De Klokkenluider van de Notre Dame: het donkerste verhaal van Disney
De Klokkenluider van de Notre Dame (1996) is een film van Disney. Toch is het een duister verhaal dat moeilijk te verwerken kan zijn. Ik bedoel hiermee niet dat het een “duistere” vorm van gelukkig zijn bevat zoals The Nightmare Before Christmas of de angstaanjagende duisternis in Taran en de Toverketel, één van de minder bekende films van Disney.
De duisternis in de Klokkenluider van de Notre Dame heeft hiermee niets te maken. Het is anders, reëel en grauw. Dat is waarschijnlijk ook de reden dat vele kinderen van de jaren ’90 de film in die tijd niet echt waardeerden.
Dit is een bekende film die goede recensies kreeg. De film maakte grote winsten en had een heel goede reclamecampagne. Toen de film uitkwam, waren de meesten van ons echter te jong om het echt te begrijpen. Dat is misschien de reden dat deze film niet tot de top 10 Disneyfilms aller tijden behoort.
Om dezelfde reden was het ook niet erg populair bij kinderen. Het is zelfs of mensen deze film vergeten zijn. Toch zijn er vele Disneyfilms die een duister verhaal verbergen en een achtergrond bevatten die een analyse waard is. De Klokkenluider van de Notre Dame is allesbehalve een typische Disneyfilm. Het is een verhaal vol kritiek op de maatschappij en op de machtsstructuren en dan vooral op de Kerk.
Victor Hugo
Deze film is gebaseerd op een roman van Victor Hugo. Notre Dame de Paris werd in 1931 uitgegeven. Het resultaat was dat vele fans van Victor Hugo de film afwezen omdat ze een duister verhaal verwachtten dat trouw was aan het oorspronkelijke.
Zoals verwacht maakte Disney een enigszins zachtere film zodat kinderen de filmzaal niet zouden verlaten. Ondanks hun inspanningen om dit verhaal tot een lief verhaal om te vormen, was het voor vele kinderen behoorlijk duister. Op dat moment begrepen ze de film ook niet.
Er zijn nog twee andere (grauwere) verfilmingen van dit verhaal. Ze zijn ook getiteld De Klokkenluider van de Notre Dame en werden verfilmd in 1939 en 1956. Vanuit een volwassen perspectief zien we dat dit een geweldige tekenfilm is met fascinerende scenario’s en een verrassende en ontroerende boodschap.
“Het leven is geen sport voor toeschouwers. Als je alleen maar zal kijken, zal je jouw leven zonder jou aan je voorbij zien gaan.”
-Laverne, De Klokkenluider van de Notre Dame-
Het kerkelijke aspect in De Klokkenluider van de Notre Dame
Het voornaamste verschil met de oorspronkelijke roman van Victor Hugo is Rechter Frollo. In de originele versie is Frollo de aartsdiaken van de Notre Dame. In de Disneyversie is hij echter een rechter. Dit is volledig begrijpelijk want het is tenslotte een film voor kinderen.
Ze hebben dus Frollo als rechter afgebeeld. Toch is zijn personage verbonden aan de kathedraal. Frollo heeft sterke religieuze overtuigingen. Zijn klederdracht is ook heel kerkelijk. Dit heeft het imago van de Kerk een beetje in diskrediet gebracht.
Frollo moet een man van de wet en een respectvol en eerlijk personage zijn. Hij is eigenlijk precies het tegenovergestelde. We zien hoe meedogenloos en arrogant hij is en hoe hij de mensen die anders zijn dan hij is, minacht. Frollo haat zigeuners en iedereen die niet zoals hij is. Het leven zal hem echter in de war brengen. Uiteindelijk ervaart hij emoties waarvan hij nooit gedacht had die te kunnen hebben.
Frollo en Esmeralda
Frollo raakt in de ban van Esmeralda, een zigeunervrouw. Zijn gevoelens voor haar zijn niet gezond. Zij wordt een kostbaar en verleidelijk voorwerp, de ‘belichaming van het kwaad’. Plotseling wordt Frollo ziek van verlangen. Het zorgt ervoor dat hij zijn geloof in twijfel trekken.
