Een stap-voor-stap handleiding voor een assertief gesprek

Als je je rechten wilt laten gelden, wilt onderhandelen en succesvolle relaties wilt hebben, moet je assertief zijn. Wij laten je zien hoe je dit in vier eenvoudige stappen kunt bereiken.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Elena Sanz.

Laatste update: 28 december, 2023

Assertief communiceren is de sleutel tot het geven van onze mening, onderhandelen en onszelf met respect uitdrukken. Deze strategie is erg nuttig in onze affectieve, persoonlijke en professionele relaties, maar we weten niet altijd hoe we het moeten toepassen. Daarom willen we een stap-voor-stap handleiding met je delen, zodat je kunt leren om een assertief gesprek te voeren.

Verschillende technieken, oefeningen en voorstellen helpen ons om stevig en respectvol te communiceren. Het is belangrijk om te onthouden dat assertiviteit meer is dan een aantal stappen; het is een houding en een stijl van omgaan met anderen. Het is nauw verbonden met eigenwaarde en empathie, en het wordt ook op verschillende manieren toegepast (González & Kasparane, 2009).

Als je niet weet waar je moet beginnen, geeft dit artikel je de basis om je interacties te veranderen.

Het belang van assertieve communicatie

Voordat we uitleggen hoe je een assertief gesprek voert, willen we de vele voordelen benadrukken die deze manier van communiceren ons brengt. Onthoud dat het een stijl is die een balans laat zien tussen passiviteit (je onderwerpen aan de ander) en agressiviteit (zorgen dat de ander zich onderwerpt).

Daarom stelt het ons in staat om onze meningen, verlangens en behoeften krachtig te uiten. En dit zonder ooit respectloos te zijn tegenover de gesprekspartner.

Deze vaardigheid brengt voordelen op verschillende gebieden en meldt een reeks interessante voordelen (Postolatii, 2017):

• Assertiviteit bevordert evenwicht en rechtvaardigheid in menselijke relaties.
• Het stelt ons in staat om onze rechten en belangen te verdedigen zonder angst en zonder anderen te schaden.
• Het helpt ons om betere beslissingen te nemen en meer succes te boeken in onze professionele carrière.
• Assertiviteit cultiveert emotionele intelligentie en helpt ons gelukkiger, eerlijker, gezonder en minder manipulatief te zijn.
• Assertieve mensen voelen zich bekwamer en zelfverzekerder en bereiken hun doelen gemakkelijker.
• Het bevordert interpersoonlijk succes, of het nu gaat om vriendschap, romantische relaties, familie of professionele relaties.
• Het voorkomt conflicten, misverstanden en tegenstrijdigheden en stelt ons daarom in staat om van positievere en bevredigendere relaties te genieten.

Een stap-voor-stap gids voor het voeren van een assertief gesprek

Samengevat is deze gids voor het voeren van een assertief gesprek nuttig als je werkconflicten hebt met je bazen of collega’s. Maar ook je het moeilijk vindt om grenzen te stellen, of als je wilt verbeteren hoe je communiceert met je geliefden, waarbij je onnodige schade aan de relatie wilt voorkomen.

De stappen die we zullen voorstellen, hoewel met enige aanpassingen, zijn gebaseerd op het model voor geweldloze communicatie. Dat is voorgesteld door Marshall Rosenberg. We hopen dat je er je voordeel mee kunt doen.

1. Baseer je op objectieve feiten

Hoeveel gesprekken ben je begonnen met zinnen als “Je behandelt me altijd slecht” of “Dit bedrijf waardeert me niet?” Misschien voel jij je wel zo, maar als je het zo zegt, zal je luisteraar het alleen maar opvatten als een persoonlijke aanval en defensief worden. Daarom is het vooral belangrijk om concrete en objectieve feiten uit te drukken zonder een oordeel te vellen.

Dit impliceert een neutrale dialoog over iets dat net gebeurd is. Bijvoorbeeld: “Gisteren verhief je je stem toen je tegen me praatte,” “We hebben elkaar een paar dagen niet gezien,” of “In het rapport dat je me gaf ontbreekt belangrijke informatie.” Op deze manier verwijs je naar onbetwistbare feiten en ben je niet aan het oordelen of beoordelen.

