Emotionele intelligentie van ouderen

Studies laten zien dat ouder worden je emotionele intelligentie kan verhogen. Ouderen voelen voldoening wanneer ze zich focussen op het positieve en hun waardering van hun relaties.
Emotionele intelligentie van ouderen
Valeria Sabater

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 27 december, 2022

Uit recente studies blijkt dat over het algemeen emotionele intelligentie van ouderen erg hoog is. Zij waarderen hun relaties en verzorgen deze ook goed. Ouderen weten hoe ze het moment waarin ze leven moeten waarderen.

Ze passen al snel hun emoties aan aan datgene wat om hun heen speelt zodat ze van elk moment volledig kunnen genieten. Ouderen hebben een ontspannen en optimistisch perspectief.

De bevindingen van deze studie, die uitgevoerd is door de Universiteit van Texas en de Universiteit van Californië, Berkeley, zullen je wellicht verrassen. Tegenwoordig hebben we een nogal negatief beeld van ouderen en het verouderingsproces

We associëren het ouder worden met een fysieke achteruitgang en verminderde cognitieve vaardigheden. Wanneer we aan ouder worden denken, denken we onvermijdelijk aan ongeluk, lage motivatie en sociale/emotionele isolatie. In ander woorden, we denken aan verlies.

“Bij schemering en zonsondergang worden dag en leven ouder, en stellen ze ruimtes open voor alles dat je ooit blij heeft gemaakt, of het nou voor slechts een dag was of voor je hele leven.” [Vertaling]

-Dahlke-

Ervaring leert je je emoties te beheersen

Het bereiken van deze levensfase in goede gezondheid is natuurlijk belangrijk zodat je het ouder worden met optimisme onder ogen kunt komen. Hoe minder grenzen je worden opgelegd, hoe meer mogelijkheden en vrijheid dat je zult hebben. Persoonlijkheid en omstandigheden spelen hierin natuurlijk ook een rol.

Emotionele intelligentie van ouderen

Het is vrij duidelijk dat de houding waarmee je elke dag onder ogen komt, ook af zal hangen van hoe je je leven tot nu toe hebt geleefd en welke kansen je hebt gekregen.

Wat de bovengenoemde studie en soortgelijke onderzoeken laten zien, is het volgende: over het algemeen verbeteren de vaardigheden van de mens om met zijn emoties om te gaan en andermans emoties te herkennen significant na 60-jarige leeftijd.

Dit is natuurlijk geen harde en snelle regel. Het betekent niet dat iedereen emotionele intelligentie verbetert naarmate de tijd zich vordert. Het betekent wel dat ervaring veel mensen helpt hun emoties te leren hanteren. Met tijd en ervaring leren ze hun relaties met anderen voorop te stellen.

Emotionele intelligentie van ouderen

Een ouder persoon zijn of ten minste iemand van boven de 60 staat niet gelijk aan eenzaamheid, ontevredenheid en achteruitgang. Zo wordt er niet naar gekeken – in ieder geval niet meer in de laatste 10 jaar. De levensverwachting voor zowel man als vrouw zit boven de 80 en gaat al richting de 90.

Als je 60 bent, is dat in principe je tweede poging tot jeugd! Wanneer je 70 bent, bereik nogmaals een tweede fase van volwassenheid en rust. Met een levensverwachting die zo hoog ligt als het onze, zien we dat senioren tegenwoordig actiever dan ooit zijn.

Ouderen aan het fietsen

Senioren participeren vandaag de dag aan allerlei activiteiten binnen hun gemeenschappen. Ze reizen, ontspannen met hun vrienden en zorgen voor hun kleinkinderen. Ze zijn een bron van constante en bijna onmisbare steun voor hun kinderen.

Ondanks dit idyllische beeld, lijden veel ouderen echter ook aan fysieke mankementen en verliezen ze steeds vaker geliefden. Toch laten veel ouderen een verfijnde set emotionele vaardigheden zien in deze moeilijkere tijden.

Hoe blijft de emotionele intelligentie van ouderen zo indrukwekkend? Ze hebben te kampen met hun fysieke achteruitgang, gezondheidsproblemen, geldsituaties en sociale problemen (zoals het bovengenoemde stigma).

Dus hoe zijn senioren in staat om zo’n hoog niveau van emotioneel welzijn te onderhouden?  The Journals of Gerontology van Oxford University legt dit uit door middel van theorieën. Deze omvatten mogelijke oorzaken van de toename van de emotionele intelligentie van ouderen.

