Een korte geschiedenis van de neurowetenschappen
De geschiedenis van de neurowetenschappen begon vele, vele jaren geleden. Zo was het in de vijfde eeuw voor Christus dat Alcmaeon van Croton de oogzenuw ontdekte toen hij een dier ontleedde. Zijn bevindingen zorgden ervoor dat hij begon te theoretiseren dat gedachten en gevoelens zich in de hersenen bevinden.
Als reactie op deze nogal moderne theorie klampte Aristoteles zich vast aan het oude argument dat menselijke intellectuele processen in het hart plaatsvinden. Aristoteles (en veel van zijn tijdgenoten) geloofden dat de hersenen verantwoordelijk waren voor het afkoelen van het bloed dat door het hart oververhit raakte.
Later ontwikkelde Hippocrates de humorale theorie. Hij stelde voor dat ziekte en de lichamelijke gezondheid van de mens gebaseerd waren op de balans tussen vier lichaamsvloeistoffen. Volgens Hippocrates zou een disbalans in de verhoudingen van deze vloeistoffen leiden tot ziekte of persoonlijkheidsveranderingen.
De Griekse arts en filosoof Galen was het niet eens met de humorale theorie. Hij beweerde namelijk dat de hersenen verantwoordelijk waren voor het verwerken van gevoelens en herinneringen.
Tussen 1630 en 1650 ontwikkelde René Descartes de mechanistische theorie. Hij schreef ook over de dualiteit van lichaam en ziel, waardoor de hersenen verantwoordelijk zouden zijn voor gedrag. Niet alleen dat, maar hij geloofde tevens dat de pijnappelklier de communicatieverbinding vormde tussen deze twee dimensies.
Zijn ideeën plaatsten hem in de voorhoede van het geest-hersendebat dat neurowetenschappers tot op de dag van vandaag blijft plagen.
De geschiedenis van de neurowetenschappen in de negentiende eeuw
Locationalisme
In 1808 publiceerde Gall een artikel over frenologie. Hij betoogde dat er in de hersenen een specifiek gebied bestaat voor elk mentaal proces.
Door deze theorie van het locationalisme gingen onderzoekers mentale processen nog dichter bij de hersenen zoeken. In de loop van het onderzoek beschreef Brodmann 52 gebieden in de hersenen en hun bijbehorende mentale processen.
Wetenschappers geloofden ook dat de ontwikkeling van bepaalde vaardigheden en capaciteiten verband hield met een toename van de grootte van het overeenkomstige hersengebied.
Dat was het begin van het concept van de hersenen als een dynamisch orgaan dat zijn fysieke structuur kon aanpassen aan de omgevingsvereisten en toch voldoende ruimte kon besparen voor de belangrijkste vaardigheden.
Al deze theorieën zorgen ervoor dat wetenschappers gingen geloven dat ze de intellectuele en morele vaardigheden van mensen konden herkennen aan de grootte en vorm van hun schedel. Het lijkt vanzelfsprekend dat deze wetenschappers nog niet beschikten over de neuro-imagingtechnologie waar we vandaag de dag over beschikken.
Connectivisme
In 1861 gaf Pierre Paul Broca een lezing aan de Society of Anthropology in Parijs over een patiënt die een hoofdletsel had opgelopen. De patiënt verloor het vermogen om te spreken, maar kon nog steeds begrijpen wat mensen zeiden.
Voor de wetenschappelijke gemeenschap was dit het eerste bewijs dat ze hadden van de relatie tussen de hersenen en taal. Dat specifieke deel van de hersenen werd later het gebied van Broca genoemd.
In 1874 deed Carl Wernicke een soortgelijke ontdekking. Hij had namelijk patiënten die wel konden praten, maar niet begrepen wat ze zeiden. Dit leidde tot een nieuw perspectief dat het connectivisme werd genoemd.
Deze theorie beweerde dat alleen de meest basale functies beperkt zijn tot bepaalde hersengebieden. De meer complexere functies zijn daarentegen het resultaat van de interactie tussen verschillende gebieden.
In 1885 schreef Hermann Ebbinghaus de eerste publicaties over het geheugen. In zijn essays beschreef hij evaluatiemethoden die wetenschappers nog steeds gebruiken. Kort daarna bedachten onderzoekers de term ‘neuron’ dankzij het werk van Santiago Ramón de Cajal in 1891.
