Bibliotherapie: de helende kracht van boeken
Bibliotherapie houdt in dat we de kracht van boeken gebruiken om onszelf zowel fysiek als mentaal te helpen. Lezen is namelijk een van de beste manieren voor mensen om hun geest te cultiveren. Boeken hebben ons door de hele geschiedenis heen geïnstrueerd, vermaakt en beschermd.
Bij sommige gelegenheden hebben ze ons hoop gegeven en gediend als schuilplaats en troost. Sommige mensen zeggen zelfs dat boeken hen hebben gered.
Boeken zijn magisch. Volgens Freud zijn woorden en magie hetzelfde. Dit is ook de reden waarom we vaak toevlucht zoeken in boeken. De ervaring van genezing door middel van boeken staat bekend als bibliotherapie.
Er bestaat geen twijfel over dat lezen helpt om onze emotionele gezondheid te verbeteren. Daarnaast biedt lezen echter nog meer voordelen, zelfs als we hier niet van op de hoogte zijn.
Het positieve effect van lezen kan namelijk gezien worden bij mensen met emotionele problemen, milde of matige psychische stoornissen en zelfs fysieke problemen. Laten we hier eens iets dieper op ingaan.
Vormen van bibliotherapie
Allereerst moeten we een onderscheid maken tussen de twee voornaamste vormen van bibliotherapie. Beide zijn vergelijkbaar en hebben meestal hetzelfde doel.
- Klinisch: het doel is dat patiënten hun houding en gedrag veranderen. Hierdoor vindt dit type therapie meestal plaats in een ziekenhuisomgeving. Deze therapie wordt gebruikt om mensen te helpen die lijden aan stemmingsstoornissen, ADHD of eetstoornissen.
- Boeken worden gebruikt om informatie over een specifiek onderwerp te geven. Ze kunnen de patiënt helpen zich te concentreren op een specifiek aspect van zijn realiteit.
- Evolutionaire of persoonlijke ontwikkeling: het doel is persoonlijke groei. Groepen of individuen lezen op een preventieve of corrigerende manier. Bibliotheken of educatieve centra zijn perfecte plaatsen voor dit soort bibliotherapie.
- De literatuur is gebaseerd op het voorstellen van zelfhulpmethoden, die oefeningen of persoonlijke leertaken bevatten, zoals assertiever zijn, inleiding tot meditatie, spreken in het openbaar enzovoort.
De effecten van bibliotherapie op de hersenen
‘Hij is een zeer belezen persoon.’ Vaak zeggen we dit soort dingen om te verwijzen naar intellectuele mensen. Lezen voorziet ons namelijk vaak van deze intelligentie. Naast het vergroten van kennis, biedt lezen echter ook veel voordelen op therapeutisch niveau.
Bibliotherapie biedt antwoorden op een leuke, informatieve en verrijkende manier. Het moedigt ons ook aan om te veranderen en stelt ons in staat om antwoorden te vinden op vlakken waar we voorheen alleen maar twijfelden.
Curatieve afleiding
Wie heeft zichzelf nog nooit verloren in een boek dat hem meenam naar een volkomen andere wereld? Wanneer we onszelf in verhalen verdiepen, vergeten we onze eigen zorgen en problemen. In plaats daarvan concentreren we ons volledig op het verhaal dat we lezen.
Door een paar minuten afstand te nemen van onze realiteit, ontkoppelen we onszelf van onze angsten en zorgen. Dit helpt vervolgens om ons humeur te verbeteren. Dit gebeurt echter allemaal onbewust.
Het maakt dingen minder dramatisch
Hoe vaak obsederen we wel niet over een probleem. We kunnen simpelweg niet stoppen om erover na te denken. Soms maken we werkelijk van een mug een olifant. Uiteindelijk kunnen we niet om die olifant heen kijken.
In deze situatie kunnen boeken enorm behulpzaam zijn en onze blik verruimen. Het is prima om soms egoïstisch te zijn en met onszelf bezig te zijn, maar alles met mate.
Bibliotherapie maakt in veel gevallen onze situatie minder dramatisch. Dankzij fictie voelen we ons namelijk minder alleen en voelen we empathie voor de problemen van de personages. Dit geeft ons een breder perspectief op het leven. Het kan de lezer zelfs een gevoel van vrede of een grotere capaciteit tot reflectie geven.
Lezen nodigt uit tot emotionele groei. Door deze groei kunnen we weer nieuwe inspiratie opdoen en ons energiek voelen over de toekomst.
Volgens Dr. Raymond Mar, een expert op het gebied van lezen en de hersenen, veroorzaakt het lezen van de ervaringen van personages dezelfde hersenactiviteit als wanneer je zelf iets in het echte leven meemaakt.
Geluk
Ceridwen Dovey publiceerde een artikel in The New Yorker waarin de genezende kracht van bibliotherapie werd besproken.
“In een seculier tijdperk vermoed ik dat het lezen van fictie een van de weinige overgebleven paden naar transcendentie is, die ongrijpbare toestand waarin de afstand tussen het zelf en het universum krimpt. Door fictie te lezen verlies ik al mijn gevoel van zijn, maar voel ik me tegelijkertijd het meest uniek,” zegt Dovey.
Daarnaast kwamen neurowetenschappers aan de Emory-universiteit in Atlanta tot bemoedigende resultaten. Ze concludeerden namelijk dat lezen het stressniveau verlaagt en de psychosociale ontwikkeling verhoogt.
Empathie
Het vermogen om jezelf in andermans schoenen te verplaatsen en zijn emoties te begrijpen is bij uitstek sociaal. Je hoeft echter niet omringd te zijn door andere mensen om empathie te ontwikkelen.
In boeken vormen woorden namelijk een simulatie van de werkelijkheid. Het is daarom een mythe om te denken dat lezen alleen voor eenzame mensen is.
Door de ontwikkeling van verhalen te begrijpen en ons in te leven in de personages, kunnen we de manier waarop we omgaan met anderen verbeteren. Bovendien is het lezen van fictie een van de factoren die bijdraagt aan de ontwikkeling van de beroemde ‘theory of mind‘.
Depressie en angst
Op lezen gebaseerde behandelingen die gericht zijn op de behandeling van angst en depressie hebben uitstekende resultaten opgeleverd. In feite beveelt het National Institute for Health and Care Excellence (NICE) bibliotherapie zelfs aan om patiënten met milde vormen van angst en depressie te helpen.
In Engeland werd een campagne gelanceerd die vooral gericht was op jongeren. Deze campagne heette ‘Reading Well’. Dankzij deze campagne kunnen artsen nu ook lezen voorschrijven om bepaalde soorten psychische stoornissen te behandelen.
De helende kracht van boeken is zeer groot. Hoewel de resultaten misschien niet direct zijn, biedt lezen op de lange termijn wel grote voordelen voor zowel lichaam als geest. Dus, waarom probeer je het niet eens uit?