Disfunctionele redeneerstijlen bij OCS

In dit artikel bespreken we de achterliggende redeneerstijlen bij mensen met een obsessieve-compulsieve stoornis. Lees dus snel verder.

Obsessieve-compulsieve stoornis (hierna: OCS) is een klinische aandoening die vaak invaliderend is. Ze wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van obsessies. Die veroorzaken leed, en het individu reageert daarop met compulsies of rituelen, zowel gedragsmatig als geestelijk. In dit artikel gaan we het mechanisme analyseren dat de vorming van obsessies verklaart: disfunctionele redeneerstijlen bij OCS.

Bij OCS zijn de compulsies of rituelen verre van aangenaam, hoewel sommige mensen opluchting ervaren als ze ze uitvoeren. De emotionele reacties die gepaard gaan met OCS zijn zeer gevarieerd, en ook intens. Bovendien komt het vaak voor dat lijders een overweldigende behoefte aan perfectie ervaren. Dit veroorzaakt bij hen frustratie en ongemak.

OCS

Voordat we het hebben over disfunctionele redeneerstijlen, gaan we nadenken over wat OCS kenmerkt. De Wereldgezondheidsorganisatie definieert deze klinische entiteit door de aanwezigheid van aanhoudende obsessies en compulsies.

• Obsessies nemen de vorm aan van aanhoudende, steeds terugkerende gedachten, beelden of aandrang, of een gevoel dat ze iets dringend moeten doen. Deze gedachten zijn ongewenst, uiterst vervelend en gaan vaak gepaard met angst. De lijder probeert zijn obsessies te negeren of te onderdrukken door herhaalde gedragingen (compulsies) uit te voeren.
• Compulsies zijn zowel fysieke als gedachtegedragingen die de lijder aan OCS uitvoert wanneer hij geconfronteerd wordt met de urgentie van zijn obsessies. Ze voeren ze uit volgens strikte regels.

Iemand met OCS bij het schoonmaken kan bijvoorbeeld denken dat iets pas schoon is als het 99 keer geschrobd is. Omdat ze zich uiterst ongemakkelijk voelen bij de gedachte dat het vies is, zullen ze het 99 keer schoonmaken. Ze hebben het gevoel dat ze, als ze dat niet doen, de mensen om hen heen kunnen besmetten en daardoor kunnen sterven.

Zowel obsessies als compulsies slokken een groot deel van iemands tijd op. Er zijn meldingen van patiënten die meer dan acht uur aan hun obsessies en compulsies besteden. Dit veroorzaakt ernstige interferentie en aanzienlijke persoonlijke, sociale, educatieve en beroepsmatige achteruitgang.

De disfunctionele redeneerstijlen bij OCS

Aan de basis van de vorming van deze obsessies ligt twijfel. O’Connor definieert het als “een inmenging over een mogelijke toestand van dingen alsof die werkelijk plaatsvindt”. Met andere woorden, lijders aan OCS zien iets dat alleen in hun gedachten gebeurt als echt. Hier volgt een voorbeeld van deze stijl van redeneren:

Daarom is het een toestand waarin de patiënt de mogelijkheid dat iets gebeurt verwart met het werkelijk plaatsvinden ervan. Er zijn verschillende elementen van deze disfunctionele redeneerstijlen:

1. Primaire inferentie

Primaire inferentie verwijst naar de basiscomponent van twijfel. De essentie van de twijfel moet significant en belangrijk zijn met een hoge emotionele lading voor de lijder.

In feite ligt twijfel aan het begin van OCS. Deze trigger neemt de vorm aan van inferentie (een vooronderstelling), met een krachtige persoonlijke zowel als emotionele betekenis.

2. Inferentiële verwarring

De obsessieve twijfel die de primaire inferentie vormt, is het product van foutief redeneren. Het is fout omdat de lijder aan OCS verwart wat echt is met wat mogelijk is. Dit kan veroorzaakt worden door twee factoren:

• Veel OCS-patiënten wantrouwen uiteindelijk hun eigen waarnemingen en gevoel. Daardoor kunnen ze geen duidelijk onderscheid maken tussen de werkelijkheid en wat ze zich als echt voorstellen.
• Ze geven meer geloofwaardigheid aan mogelijkheden die ver weg en vaak fictief zijn, in tegenstelling tot de werkelijkheid, die toegankelijk is via de zintuigen (horen, zien, ruiken, proeven).

Inferentiële verwarring kan worden beoordeeld met de Inferentiële Verwarring Vragenlijst (ICQ). De scores ervan verklaren een significant percentage van de relatie tussen obsessief-compulsieve symptomen en disfunctionele overtuigingen.

3. Secundaire inferenties

Geconfronteerd met de obsessieve twijfel die de primaire inferentie vormt, anticipeert de OCS-patiënt op de negatieve gevolgen (of secundaire inferenties) die zouden kunnen optreden in het geval dat datgene waar hij bang voor is (een fictieve, mogelijke maar onwaarschijnlijke gebeurtenis) zich voordoet.

Geconfronteerd met deze situatie ervaren ze een zeer grote mate van ongemak (meestal angst). Op dat moment wordt hun wil gekaapt door de noodzaak om gedragingen toe te passen die zowel het ongemak als de bedreigingen die ze verwachten verzachten.

Tot slot is het de moeite waard om te vermelden dat dit verschijnsel van de redeneerfout nogal merkwaardig is. Dat komt omdat lijders deze redeneerfouten alleen maken als ze hun obsessies rationaliseren. De rest van de tijd redeneren ze als niet-patiënten.