De langdurige gevolgen van intimidatie op het werk

Intimidatie of gepest worden op het werk is agressief gedrag waar in veel omgevingen niet over gesproken wordt. De impact van deze situatie is echter enorm en kan jaren aanhouden, waardoor het slachtoffer blijvende posttraumatische stress kan krijgen. 

De effecten van intimidatie op het werk hebben hoge psychologische kosten. Het is dan ook niet verrassend dat de WHO en organisaties voor gezondheid op het werk, dat wat we tegenwoordig intimidatie noemen, een van de belangrijkste problemen op dit moment vinden.

Verder worden we geconfronteerd met een fenomeen dat toeneemt. Er komen steeds meer klachten, maar toch zijn de procedures voor actie en preventie onvoldoende.

Ondanks het feit dat steeds meer mensen het melden, vertellen de vakbonden ons dat veel medewerkers het te riskant vinden om dat te doen. Bovendien leiden de moeilijkheid om intimidatie te bewijzen, bureaucratie en traagheid bij de rechtbanken ertoe dat veel mensen niet doorzetten. Ze moeten dus alle gevolgen daarvan onder ogen zien.

Zoals de ‘Stop Pesten Coalitie’ aangeeft, is de situatie ook veel complexer voor onder andere:

• ambtenaren
• artsen
• verpleegkundigen
• leraren
• politieagenten

Veel mannen en vrouwen zwijgen uit angst hun baan te verliezen. Dit creëert vervolgens een situatie waarin de intimidatie constant is en heel ver gaat. Het kan er zelfs toe leiden dat iemand zelfmoord pleegt.

Voortdurend pesten in de werkomgeving gaat veel verder dan een stresssituatie. Het is een vorm van geweld en agressie waar we de vinger op moeten leggen en die we moeten aanpakken.

De effecten van intimidatie op het werk: de blijvende indruk van posttraumatische stress

De effecten van pesten zijn bestudeerd door vakgebieden zoals psychologie, geneeskunde en economie. Iemand die veel van zijn werk aan dit fenomeen besteed heeft is Konrad Lorenz, een beroemde etholoog. Hij definieerde pesten als gewelddadig gedrag uitgevoerd door verschillende species in de natuur.

Hij doelde op dieren die samenkomen om anderen lastig te vallen. Ze vallen namelijk het zwakste lid van dezelfde soort aan, of juist de sterkste, om deze van de prominente positie in de groep te verwijderen.

Heinz Leymann definieerde dit gedrag als een vorm van psychische terreur. Het is iets dat optreedt wanneer een lid of groep leden agressief en soms gewelddadig gedrag jegens hun slachtoffer vertoont.

Dit slachtoffer lijdt aan systematische stigmatisering en verschillende soorten onrecht. Daarnaast worden ze voortdurend aangevallen op hun rechten als mens. Verder wijst Leymann erop dat zelfs fysiek geweld gebruikelijk is.

Dit kan de vorm aannemen van duwen, slaan, schijnbare ‘ongelukken’ en, vooral in het geval van vrouwen, verschillende soorten seksuele agressie. De impact van deze verschijnselen is dus, zoals je je goed kunt voorstellen, enorm. De gevolgen van intimidatie op het werk kunnen jaren aanhouden.

Hart- en vaatziekten

Volgens een studie (link in het Engels) van de Universiteit van Kopenhagen verhoogt aanhoudende intimidatie op het werk het risico op hart- en vaatziekten tot wel 60%. Hartaanvallen komen helaas veelvuldig voor bij veel van de mensen die zwijgen over hun lijden. Het tragische feit is dat ze vaak te bang zijn om het te melden.

Slaapstoornissen

Een van de vele effecten van intimidatie zijn ongetwijfeld slaapstoornissen. Slapeloosheid, vaak wakker worden of regelmatige nachtmerries zorgen ervoor dat de persoon in kwestie uitgeput is.

Dit heeft niet alleen invloed op de productiviteit van de werknemer. Het heeft ook een grote invloed op zijn of haar humeur en kan zelfs het risico op verkeersongevallen verhogen door uitputting tijdens het rijden.

Posttraumatische stressstoornis

De Universiteit van Florence heeft in 2016 een interessante studie (link in het Engels) uitgevoerd, die is gepubliceerd in het gespecialiseerde tijdschrift Frontiers in Psychology.

In deze studie analyseerden experts de effecten van pesten op het werk op mentaal niveau. Ze ontdekten iets heel veelzeggends waar we allemaal rekening mee zouden moeten houden. Constante intimidatie gedurende een lange periode veroorzaakt dezelfde symptomen als posttraumatische stress.

• Soms, zelfs na het verlaten van het werk, kan het slachtoffer van intimidatie last hebben van angst, bezorgdheid, woede en verdriet. Dit gebeurt alleen al door na te denken of door dingen te zien die hen herinneren aan wat ze op het werk hebben ervaren.
• Er komt vermijdingsgedrag tevoorschijn. Elke plaats, elke persoon, groep mensen of iets dat hen herinnert aan hun ervaringen met intimidatie op het werk, wordt allemaal vermeden.
• Flashbacks. Het verschijnen van mentale beelden en flashbacks die hen herinneren aan de ervaringen komen regelmatig voor bij mensen die te maken hebben gehad met intimidatie op het werk.
• Geheugenverlies en concentratieproblemen. Degene die wordt lastiggevallen, heeft vaak moeite met het onthouden van eenvoudige dingen. Ze hebben concentratiestoornissen en leveren een lagere cognitieve prestatie.
• Naast dit alles zullen ze al deze kenmerken ervaren op een manier die direct en duidelijk verband houdt met een posttraumatische stressstoornis. Deze manifestaties omvatten slapeloosheid, angst, laag zelfbeeld, verminder gevoel van de controle hebben, vervormde gedachten, enzovoort.

Langdurige symptomen van intimidatie op het werk

Deze symptomen kunnen gewoonlijk maanden of zelfs jaren aanhouden. Het is daarom absoluut noodzakelijk dat iedereen die deze omstandigheden doormaakt, dit aan iemand meldt. Ondersteuningsmechanismen en juridische en psychologische hulp moeten in deze gevallen sneller en effectiever werken en met nauw contact met het slachtoffer.

Tot slot, maar niet het minst belangrijk, moeten we nog een laatste aspect opmerken. Misschien heb je die baan verlaten of zijn je werkomstandigheden verbeterd en heb je geen last meer van gepest worden. Zelfs als dit het geval is, betekent dit niet dat je je mentale gezondheid over het hoofd moet zien.

Intimidatie laat sporen achter. Het verandert mensen en vermindert hun menselijk potentieel. Als dit bij jou nog nagalmt, moet je misschien deskundige hulp zoeken om die wonden te genezen en je eigenwaarde te herstellen, en je verlangen om verder te gaan, zowel op persoonlijk als professioneel vlak.