Eerst zwart, dan wit: emotionele onevenwichtigheid

Het is normaal om op sommige momenten gelukkiger of meer opgewonden te zijn dan op andere momenten. En het is ook normaal om boos te worden wanneer bepaalde dingen niet zo verlopen als je graag zou willen. Kortom, emoties bestaan met een reden: om onze doelen te bereiken, om te communiceren en om te overleven.

Het probleem ontstaat op het moment dat deze emoties zich niet meer kunnen aanpassen en de mensen die ze ervaren zich er door mee laten slepen, waardoor deze mensen gedrag beginnen te vertonen dat hen alleen maar belemmert in hun dagelijkse bezigheden. Oftewel, in plaats van problemen op te lossen, creëren ze er alleen maar meer.

Emotionele onevenwichtigheid

In de psychologie wordt dit soort gedrag ook wel emotionele onevenwichtigheid genoemd. Emotionele onevenwichtigheid is een persoonlijkheidseigenschap en de mensen die er last van hebben ervaren zonder duidelijke of rationele reden voortdurend stemmingswisselingen.

Emotioneel onevenwichtige mensen kunnen frustratie niet tolereren. Als iets niet zo gaat als zij graag zouden willen, wekt dit een reeks intense en extreme emotionele reacties bij hen op, zoals woede of agressiviteit, of dit nu ten opzichte van anderen of van zichzelf is, drugsgebruik, losbandigheid… Dit zijn mensen die zeer weinig zelfvertrouwen hebben, erg dichotoom denken (alles zwart-wit zien), communicatieproblemen hebben en over weinig voorzieningen beschikken om met lastige situaties in het leven om te gaan.

Bovendien zijn deze mensen zeer impulsief en instinctief. Ze denken niet na over de gevolgen voordat ze handelen, waardoor ze uiteindelijk overblijven met alleen maar meer problemen dan ze al hadden en nog altijd geen idee hoe ze met deze problemen om moeten gaan.

Ze zijn daarentegen wel heel liefdevol. Ze idealiseren andere mensen, waardoor ze emotioneel zeer afhankelijk kunnen worden en snel van de ene naar de andere partner gaan omdat ze niet alleen kunnen zijn. Emotioneel onevenwichtige mensen geven vaak aan dat ze zich voortdurend leeg voelen van binnen.

Al deze kenmerken veroorzaken een hoop problemen in hun sociale leven, werkleven en gezinsleven…

Emotionele onevenwichtigheid kan behandeld worden, hoewel het in dit geval wel heel belangrijk is dat de onevenwichtige persoon zeer gemotiveerd is om te veranderen en verbeteren.

Onevenwichtige mensen zullen niet zomaar van de ene op de andere dag kunnen veranderen. Dit komt doordat hun gedrag, zoals we hierboven ook al aangaven, erg geïnternaliseerd en automatisch is. Maar met genoeg oefening en motivatie kunnen ook deze mensen hun persoonlijkheid goed vormen.

Enkele technieken die bij therapie worden gebruikt om mensen te helpen om hun emotionele onevenwichtigheid te overwinnen zijn:

De geest af laten koelen

Mensen die last hebben van emotionele onevenwichtigheid zijn vaak heethoofden die zonder na te denken impulsief en vrij explosief reageren. Deze mensen moeten daarom leren om hun problemen vanaf een bepaalde emotionele afstand te bekijken, waardoor ze hun problemen beter kunnen analyseren en er dus ook beter mee om kunnen leren gaan.

Een manier om dit te doen kan zijn om gewoon afstand te nemen van de hele situatie, jezelf bezig houden met een andere gezonde bezigheid waar je plezier aan beleeft (het is in dit geval bijvoorbeeld een slecht idee om dronken te worden om je problemen even te vergeten). De hond uitlaten, een eindje fietsen, naar muziek luisteren, in je eentje een film kijken etc. zijn gezonde bezigheden die je geest leeg kunnen maken en er na een poosje ook voor kunnen zorgen dat je gevoel van woede en ongemak aanzienlijk afneemt.

Probleemoplossing

Even afstand nemen van de situatie en onze woede laten bedaren is zeer verstandig. Hierdoor leren we dingen namelijk vanuit een ander perspectief te bekijken, maar deze oplossing is natuurlijk niet permanent. Op een gegeven moment moeten we de lastige situatie weer onder ogen komen.

