De 5 tijdperken van de geschiedenis: kenmerken en curiosa

De geschiedenis is onderverdeeld in 5 tijdperken, op basis van hun kenmerken: Prehistorie, Oudheid, Middeleeuwen, Moderne Tijd en Hedendaagse Tijd.

Heb jij je ooit afgevraagd wat de geschiedenis is? Heb je erover nagedacht wat het betekent? We weten in het algemeen dat geschiedenis de manier is waarop we de tijd organiseren en de verschillende gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden sinds de mens op deze planeet is. In dit artikel gaan we dieper in op veelgestelde vragen die zich rond dit onderwerp kunnen voordoen.

Blijf hier om antwoorden te vinden op vragen als: wat is geschiedenis? Hoe verdeelt het zich en wat zijn de fasen ervan? Welke kenmerken heeft het? Laten we beginnen!

Wat is geschiedenis?

Kortom, zoals gedefinieerd door het academische portaal van UNAM (Spaanse link) , is het er een die zich bezighoudt met het reflecteren, vragen en onderzoeken naar gebeurtenissen uit het verleden, voor een beter begrip. Dit is tenminste een klassieke beschrijving, van Herodotus zelf, die helpt om de dynamiek van dit kennisgebied enigszins te begrijpen.

Desondanks is de geschiedenis, dankzij het verstrijken van de tijd en dankzij academische werken, een studieobject geworden en heeft ze een hele discipline op zichzelf gevormd: geschiedenis.

In grote lijnen kunnen we deze sociale wetenschap definiëren als een wetenschap die zich toelegt op de kritische en reflectieve studie van het menselijke verleden. Het bovenstaande betreft het onderzoeken, interpreteren en analyseren van gebeurtenissen, culturen en mensen.

Eeuwen van geschiedenis

Historici hebben de stadia van de geschiedenis opgedeeld in verschillende secties of fragmenten op basis van hun kenmerken, met als doel elke fase, de sociale en politieke dynamiek, de denkwijzen en de technische vooruitgang beter te begrijpen, om er maar een paar te noemen.

In grote lijnen kunnen we stellen dat er volgens sommige historiografische stromingen vijf tijdperken in de geschiedenis zijn, en dat zijn de volgende:

1. Prehistorie

Dit tijdperk omvat alle gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden vanaf de verschijning van de moderne mens tot de uitvinding van het schrift, die ongeveer tussen 5.000 en 3.000 v.Chr. in Mesopotamië plaatsvindt.

Dit is een bijzonder moeilijke tijd om te analyseren, omdat er geen schriftelijke verslagen zijn van wat er gebeurde. Historici en andere onderzoekers die zich met de prehistorie bezighouden, moeten werken vanuit archeologische overblijfselen en met een paleo-antropologische benadering.

De prehistorie is een tijdperk dat is onderverdeeld in sub-tijdperken of andere fasen volgens enkele karakteristieke elementen:

Het Paleolithicum

Dit is de eerste fase van de prehistorie. Dit is waar het geslacht Homo en zijn verschillende soorten verschijnen, variërend van Habilis tot Sapiens (Spaanse link). Op dat moment waren er geen menselijke nederzettingen, omdat het jager-verzamelaars waren.

De steen wordt een fundamenteel element. Vanaf het begin van dit tijdperk werden enkele primitieve werktuigen ontwikkeld met steen als basis. Paleolithicum betekent ‘oude steen’.

Het Mesolithicum

Het is een tussenstadium en betekent ‘middelste steen’. Dit stadium van de oudheid waarin er een geleidelijke verandering plaatsvond in de bestaanspraktijken van menselijke gemeenschappen. Hoewel ze nog steeds jagers en verzamelaars waren, begonnen ze vroege landbouwpraktijken over te nemen en meer permanente nederzettingen te vestigen.

Het Neolithicum

Het Neolithicum is de laatste van de fasen en een van de belangrijkste van het stenen tijdperk. Het betekent ‘nieuwe steen’. In deze fase vinden grote menselijke revoluties plaats, zoals landbouwrevoluties, met de domesticatie van dieren en de landbouw.

Bovendien blijft het gebruik van stenen bestaan, maar niet op de primitieve manier die in eerdere fasen werd gebruikt. Er is een duidelijke modernisering en ontwikkeling van artefacten en gereedschappen, naast de eerste huizen.

Het tijdperk van metalen

Dit is de laatste fase van de prehistorie, hoewel er tegelijkertijd ook bepaalde indelingen in bestaan: de kopertijd, de bronstijd en de ijzertijd. Elk van deze wordt gekenmerkt door de dominantie van metalen bij de vervaardiging van onder meer kleding, metaalwerk en oorlogsartefacten.

2. Oudheid

Vanaf het 4e millennium en met de uitvinding van het schrift vond het evolutieproces van de bevolking en de ontwikkeling van verschillende beschavingen plaats. Dit zijn degenen die meer specifieke culturele processen initiëren die een grotere persoonlijkheid laten zien; sommige zullen echter van andere drinken en de invloeden zullen constant zijn.

