Cinematherapie: films kijken voor je geestelijke gezondheid
Heeft het kijken van een film ooit veranderd hoe je naar een probleem kijkt? Heb je ooit een situatie anders benaderd of ben je ooit in staat geweest om afstand te nemen van iets in je leven – door een film? Films kijken voor je geestelijke gezondheid is een geweldig middel. Daarom gebruiken veel deskundigen cinematherapie om hun werk met hun patiënten aan te vullen.
Films kijken staat kijkers (of cliënten/patiënten, in dit geval) toe om zich onder te dompelen in geheel andere informatie. Wanneer je een film kijkt, dompel je jezelf onder in een linguïstische, visueel-spatiële, interpersoonlijke en intrapsychische ervaring.
Met andere woorden kan “cinematherapie” – ofwel filmtherapie, zoals het ook vaak genoemd wordt – psychologische therapie een gelegenheid voor holistisch en interzintuiglijk leren.
Films kijken voor je geestelijke gezondheid heeft veel voordelen.
Cinematherapie is geïnspireerd door bibliotherapie
Bruce Skalarew – psychiater, psychoanalyticus en medevoorzitter van the Forum for Psychoanalytic Study of Film (Forum voor Psychoanalytische Filmstudies) – gelooft dat cinematherapie ons toegestaan heeft hetzelfde pad als bibliotherapie te belopen.
Zoals de naam al suggereert, draait bibliotherapie om het gebruik van boeken en ander leesmateriaal binnen de klinische psychologie. Dr. Skalarew gelooft dat films een collectief middel zijn dat de geestelijke gezondheid kan verbeteren.
Birgit Walz – een psychotherapeut en hypnotherapeut – biedt een verklaring omtrent waarom therapeuten wellicht films in willen zetten binnen het therapeutische proces. Ze zegt onder andere dat beelden, muziek, tonen, personages, omgevingen en andere dramaturgische elementen het werk van de psycholoog ondersteunen.
Bovendien hebben films het vermogen om zelfbewustzijn en emotionele decharge te faciliteren. Walz gelooft dat films kunnen helpen zowel onze gewoonten als onze algehele persoon te ontwikkelen.
“Cinematherapie kan een krachtige katalysator zijn voor het heelproces en groei. Dit geldt voor iedereen die open staat om te leren hoe films ons beïnvloeden en om bepaalde films te bekijken met daadwerkelijk bewustzijn.”
-Birgit Walz-
Persoonlijke reflectie
Wat zou ik doen als dit mij zou overkomen? Hoe zou mijn partner reageren als zoiets verschrikkelijks bij ons zou gebeuren? Films hebben het vermogen om ons in te laten beelden hoe wij ons zelf in bepaalde situaties zouden gedragen. Dit betreft vaak situaties waar we normaal gesproken niet over zouden nadenken.
Wanneer je een film kijkt, stel je je vaak voor hoe het zou voelen om je in de situatie van het hoofdpersonages te begeven. Je probeert te denken zoals hun of de wereld door hun ogen te zien.
Voor iemand die bezig is met therapie kan dit een goede introspectie oefening zijn. Door buiten zichzelf te treden, kunnen ze namelijk beter in staat zijn om hun huidige en toekomstige gedachten en gevoelens te begrijpen.
Hoe je films kunt gebruiken voor je geestelijke gezondheid
Gary Solomon was een van de eerste psychologen die het gebruik van films als therapeutisch middel besprak. Hij liet weten dat de eerste stap hierin is om te kiezen voor films (al dan niet kort) die het probleem van de cliënt weerspiegelen. In andere woorden, de verhaallijn moet zoveel mogelijk gelijkenis vertonen met de problemen van de cliënt.
De patiënt en therapeut moeten een discussie hebben voordat ze de film bekijken. Beide partijen moeten zich er namelijk van bewust zijn dat ze de film continu zullen moeten analyseren tijdens het bekijken hiervan. Op die manier kan de therapeut de reacties van de cliënt herkennen en onderzoeken.
“Droom alsof je voor altijd zult leven; leef alsof vandaag je laatste dag is.”
Na het kijken van de film moet de cliënt proberen uit te leggen welke gelijkenissen en verbanden hij ziet tussen de film en zijn leven.
De therapeut moet hem aanmoedigen om zijn fantasie te gebruiken. Het is bevorderlijk als de cliënt zich kan identificeren met ten minste één of zelfs meerdere personages in de film (Berg-Cross, Jennings en Baruch, 1990).
Empathie en een ander perspectief door cinematherapie
Deze techniek heeft een aantal unieke voordelen. Een hiervan is het vermogen om de sociale vaardigheden – ofwel communicatievaardigheden – te verbeteren. Films kunnen cliënten situaties laten zien die empathie vergen om begrepen te worden. Daardoor kunnen cliënten bewust worden gemaakt van hun eigen gevoelens en verlangens.
Films kunnen cliënten ook helpen theory of mind toe te passen. Theory of mind is de basis van empathie: het staat je toe andermans emoties te begrijpen.
Dat niet alleen, maar uiteindelijk kan het je ook helpen om je eigen emoties beter te begrijpen. Dit kun je allemaal bereiken door de prachtige beelden en scherpe dialoog van films te observeren. Dat is de magie van cinematherapie!
De conflicten die we zien bij criminele personages helpen ons onze eigen morele waarden te verstevigen.
Bovendien helpt deze techniek omdat het ons concrete situaties voorlegt. Ze helpen de cliënt namelijk werkelijk te focussen op het probleem dat hij zelf heeft. Films staan ook toe dat de personages op een hele methodologische manier geanalyseerd worden. De kijker kan op die manier elke verandering en elk detail waarderen.
Metaforen zijn van groot belang bij gebruik van cinematherapie om je geestelijke gezondheid te verbeteren.
Cinematherapie is nog vrij onbekend. Desalniettemin is het vandaag de dag steeds vaker terug te vinden in het psychologisch behandelingsaanbod. Het is echter belangrijk dat het niet wordt gebruikt bij patiënten met psychotische stoornissen. In die gevallen kan men niet garanderen dat cinematherapie voordelig uit zal pakken.