten, enzovoort.
Alcatraz heeft lange tijd een slechte reputatie gehad. Wat er gebeurde, bleef ook geheim. De geruchten werden niettemin sterker. Er waren echter ook mensen die erop wezen dat de omstandigheden in de gevangenis niet zo slecht waren als dat er beweerd werd.
Bovendien waren er zelfs gevangenen die vroegen om naar Alcatraz overgeplaatst te worden. Ze beweerden dat het eten er beter was dan in andere gevangenissen. De controverse hield in elk geval nooit op. Alles leek erop te wijzen dat Alcatraz een plek was waar vijandigheid heerste.
Het ware verhaal
In de laatste jaren dat de gevangenis gebruikt werd, werden vele regels in de gevangenis afgeschaft of verzacht. Er waren ook meerdere pogingen om uit deze gevangenis te ontsnappen. Slechts twee gebeurtenissen hebben echter geschiedenis geschreven.
- De “Battle of Alcatraz (De Strijd om Alcatraz)” is de eerste van deze gebeurtenissen. In totaal lieten vijf mensen het leven: twee cipiers en drie gevangenen. Bovendien raakten meerdere mensen gewond.
- De tweede gebeurtenis was de enige met succes: de daadwerkelijke ontsnapping uit Alcatraz op 11 juni 1962. Op dit verhaal is de film gebaseerd.
Het meesterbrein achter de ontsnapping was Frank Morris. Hij was een dief die beschuldigd werd van drugsbezit en gewapende overval. Zijn IQ was hoger dan het gemiddelde.
De broers John en Clarence Anglin konden samen met hem ontsnappen. Bovendien werkte ook Allen West met hen samen. Ook hij was klaar om te vluchten maar slaagde daar niet in. Dit was te wijten aan een probleem in zijn ventilatiekanaal. Het plan was absoluut volmaakt.
Daarna verdwenen de gevangenen zonder een spoor achter te laten. De FBI verklaarde hen dood. Het mysterie leeft echter nog steeds. Er zijn beweringen dat de moeder van de gebroeders Anglin op Moederdag elke keer twee boeketten bloemen kreeg. Er bestaat ook een foto die zou aantonen dat ze nog in leven waren.
In 2013 heropende de FBI de zaak. Ze deden dit nadat ze een brief ontvingen met de handtekening van John Anglin. In de brief beweerde hij dat de ontsnapping succesvol was en dat hij op dat moment ziek was. We zullen nooit weten wat er gebeurd is. Het mysterie is echter de reden dat dit verhaal aantrekkelijk is.
Waarom houden we zoveel van deze verhalen?
We houden van deze verhalen omdat ze onze verbeelding voeden. We kunnen ons verbinden met hun gemeenschappelijke doel: het verlangen om vrij te zijn. Deze film prikkelt onze verbeelding. Hij zorgt ervoor dat we ons voorstellen hoe uitzonderlijk mooi de ontsnapping was.
De film heeft de vermeende misdadigers bovendien in helden veranderd. Ze hebben namelijk een hermetisch gesloten systeem overwonnen en hebben bereikt wat iedereen wil: vrijheid.
Escape from Alcatraz: een claustrofobische weg naar vrijheid
De film Escape from Alcatraz begint met een soort spookachtige scène van het eiland Alcatraz in het midden van de nacht. De regen en de muziek houden ons waakzaam. En dan is er Frank Morris. Hij stapt verder de duisternis in, te midden van cipiers die hem naar de gevangenis leiden. Er is een beeld van de vuurtoren in de verte.
Stap voor stap komen we dan dichter bij het eiland. Dit is een geweldige introductie. Alle elementen zijn in een volmaakte harmonie. Op een succesvolle manier laten ze de kijker kennismaken met het verhaal.
De film stelt Frank Morris voor als een stil personage dat zelden spreekt. Zijn gezicht is kil en afstandelijk en bijna uitdrukkingsloos. Clint Eastwood vertolkt het personage op perfecte wijze. Siegel maakt goed gebruik van zijn mysterieuze gezicht, van zijn gebaren en uitdrukkingen.
Geleidelijk leren we Frank kennen. We ontdekken dat hij uitzonderlijk intelligent is. Toch kennen we hem nog steeds niet op een diepgaande manier.
Rond zijn personage wordt namelijk een aura van mysterie ontwikkeld dat fascinerend is. Gedurende het verhaal maakt het creatieve team op een volmaakte manier ook gebruik van de rest van de gevangenen en de werknemers.
Escape from Alcatraz dompelt ons onder in de duisternis van de gevangenis en het harde leven van de gevangenen. Hij toont ons hoe uitzonderlijk scherpzinnig Morris is. Het directe realisme en de details waarmee de kijker alle stappen van het plan en van de uitvoering ervaart, maakt van de film een meesterstuk. Van begin tot eind stijgt de spanning alleen maar.
De spanning in Escape from Alcatraz
Het maakt niet uit of je het verhaal al kent. Het maakt ook niet uit of je het hele plan al helemaal weet. Wat echt is, is de spanning die vanaf het begin van de film telkens opgevoerd wordt. De film blijft sterk tot het einde.
We weten het einde in feite al. Wat we echter willen zien, is hoe ze het halen. We nemen het leed, de angsten en de bezorgdheden van de personages waar. Het verlangen van de personages naar vrijheid is zo sterk dat zelfs hun angst ontdekt te worden of te sterven door een kogel hen niet tegenhoudt.
Daarna komen we dichter bij het einde van de film en laten we de spanning even los. De golven brengen opluchting. Een klein straaltje van hoop dat het tegenovergestelde is van het duister, van de verstikkende sfeer die we in het begin zagen.
Besluit
Escape from Alcatraz geeft ons de kans om in één van de grote mysteries van de twintigste eeuw te graven. Het laat het einde open net als het eigenlijke einde in het werkelijke verhaal.
De film speelt met subtiliteiten, met non-verbale taal en met de angst en de claustrofobie die opsluiting veroorzaakt. Hij speelt echter vooral met het verlangen naar vrijheid. De film wordt dus een echte les in spanning en uiteindelijk een les in cinematografie.
Op het einde rest ons slechts één vraag: wat is vrijheid? Misschien hebben ze het niet overleefd. En misschien wel maar zelfs al deden ze dat niet, toch waren ze nog steeds vrij.
Dit komt omdat de dood altijd bevrijdender is dan het leven zelf. De voornaamste reden waarom we zoveel van dit verhaal houden, is dat het ons verbindt met dat gevoel dat alle mensen willen: vrijheid.
