De verbanden tussen trauma en verslaving

Volgens sommige onderzoeken kunnen jeugdtrauma en chronische stress het risico op verslaving op volwassen leeftijd verhogen.
De verbanden tussen trauma en verslaving

Laatste update: 11 mei, 2022

Het verband tussen trauma en verslaving is uitgebreid gedocumenteerd in de wetenschappelijke literatuur. Bovendien komen behandelaars in de klinische praktijk herhaaldelijk patiënten tegen met zowel verslaving als een voorgeschiedenis van trauma. Het probleem voor psychologen is om te weten of dit verband moet worden benaderd als een unitair probleem of niet.

Als het gaat om de behandeling van verslaving, kan de aanpak onvoldoende zijn als het trauma dat het veroorzaakte niet tegelijkertijd wordt behandeld. Daarom wordt de patiënt zowel het slachtoffer als zijn eigen beul.

In dit artikel gaan we het hebben over het sterke verband tussen trauma en verslaving. We zullen proberen de sterke neurobiologische verandering te verklaren die trauma’s veroorzaken in het stresscircuit, vooral als er herhaald trauma is. In feite blijkt verslaving vaak de enige uitweg om dit veranderde systeem te reguleren.

Een veranderd neurobiologisch systeem bij het omgaan met stress

Het stresssysteem (Spaanse link) wordt grotendeels bepaald door de hypothalamus-hypofyse-bijnier(HHB)-as. Dit bereidt ons voor om effectief te reageren op een signaal van gevaar.

Wanneer een stressor wordt geïdentificeerd, bereidt de HHB-as (samen met andere systemen) ons voor op ‘vechten of vluchten’ door de afscheiding van stresshormonen zoals adrenaline en glucocorticoïden op gang te brengen.

Wanneer de stressreactie wordt geactiveerd, hebben we de neiging om prikkelbaarheid, verhoogde bloeddruk, snelle hartslag en een gevoel van alarm te ervaren. Bloed en energie worden omgeleid naar die hersenstructuren die ons onmiddellijk hulp kunnen bieden.

Dat is in tegenstelling tot het activeren van de langzamere prefrontale cortex, die het uitvoerend functioneren en zelfregulatie regelt. Deze automatische reacties helpen ons te reageren op gevaar totdat de dreiging is opgelost.

Er zijn echter momenten waarop ons stresssysteem tegen ons werkt. Meestal zijn dit situaties waarin de traumatische gebeurtenissen aanhouden en de dreiging nooit wordt opgelost.

Traumatische episodes kunnen de ontregeling van dit stresssysteem verergeren. Meer specifiek wordt de HPA-as chronisch geactiveerd, wat leidt tot verhoogde stresshormonen en bijbehorende prikkelbaarheid.

Daarom kunnen kinderen of volwassenen die traumatische gebeurtenissen hebben doorstaan, vooral op continue basis, voortdurende opwinding, angst, hypervigilantie en alertheid ervaren.

Hersenen met stress

Trauma en verslaving: zelfmedicatie als een manier om pijn te reguleren

Voor mensen met ontregelde stresssystemen als gevolg van trauma, kunnen drugsmisbruik verlichting bieden van chronische prikkelbaarheid en angst. Alcohol, benzodiazepinen, opiaten en cannabis (Spaanse link) hebben bijvoorbeeld allemaal kalmerende en bedwelmende effecten.

Sommige van deze stoffen dienen zelfs om het centrale zenuwstelsel te vertragen. Dat komt omdat het depressiva zijn. Zo brengt gokken (vooral elektronische speelautomaten) spelers in een soort trance waarin ze alles behalve de automaat vergeten.

Mensen met een voorgeschiedenis van trauma kunnen kwetsbaarder zijn voor verslaving als middel om hun stemming te reguleren, opdringerige gedachten te kalmeren en opwinding veroorzaakt door verhoogde stresshormonen te onderdrukken.

Het probleem is dat deze stoffen en hun effect slijten. Wanneer dit gebeurt, daalt de stemming sterk. Dit kan de effecten van traumatische stoornissen verergeren. Dus, een persoon merkt dat ze de medicijnen herhaaldelijk moeten gebruiken om de positieve geestverruimende effecten te blijven ervaren. Dit is waar de cyclus van verslaving vaak begint.