2. Spreek vanuit het “ik”

Een tweede stap is om je bewust te worden van en verantwoordelijkheid te nemen voor je eigen emoties. Vaak hebben we de neiging om ons te richten op de ander en wat we denken dat verkeerd is, maar we vergeten dat dit slechts interpretaties zijn en dat de enige waarheid waar we over kunnen praten is wat we voelen.

Je partner vertellen dat hij of zij jou altijd negeert, is zijn of haar acties interpreteren vanuit jouw eigen perspectief en de schuld en verantwoordelijkheid bij de ander leggen. Integendeel, zeggen “Ik voel me eenzaam” spreekt over je interne waarnemingen en gewaarwordingen. Dit is iets dat geen mogelijkheid tot discussie geeft en geen schuld plaatst.

Het is belangrijk om te begrijpen dat, zoals Rosenberg aangeeft in zijn werk Het verrassende doel van boosheid. Boosheid is een gezonde emotie omdat het ons bewust maakt dat we een onopgeloste behoefte hebben. Als we die op de juiste manier uiten, zal de ander zich in ons inleven, omdat we ons kwetsbaar opstellen.

Als je bijvoorbeeld zegt: “Ik voel me angstig en onrustig als het huis niet wordt opgeruimd,” is het makkelijker voor de ander om zich in je in te leven en naar je te luisteren. Zeker in vergelijking met wanneer je alleen maar zegt: “Het huis is een puinhoop en jij bent een sloddervos.”

3. Spreek specifieke verzoeken uit

Het doel van een assertief gesprek is om ons te helpen dat punt van wederzijds begrip te bereiken. Daarin worden beide partijen gerespecteerd en wordt er rekening mee gehouden bij het bereiken van een oplossing.

Hiervoor is het belangrijk om specifieke verzoeken te doen. Dat wil zeggen, aan de persoon meedelen hoe hij of zij kan bijdragen aan het oplossen van de behoefte.  Het verzoek moet duidelijk en specifiek zijn en positief worden uitgedrukt.

Voorbeelden als “Ik wil dat je stopt met me te negeren” of “Ik wil dat je je werk doet” zijn geen efficiënte communicatieopties. In plaats daarvan is het beter om iets te zeggen als “Ik zou graag elke dag even praten.” Je kunt ook zeggen “Ik zou het op prijs stellen als je de punten op deze lijst zou willen doornemen voordat je een rapport inlevert.”

4. Benadruk wederzijds voordeel

Een verzoek moet echter niet verward worden met een oplegging of eis. De vierde stap tijdens een assertief gesprek is om aan de ander te communiceren hoe we ons voelen en wat er in dit opzicht veranderd kan worden.

Het is echter hun beslissing om het verzoek wel of niet te accepteren. Ze kunnen het zelfs gedeeltelijk accepteren of om hun eigen voorwaarden stellen. Feit is dat onze rechten, meningen en behoeften de moeite waard zijn, maar dat geldt ook voor die van anderen.

De gesprekspartner zal eerder bereid zijn om mee te werken als we het voordeel benadrukken dat deze verandering voor beide partijen kan opleveren en niet alleen voor onszelf.

Bijvoorbeeld: “Als we het huis netjes houden, kunnen we samen meer tijd besteden aan iets leuks in plaats van aan opruimen” of “Door het rapport door te nemen voordat het wordt afgeleverd, versnellen we deadlines en hoeven we het werk niet over te doen.”

Houd de vijanden van een assertief gesprek op afstand

Zoals je ziet, kunnen we door slechts vier eenvoudige punten toe te passen een assertief, positief en efficiënt gesprek voeren. Een  gesprek dat gericht is op de verwachte resultaten. Deze stappen zijn een handige leidraad bij het communiceren van je mening. Zoals we echter al zeiden, is assertiviteit meer een houding.

Daarom is volgens een artikel (Engelse link) in het Journal of History Culture and Art Research goede communicatie als je interpretaties en oordelen vermijdt, anderen de schuld geeft, verantwoordelijkheid ontloopt, vergelijkingen maakt of probeert je wensen en behoeften op te leggen.

Een standvastige en respectvolle houding, waarin een eerlijke balans heerst in de relatie, is essentieel om het doel te bereiken.