De geschiedenis van de neurowetenschappen in de twintigste eeuw
Aan het begin van de twintigste eeuw werd de ontwikkeling van de neurowetenschappen sterk beïnvloed door de Eerste en de Tweede Wereldoorlog. Tijdens de Eerste Wereldoorlog gingen niet alleen veel mensen dood, maar raakten er ook veel mensen gewond.
Er waren dan ook duizenden patiënten die neurologische schade hadden opgelopen, waardoor de behoefte aan neurologische revalidatie exponentieel toenam. Hierdoor werd ook de drang naar meer onderzoek naar de hersenen en neurologische problemen groter.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden de neurowetenschappen een ware discipline. Belangrijke neurowetenschappers zoals Aleksandr Romanovitsj Loeria ontwikkelden in deze periode ook belangrijke neuropsychologische interventies.
In 1962 lanceerde het Massachusetts Institute of Technology (MIT) het Neuroscience Research Program. Het doel van dit programma was om gedrags- en neurologische wetenschappers van universiteiten over de hele wereld met elkaar in contact te brengen.
Ze hielden wekelijkse vergaderingen, conferenties en debatten die licht wierpen op verschillende universitaire onderwijsprogramma’s.
“Neurowetenschap is veruit de meest opwindende tak van de wetenschap omdat het brein het meest fascinerende object in het universum is. Elk menselijk brein is anders – het brein maakt elke mens uniek en bepaalt wie hij of zij is.”
-Stanley B. Prusiner, Nobelprijs voor geneeskunde in 1997-
De Society for Neuroscience
Uit die samenwerking vloeide de Society for Neuroscience voort, die in 1969 in Washington werd opgericht. Dit is nog steeds de grootste genootschap voor neurowetenschappen ter wereld, met zo’n 37.000 leden.
Het is een wereldwijde benchmark voor vooruitgang in de neurowetenschappen en houdt een jaarlijkse bijeenkomst die regelmatig meer dan 30.000 bezoekers trekt.
Dankzij de inspanningen van deze organisaties en de succesvolle interdisciplinaire samenwerking die plaatsvond, publiceerde de National Advisory Neurological Disorders and Stroke Council in 1990 een rapport getiteld Decade of the Brain: Answers Through Scientific Research
In dit rapport werden veertien categorieën van neurologische aandoeningen geïdentificeerd die nog niet voldoende waren onderzocht, wat leidde tot een grote toename van neurowetenschappelijk onderzoek.
De toekomstige geschiedenis van neurowetenschappen in de eenentwintigste eeuw
In 2002 lanceerden onderzoekers het Blue Brain-project, in de hoop een simulatie van een zoogdierbrein op moleculair niveau te creëren om de structuur ervan te bestuderen. Veel landen van over de hele wereld meldden zich aan voor dit spannende project.
Toen kondigde Barack Obama in 2013 het begin aan van een project met de naam BRAIN. Dit voorstel bevindt zich op hetzelfde niveau als het Human Genome Project. Het doel is om een gedetailleerd en dynamisch beeld van het menselijk brein te ontwikkelen. De VS investeerde aanvankelijk $110 miljoen USD in het initiatief.
Dit is de geweldige nieuwe uitdaging voor de VS en het hulpmiddel waarmee ze hopen toekomstig hersenonderzoek te leiden. Op dit specifieke gebied heeft Europa echter een klein voordeel ten opzichte van de VS. Op hetzelfde moment dat Obama het BRAIN-project aankondigde, voerde Europa namelijk een initiatief uit met de naam HUMAN BRAIN.
Ze zijn van plan om meer dan een miljard euro in het project te investeren. Het doel is om de komende tien jaar aanzienlijke vooruitgang te boeken in ons begrip van het menselijk brein.
Kortom, de geschiedenis van de neurowetenschappen is fascinerend. Wetenschappers hebben in de loop der jaren ongelooflijke vooruitgang geboekt, waardoor ons begrip van het menselijk brein groter is dan ooit tevoren.
De toegenomen interesse en investering in onderzoek naar het menselijk brein betekent echter ook dat er nog veel verbazingwekkende ontdekkingen zullen komen.