In dit geval is de probleemoplossingstechniek zeer makkelijk om toe te passen en kan deze techniek erg behulpzaam zijn. Het gaat er bij deze techniek om dat je meerdere oplossingen voor je probleem bedenkt die geen woede of ander ongepast gedrag bevatten, of dit nu naar jezelf of naar anderen is. We moeten duidelijk zijn en begrijpen dat geen enkele oplossing 100% gunstig zal zijn; er zullen namelijk altijd voor- en nadelen aan verbonden zitten. Zodra we alle alternatieven die we maar konden bedenken hebben verzameld, kunnen we deze alternatieven gaan beoordelen. Uiteindelijk is het natuurlijk de bedoeling dat je uit al deze alternatieven één oplossing kiest, de oplossing die de meeste voordelen en de minste nadelen biedt, en dat je deze oplossing toepast.

Bij het kiezen is het de bedoeling dat je tegelijkertijd een plan bedenkt om met de aan deze oplossing verbonden nadelen om te gaan, zodat ze je niet kunnen verrassen en je er dus ook niet gefrustreerd op zal reageren. Wat vooral belangrijk is, is om te weten hoe je een keuze moet maken en om het maken van deze keuze niet uit te stellen, om situaties die niet zo verlopen als wij willen te leren accepteren.

Socratische dialoog met onszelf

De Socratische dialoog is een techniek waarbij we onze eigen manier van denken in twijfel trekken. Emotioneel onevenwichtige mensen hebben doorgaans een foute manier van denken, die hen veel ongemak bezorgt.

Om deze techniek toe te kunnen passen, moeten we eerst leren om de situatie of het probleem dat ons deze intense emoties of dit ongemak bezorgt te identificeren. Zodra we dit gedaan hebben, is het de bedoeling om jezelf af te vragen hoe je over deze situatie of dit probleem denkt. De gedachtegang van dit soort mensen komt doorgaans overeen met dingen als: ‘Als zij me niet heeft gebeld, dan is ze me vast helemaal vergeten, ze houdt gewoon niet van me.’ Door dit soort schadelijke gedachten te leren herkennen voor wat ze zijn, beginnen we ze in twijfel te trekken. In dit geval kan het heel behulpzaam zijn om je twijfels en antwoorden op te schrijven in een notitieboekje.

Een voorbeeld van de manier waarop je dit soort gedachten in twijfel kunt trekken is: ‘Hoe kan ik er nu zo zeker van zijn dat zij niet van mij houdt? Welke verklaring kan er nog meer zijn? Trek ik veel te gehaaste conclusies?’

Wanneer mensen zichzelf dit soort vragen stellen en deze vragen beantwoorden aan de hand van de werkelijke situatie, veranderen hun emoties doorgaans compleet, waardoor ze zich beter aan kunnen passen en een stuk rustiger worden.

Vermaak door middel van assertiviteit

Emotioneel onevenwichtige mensen verliezen de logica die ze misschien wel hebben in hun gedrag en de manier waarop ze dingen zeggen. Hierdoor wordt vermaak door middel van assertiviteit noodzakelijk. Dit kan hen namelijk enorm helpen met hun zelfvertrouwen en relatieproblemen.

Een van deze assertiviteitstechnieken is om te leren om tot overeenkomsten te komen. Deze techniek wordt gebruikt wanneer iemand ziet dat zijn rechten geschonden worden of wanneer hij ergens gefrustreerd over raakt en zijn ongemak op een gepaste manier moeten kunnen uiten.

In dit geval is het de bedoeling om de volgende stappen op te volgen: allereerst is het de bedoeling om de andere persoon te waarderen als persoon en onszelf in hem te verplaatsen. ‘Ik begrijp dat het niet je bedoeling was.’ Vervolgens moeten we proberen om de werkelijk oorzaak van ons ongemak te uiten, zonder de andere persoon te beschuldigen. We maken namelijk allemaal weleens fouten en het is belangrijk om onderscheid te kunnen maken tussen de mensen zelf en de manier waarop ze zich gedragen. ‘Hoewel ik weet dat het niet je bedoeling was, voel ik me slecht omdat…’

Door ons ongemak te uiten, stellen we een oplossing voor om te voorkomen dat hetzelfde probleem zich nog een keer voordoet, waarbij we tegelijkertijd rekening houden met de voorstellen en mening van de ander. Op die manier kunnen we onderhandelen en samen tot een overeenkomst komen. Het is helemaal niet nodig om te gaan lopen schreeuwen, ruzie te maken of elkaar te beledigen… Dit zal namelijk alleen maar nog meer problemen veroorzaken, waardoor we nooit tot een oplossing zullen komen.

Simpel, maar toch vrij lastig. In dit geval speelt oefening een zeer belangrijke rol om te leren ontsnappen uit die emotionele gevangenis waar je in vastzit. Gun jezelf de kans om vrij te zijn en sta niet toe dat je emoties de baas over jou en je leven spelen.