Wanneer obsessieve gedachten je leven beheersen
In ons leven spelen gedachten een belangrijke rol. Want ze helpen ons om te begrijpen hoe we voelen en handelen. Ze geven ons ook de mogelijkheid om na te denken en betekenis te geven aan ons dagelijks leven. Het probleem ontstaat wanneer we obsessieve gedachten beginnen krijgen die uiteindelijk ons leven beheersen. Onze gedachten zijn dus niet allemaal nuttig. In feite zijn er momenten waarop gedachten giftig worden.
Bepaalde gedachten helpen niet. Ze blokkeren ons integendeel en geven ons gevoelens van angst en overweldiging. Denk maar eens aan iemand die zich afvraagt of hij de deur van de auto gesloten heeft en niet kan ophouden hieraan te denken, hoewel hij het zelf gecontroleerd heeft. Leren hoe je met zich herhalende gedachten kan omgaan, is de sleutel om je geestelijke gezondheid terug te krijgen.
Te veel nadenken is uitputtend
We denken normaal gezien aan onze zorgen wanneer we proberen een oplossing voor onze problemen te vinden. Op die manier zien we nieuwe perspectieven die ons helpen om wat er gebeurt aan te pakken. Maar dit natuurlijke proces van innerlijk nadenken verloopt niet altijd zoals we verwachten. In plaats van ons meer duidelijkheid te verschaffen verduistert het ons oordeel. Het sleurt ons mee in een spiraal van negatieve gedachten.
Deze gedachten dringen onze geest binnen. Als we ze negeren, dan kunnen ze uiteindelijk obsessies worden die ons leven overnemen. Deze behoefte om aan onze zorgen te denken kan in elke situatie optreden. Het kan gebeuren wanneer we aan het werk zijn, aan het winkelen of terwijl we onze tanden poetsen. Zonder dat we het zelfs beseffen, kunnen ze onze volledige geest innemen, en ook ons humeur beïnvloeden.
Wat zijn obsessieve gedachten?
Obsessieve gedachten zijn repetitieve, terugkerende en onvrijwillige ideeën die meestal gericht zijn op zorgen, angst en ongerustheid. Ze voorkomen dat je je focust op het heden. Angst en stress zijn de voornaamste oorzaken van obsessieve gedachten. Ze kunnen bovendien ook je gedrag beïnvloeden.
Stel dat een persoon er niet in slaagt om een eind te maken aan zijn obsessie met ziektekiemen. Dan zal hij waarschijnlijk proberen om vaker schoon te maken en bepaalde plaatsen te vermijden die volgens hem vies zijn. Deze types van negatieve gedachten kunnen ook optreden in de vorm van mentale beelden. Ze herhalen zich dan steeds weer op een oncontroleerbare manier. Een cyclus is geschapen. En het kan moeilijk zijn om daar uit te komen.
Het is net alsof je gevangen zit in een orkaan van gedachten die met een overweldigende kracht ronddraait. Je bedachtzaamheid is zo intens dat het zelfs verslavend kan zijn. Hoe meer we proberen op te houden met denken, hoe meer obsessieve gedachten tevoorschijn komen.
Is het normaal om obsessieve gedachten te hebben?
Een intense angststoornis of een periode van langdurige stress kan tot dwingende gedachten leiden die even ons dagelijks leven verstoren. Negatieve gedachten die angst en twijfel veroorzaken, zijn normaal. Iedereen ervaart het op bepaalde momenten in zijn leven. Afhankelijk van hoe we met deze gedachten omgaan, kunnen ze uiteindelijk obsessieve gedachten worden.
Een gedachte wordt pathologisch wanneer we ze beginnen te geloven en ze niet in twijfel trekken. Stel je bijvoorbeeld een moeder voor die denkt dat iemand haar kind zal stelen. Als ze de gedachte onmiddellijk afschrijft, dan is het een opdringerige gedachte maar geen obsessie. Want ze vindt het niet belangrijk. We kunnen allemaal op een gegeven moment dit soort gedachten hebben. Maar ze komen meer voor bij mensen met obsessieve-compulsieve stoornis (OCS).
Soorten obsessieve gedachten
Mensen die aan een obsessieve-compulsieve stoornis lijden of die perioden van grote angst doormaken, kunnen verschillende soorten obsessieve gedachten ervaren. We bekijken nu enkele voorbeelden van de meest voorkomende obsessieve gedachten.
- Bezorgdheid over het krijgen van ziekten, besmet worden, niet schoon genoeg zijn.
- De behoefte om dingen op een bepaalde manier te organiseren, een obsessie met symmetrie of orde.
- Gedachten die verbonden zijn met de angst om de deur open te laten, het gas aan te laten staan, voor mensen die proberen in te breken, enzovoort.