Hier zijn een paar hypotheses waarmee men het gevoel van voldoening dat we bij veel oudere volwassenen zien, probeert te verklaren.

Socio-emotionele selectiviteitstheorie over emotionele intelligentie van ouderen

  • De hoge emotionele intelligentie van ouderen kan worden verklaard door de socio-emotionele selectiviteitstheorie. Er komt een moment waarop je je realiseert dat je aan je laatste levensfase begonnen bent. Dit idee, deze persoonlijke en existentiële realiteit, staat je toe om je gedrag te richten op ervaringen die emotionele voldoening geven. Het gaat niet langer om een toekomstige beloning. Je geniet veel liever van je welzijn in het hier en nu. Langetermijnplannen beginnen in feite steeds minder te betekenen.

De hoge emotionele intelligentie van ouderen kan worden verklaard door de socio-emotionele selectiviteitstheorie – en de dynamische integratietheorie.

Gelukkig ouder stel

Dynamische integratietheorie over emotionele intelligentie van ouderen

  • De dynamische integratietheorie stelt een andere uitleg voor. Ouder worden zorgt ervoor dat men zich beetje bij beetje realiseert dat hun fysieke en cognitieve vaardigheden aan het verminderen zijn. Deze mensen zijn wellicht niet meer zo scherp als dat ze eerst waren, hebben pijn aan hun heupen of andere gewrichten, krijgen diabetes, wellicht nog artrose, enzovoorts. Wanneer ze geconfronteerd worden met een realiteit die ze niet kunnen verwachten, kiezen veel ouderen ervoor om zich te richten op positieve emoties. Zo onderhouden ze hun eigen balans en geluk. Uiteindelijk zijn emoties namelijk toch iets waar je controle op kunt uitoefenen.
  • Ervaring geeft vorm aan de emotionele intelligentie van ouderen. Tijd heeft hen geleerd hoe ze beter de controle kunnen houden over bepaalde emotionele situaties. Ze begrijpen hoe emoties werken, kunnen deze beter hanteren en zijn beter in het herkennen van andermans behoeften.
  • Nog een ander, interessant aspect van dit alles is het zogeheten “positiviteitseffect.” Er zijn mensen die hun ervaringen op een weegschaal leggen voordat ze besluiten om de meest voldoende bij zich te houden. Dit werkt als een soort persoonlijke filter die je helpt te focussen op het positieve. Het staat je toe om significante banden te scheppen met anderen en alles door een optimistische lens laat zien.
Bezorgde oudere vrouw

Emotioneel intelligente en positieve volwassenheid bevorderen

Hoge emotionele intelligentie van ouderen laat zich vertalen naar een betere kwaliteit van leven. Bovendien heeft het ook een positief effect op je fysieke gezondheid.

Controle over je emoties verlaagt je stressniveau en vermindert depressie. Het helpt in feite met zo’n beetje alle dagelijkse uitdagingen die je tegenkomt als een oudere: verlies, ziekte, afhankelijkheid, enzovoort.

Onthoud dat emotionele intelligentie niet een automatisch proces is. Het verschijnt niet uit het niks wanneer je een bepaalde leeftijd bereikt. Niet iedereen weet wat überhaupt het is – en als je wel weet wat het is, zet je het misschien niet eens in op de meest effectieve manier.

Daarom zou het interessant en misschien zelfs voordelig zijn voor gemeenschappen om emotionele intelligentieprogramma’s (zoals cursussen) op te starten voor senioren.

Hoge emotionele intelligentie van ouderen laat zich vertalen naar een betere kwaliteit van leven.

Hierbij kun je denken aan multidisciplinaire programma’s die elk individueel verhaal en de bijbehorende context in acht nemen. Ouder worden gaat namelijk niet zelden gepaard met een soort persoonlijke crisis.

Een tekort aan motivatie en depressie kunnen de persoon in kwestie hierbij overweldigen. We kunnen het de ouderen makkelijker maken door ze te helpen met het ontwikkelen van empathie, emotionele controle en sociale vaardigheden.

Conclusie

Wij geloven dat de emotionele intelligentie van ouderen (en alle anderen, eigenlijk) de sleutel is tot een goede gezondheid. Dit is wat het mogelijk maakt voor ouderen om een leven van meer voldoening en geluk te kunnen leiden.

De gemiddelde levensverwachting neemt immers dagelijks toe. We hebben dus het recht op de beste middelen die ons toestaan ons leven tot het uiterste te ervaren.


Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.