• Soemerië: lag in het Midden-Oosten, in wat bekend staat als het oude Mesopotamië, in vruchtbare gebieden aan de rivieren de Tigris en de Eufraat. Ze hebben een hiërarchische samenleving en een eigen taal.
• Egypte: het onderscheidt zich fundamenteel door zijn grote culturele en artistieke ontwikkeling, die zich consolideert in de regio’s bij de rivier de Nijl en een grootschalig constructief panorama definieert, zoals de piramides of de beroemde Sfinx.
• Het oude China: vestigde zich in het oosten van het huidige China, in het stroomgebied van de Gele Rivier. Ze ontwikkelden hun eigen taal en artistieke stijl en breidden zich uit naar andere gebieden in Zuidoost-Azië.
• Perzië: besloeg een uitgestrekt gebied van het oostelijke Middellandse Zeegebied tot het huidige Pakistan. Het ontwikkelde een keizerlijke kunst waarin ze hun grote vaardigheden op het gebied van politiek en handel met andere beschavingen demonstreerden.
• Griekenland: de bakermat van de democratie, die in de Polis (8e eeuw v.Chr.) haar grote politieke centrum en stedelijke ontwikkeling zal kennen, waarbij de Akropolis als religieus centrum werd geconsolideerd, de tempels als plaats van aanbidding voor de bevolking en de opkomst van de filosofie met figuren als Plato. Volgens Miguel Ángel Elvira was dit het moment waarop een precieze techniek voor kunst ontwaakte.
• Rome: alle invloeden van deze andere culturen kwamen naar voren en consolideerden een rijk dat het huidige grondgebied van Groot-Brittannië bereikte. Ze toonden unieke kwaliteiten in kunst en techniek om van de steden grote machtscentra te maken.

3. Middeleeuwen

De Middeleeuwen beginnen met de val van het West-Romeinse Rijk en markeren het einde van de Oudheid. Dit tijdperk zal ongeveer een millennium duren. Barbaarse volkeren beginnen de Europese landen te domineren. Sommige beschavingen, zoals onder meer de Ostrogoten, het Karolingische rijk, de Vandalen en de Alanen, zullen aanwezigheid en bekendheid krijgen.

Het heersende economische systeem was het feodalisme en was gebaseerd op de vazalrelatie tussen de feodale heer en de vazal. Tussen de 13e en 14e eeuw was er de opkomst van steden en het begin van een nieuwe sociale klasse die verband hield met de handel: de bourgeoisie.

Met de opkomst van deze nieuwe sociale klassen begon het feodale systeem te verzwakken totdat het verdween (Spaanse link).

Op artistiek vlak moet worden opgemerkt dat Romaans en Gotisch de eerste internationale stijlen werden die zich ontwikkelden in verschillende Europese landen (Frankrijk, Spanje, Duitsland, Italië en Engeland).

Jarenlang werd, dankzij de ideeën die ontstonden in tijden van romantiek, aangenomen dat de middeleeuwen een tijd van duisternis en intellectuele achteruitgang waren. De geschiedenis van kunst en wetenschap zijn echter voorbeelden van precies het tegenovergestelde.

4. Moderne Tijd

Binnen de tijdperken van de geschiedenis is een andere periode die opvalt de moderne tijd. Het begin ervan ligt tussen de val van het Oost-Romeinse Rijk en de verovering van Amerika. Dat wil zeggen, rond de 15e eeuw (Engelse link). Dankzij deze gebeurtenissen vond er een verschuiving plaats in de Europese politieke en culturele opvatting, maar ook in de visie op de wereld.

Er moet rekening mee worden gehouden dat de zogenaamde moderne staat wordt geconsolideerd, een nieuw politiek systeem dat bijvoorbeeld wordt bevestigd door de katholieke vorsten op het Iberisch schiereiland.

In de 16e eeuw werden de absolute monarchieën geconsolideerd, waarbij keizer Karel V Europa domineerde. Dit politieke concept zou zich in de komende eeuwen ontwikkelen. Nieuwe wetenschappelijke vooruitgang wordt ook bereikt door onder meer figuren als Galileo Galilei uit de 17e eeuw.

Tegelijkertijd moet worden opgemerkt dat de Renaissance op artistiek vlak de meest vruchtbare periode is waarin de terugkeer naar de klassieke opvatting van de oudheid plaatsvindt. Leonardo da Vinci, Michelangelo en Raphael zijn kunstenaars die bekendheid verwerven en worden beschouwd als intellectuelen en niet als eenvoudige ambachtslieden.

5. Hedendaags tijdperk

Binnen de tijdperken van de geschiedenis is dit een van de meest turbulente tijden en vertegenwoordigt het een grote politieke, territoriale, culturele en sociale transformatie over de hele wereld. Het begint in de tweede helft van de 18e eeuw en strekt zich uit tot de dag van vandaag.

De industriële revolutie, die in de 18e eeuw begon, betekende economische en sociale groei in de Europese landen die in deze dynamiek terechtkwamen. Veel van de geboekte vooruitgang zal echter verslechteren als gevolg van oorlogsconflicten. Zowel de Eerste Wereldoorlog als de Tweede evenals de verschillende burgeroorlogen.

Op dit moment, en sinds de Industriële Revolutie zelf (Spaanse link), zal er een groot aantal technologische en wetenschappelijke ontwikkelingen plaatsvinden die zullen helpen het leven te transformeren naar de manier waarop we het nu kennen.

Wat de politieke zaken betreft, zal het een turbulente tijd zijn, vol politieke revoluties, oorlogen en conflicten. Op economisch gebied zullen de economische systemen die we vandaag de dag hebben geconsolideerd worden: het kapitalisme en het socialisme.

Eeuwen van de geschiedenis: een gids om het verleden te begrijpen

Zoals we hebben gezien, zijn de tijdperken van de geschiedenis vastgesteld in verband met bepaalde gebeurtenissen. Die markeren structurele veranderingen in de samenleving, cultuur en mensheid. Deze verdeeldheid dient om de manieren van denken, samenleven en gezelligheid beter te begrijpen. Het stelt ons in staat het verleden te begrijpen om het heden beter te begrijpen.