- Voortdurende gedachten van een seksuele aard die te maken hebben met aanvallen, verkrachting, enzovoort.
- Angsten en gevoelens dat men in gevaar is (of dat iemand anders in gevaar is), en die verbonden zijn met gewond raken of anderen pijn doen.
De gevolgen van het gevangen zitten in obsessieve gedachten
Dit soort gedachten voeden zich met elkaar. Ze brengen ook negatieve dingen teweeg in het leven van mensen. Stel dat een man de obsessie heeft om meerdere keren zijn werk te controleren. Hij is wellicht nooit volledig tevreden. Het gevolg is dat hij elke dag erg laat thuis komt wegens zijn obsessie.
Dit zijn enkele mogelijke oplossingen of gevolgen die voortvloeien uit een verslaving aan obsessieve gedachten:
- Uit angst vermijden om dingen te doen: wanneer een situatie ons angst bezorgt, dan gaan we misschien vermijden om het huis te verlaten, auto te rijden, voorwerpen aan te raken die volgens ons vies zijn, enzovoort. Dit belemmert ons dagelijks leven en verhindert dat we ons leven op een normale manier kunnen leiden.
- Dingen herhaaldelijk controleren alleen maar voor de zekerheid: dit is een vorm van dwang die erg typisch is voor de obsessieve-compulsieve stoornis. Wanneer we het huis of de deur van de auto sluiten, dan controleren we tien keer om te zien of het gesloten is. Dit is dwangmatig gedrag. Het kalmeert ons eventjes maar in werkelijkheid versterkt het alleen maar onze angst en obsessie.
- Activiteiten uitstellen: het idee dat ik iets later wel zal doen, kan er uiteindelijk voor zorgen dat ik het helemaal niet doe. Stel je bijvoorbeeld voor dat je in de tuin wilt werken. Maar je hebt een irrationele angst dat je spinnen zal vinden. De gedachte wordt zo obsessief dat je op de duur een activiteit niet meer uitvoert terwijl het vroeger één van jouw passies was.
- De behoefte om volmaakt te zijn: perfectie is gevaarlijk. Want het kan ervoor zorgen dat je jezelf kwijtraakt omdat je het onmogelijke probeert te bereiken. Iemand die bijvoorbeeld geobsedeerd is door zijn werk, zal met zekerheid belangrijke momenten in zijn gezin mislopen omdat hij zo gericht is op de verplichtingen van het werk.
Vijf stappen om je te bevrijden van je obsessieve gedachten
Aanvaard de gedachte in plaats van te proberen het te onderdrukken
Telkens als je probeert om obsessieve gedachten te laten verdwijnen, geef je ze meer kracht. Want ze zullen zich zonder ophouden blijven herhalen. Doe alsof je ze van een afstand bekijkt, alsof ze net auto’s zijn die langs de weg voorbijrijden. Op dit manier blijf je niet gehecht aan de gedachten. Want je kan ze loslaten door ze te aanvaarden.
Stel de gedachte uit tot later
Door de gedachte tot later uit te stellen misleid je de hersenen. Want later wordt de gedachte zwakker en kan hij verdwijnen. Probeer tegen jezelf te zeggen: “Ik zal er later over nadenken, ik zal er op een ander moment aan denken.”
Stel grenzen aan je obsessies
Laat je obsessies geen controle krijgen over jou. Probeer integendeel om de controle over de obsessies zelf in handen te nemen. Hoe doe je dit? Telkens als een obsessie je overneemt, kan het luidop het woord “Genoeg!” uitspreken. Zo breng je de gedachte die jou stoort, tot stilstand.
Maak een uurrooster voor je obsessies
Stel een tijdschema voor je obsessieve gedachten op. We geven een voorbeeld. Ik ga over mijn angst om vies te worden nadenken van vier tot vijf uur na de middag. Op die manier heb jij de situatie in handen. Je zal je dus niet laten overweldigen door je negatieve gedachten.
Beoefen ontspanningstechnieken
Je kan een ontspanningstechniek gebruiken zoals diep in- en uitademen of de Progressieve Spierrelaxatietechniek van Jacobson. Doe dit wanneer de angst dreigt. Want het zal erg heilzaam zijn om je obsessies uit te schakelen.
Tot besluit willen we nog eens herhalen dat obsessieve gedachten ons leven kunnen verstoren en werkelijk de overhand nemen. Als we beginnen met ze te aanvaarden en in twijfel te trekken, dan zullen we ze gemakkelijker beheersen. Onthoud dat we veel meer zijn dan onze gedachten. Als we leren los te koppelen, dan zullen we onnodige problemen en zorgen loslaten die ons leven alleen maar moeilijk maken.