Hij gelooft dat zijn verlangen naar Esmeralda een test van God is en dat hij de zonde moet vermijden. Zijn verlangen wordt echter zo dwingend dat hij haar uiteindelijk als zijn bezit wil of dat ze anders moet sterven.
De obsessie van Frollo zal tot één van de meest verontrustende muzikale momenten leiden in de geschiedenis van Disney. Het is een lied waarin de religieuze verwijzingen vanaf het begin duidelijk zijn: kerkkoren, een enorm kruis, de kleding van Frollo. Wanneer we dit alles als volwassenen beseffen, dan gaan we denken dat Frollo misschien niet alleen maar een rechter is. Hij is wellicht ook verbonden met de kerk.
Dit muzikale moment is fundamenteel want het zorgt ervoor dat we dit personage beter begrijpen. Hij is een wrede en meedogenloze rechter die zijn wet oplegt. Hij veroordeelt onschuldige mensen en verbergt ook nog iets anders. Frollo is een heel angstwekkend en onaangenaam personage.
Zijn irrationeel en obsessief verlangen naar Esmeralda is misschien wel afschrikwekkender dan enig ander element in de film. Achter dit puriteinse en goede imago zit een man met een erg bedenkelijke moraal.
De roman van Victor Hugo is eerder meedogenloos dan mededogend. Aan de andere kant is de film De Klokkenluider van de Notre Dame vergeeflijker en minder omstreden. Het grote publiek kan de film op die manier makkelijker verteren. Het personage van Frollo en de vermelde muzikale scène geven ons een kijkje op het oorspronkelijke verhaal. Het is een spoor van de harde kritiek op de Kerk en op zijn onbetwistbare macht.
Wat is anders in De Klokkenluider van de Notre Dame?
De Klokkenluider van de Notre Dame bevat niet alleen kritiek op de maatschappij en op de Kerk. De film behandelt ook kwestie als anders zijn en aanvaarding. Mensen verbinden vriendelijkheid niet met het beeld van het hoofdpersonage.
We hebben een wrede rechter en een onschuldig, goedhartig personage wiens uiterlijk de meeste mensen onaangenaam vinden. De maatschappij aanvaardt Quasimodo niet wegens zijn uiterlijk. Dit is de reden waarom hij alleen de Notre Dame durft verlaten op ‘de dag dat alles omgekeerd is’. Op deze dag is er een soort carnavalsfeest waar mensen alle vreemde dingen vieren.
“Vandaag is een goede dag om het te proberen.”
-Quasimodo, De Klokkenluider van de Notre Dame-
Het publiek was gefascineerd door het ‘kostuum’ van Quasimodo. Als ze wisten dat hij er eigenlijk echt zo uitzag, dan zouden ze hem als een monster zien. Slechts één personage toont mededogen voor Quasimodo: Esmeralda, de jonge, gemarginaliseerde en vervolgde zigeunervrouw. Esmeralda is een vechter. Zij is de enige die durft op te staan tegen Frollo en om rechtvaardigheid en gelijkheid voor iedereen te vragen.
Frollo gaf Quasimodo een ongelooflijk onzeker gevoel waardoor Quasimodo zichzelf als een monster zag. Hij sloot een soort vriendschap met de waterspuwers in de kathedraal. Esmeralda en de waterspuwers openen de ogen van Quasimodo en laten hem de werkelijkheid zien. Bovendien speelt ook kapitein Febo een belangrijke rol. Hij is een soldaat die zich tegen Frollo gekeerd heeft. Kapitein Febo sluit zich bij hen aan in de strijd voor gelijkheid.
Het echte monster
Wie is het echte monster in De Klokkenluider van de Notre Dame? De film toont de ware aard van het monster. Het is een verborgen monster dat elke dag in ons midden verkeert en het respect van de maatschappij geniet. De Klokkenluider van de Notre Dame is een film die we moeten redden.
Kort samengevat kunnen we zeggen dat zijn verhaal ingewikkelder en duisterder is dan de typische kinderfilm. De film zit echter ook vol fantastische waarden en pleit voor rechtvaardigheid en gelijkheid.