Hebben we het alleen over middelenverslaving?

Afhankelijkheid manifesteert zich in elk gedrag waarin de persoon tijdelijk plezier of verlichting vindt en intens verlangt naar de activiteit of substantie, waarbij hij andere levenssferen geheel of gedeeltelijk negeert. Ze lijden onder de negatieve gevolgen, maar kunnen desondanks niet stoppen.

Dit kunnen drugs, alcohol en allerlei soorten middelen zijn. Het kan ook betrekking hebben op seks, gokken, winkelen, werk, online gamen, enz. In feite kunnen vrijwel alle activiteiten verslavend worden, afhankelijk van onze relatie ermee. Zolang er constant verlangen en opluchting is, met negatieve gevolgen op de lange termijn en moeite om ze te stoppen, bestaat er een verslaving.

Middelenmisbruik als risicofactor voor trauma

Trauma start niet altijd de cyclus van verslaving. In feite kan drugsmisbruik soms tot trauma leiden. We weten bijvoorbeeld dat drugsgebruik tot tal van risicovol gedrag kan leiden. Deze omvatten onbeschermde seks, fysiek geweld en rijden onder invloed van alcohol.

Vaak leiden deze risicovolle gedragingen tot nadelige of traumatische gevolgen. Bijvoorbeeld ongewenste zwangerschappen, ernstige verwondingen en auto-ongelukken, om er maar een paar te noemen. Voor velen kunnen deze traumatische gebeurtenissen leiden tot langdurige emotionele gevolgen van het trauma. Dit alles kan leiden tot verder middelenmisbruik.

Man met verslavingsproblemen

Trauma- en verslavingsinterventie

Af en toe verdoven lange perioden van ‘zelfgenezing’ met medicatie en alcohol de herinnering aan het trauma met succes. In deze gevallen is het enige duidelijke probleem middelenmisbruik en verslaving.

Iemand die traumatische ervaringen onderdrukt of negeert, kan er alles aan doen om nuchter te blijven. Er komen echter andere verslavende gedragingen voor in de plaats en op de lange termijn vervangen ze drugs en alcohol. Deze kunnen elke dwanggestuurde activiteit omvatten.

Het beheersen van eerdere traumatische gebeurtenissen kan men niet uitvoeren als er nog steeds drugs- en alcoholmisbruik is. Om deze reden is het altijd aan te raden om in eerste instantie te beginnen met gedragsveranderingstechnieken om drugsgebruik en alcoholisme uit te bannen.

Wanneer de overlevende van het trauma meer gegrond is in het heden, kunnen ze gaan werken met een psycholoog om hun trauma aan te pakken. In feite zijn er expliciete behandelingsmodaliteiten gecreëerd voor mensen die langdurige schokken ondergaan na een vroeg of relatief frequent trauma.

Om deze reden gaan trauma- en middelenmisbruikbehandeling meestal hand in hand. Er zijn twee therapieën gericht op deze gezamenlijke missie. Dit zijn traumageïnformeerde verslavingsinterventie en traumageïnformeerde zorg.


Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.


  • De Bellis, M. D., & Zisk, A. (2014). The biological effects of childhood trauma. Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America, 23, 185-222.
  • Deykin, E. Y., and Buka, S. L. (1997). Prevalence and risk factors for posttraumatic stressdisorder among chemically dependent adolescents. Am J Psychiatry, 154(6), 752-7.
  • Duval, Fabrice, González, Félix, & Rabia, Hassen. (2010). Neurobiología del estrés. Revista chilena de neuro-psiquiatría48(4), 307-318. https://dx.doi.org/10.4067/S0717-92272010000500006
  • Pérez Sales, P. Reconceptualizar la psicología del trauma desde los recursos positivos: unavisión alternativa. XIX Congreso Virtual Internacional de Psiquiatría.
  • Saladin, M. E., Drobes, D. J., Coffey, S. F., Dansky, B. S., Brady, K. T., and Kilpatrick, D. G.(2003). PTSD symptom severity as a predictor of cue-elicited drug craving in victims of violent crime. Addict Behav, 28(9), 1611-29

Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.