De grens tussen bescheidenheid en schaamte

Hoewel bescheidenheid op de een of andere manier verband houdt met remming en schaamte, is het niet precies hetzelfde. Een bescheiden persoon probeert zijn privéleven gescheiden te houden van zijn openbare leven. In het ene geval is dat echter om het te willen verstoppen en in het andere geval om dingen niet te willen delen.

Bescheidenheid is een controversieel onderwerp. Sommige mensen vinden het positief. Ze zeggen dat het nodig is om grenzen te stellen en jezelf sociaal te beschermen.

Anderen daarentegen denken dat het te maken heeft met verlegenheid of remming. Ze zijn van mening dat de nadelen zwaarder wegen dan de voordelen. Maar er is één doorslaggevende vraag die we moeten stellen: is er een verschil tussen bescheidenheid en schaamte?

Veel mensen vinden het jammer dat veel bescheidenheid verloren is gegaan en zouden willen dat het weer belangrijker wordt. Voor anderen is jezelf bevrijden van bescheidenheid vergelijkbaar met het wegnemen van een last die je belet om een volwaardig leven te leiden, met al zijn vele en gevarieerde ervaringen.

Bepaalde deskundigen beschouwen bescheidenheid als iets wat religie aan de mensen heeft geïntroduceerd. Het wordt voor het eerst in het Bijbelboek Genesis beschreven. Adam en Eva schaamden zich voor hun naaktheid toen ze voor het eerst tegen God zondigden. Daarna zijn er veel verwijzingen naar bescheidenheid, altijd geassocieerd met naaktheid en seks.

Religie

Mensen associëren het gevoel van bescheidenheid vaak met religie. Ze koppelen het direct aan seksuele intimiteit en hoe mensen zichzelf seksueel uiten. Bijna alle christelijke theologen zouden schaamteloosheid veroordelen en de meeste christelijke gelovigen zouden bescheidenheid als een deugd beschouwen.

In de islam is bescheidenheid echter echt op de voorgrond getreden en zij beschouwen het als een van de belangrijkste kenmerken van de vrouw.

De Bijbel veroordeelt het getuige zijn van de naaktheid van de vader of moeder, evenals van de broers, zonen, ooms, schoondochters, schoonfamilie en zwagers. Het doel van deze leer is natuurlijk om te proberen incest te voorkomen.

Ongeveer in de vijftiende eeuw begon men de geslachtsorganen aan te duiden als “beschamende dingen.” In het verlengde daarvan beschouwt de christelijke kerk gematigdheid, voorzichtigheid en alle waarden die met bescheidenheid te maken hebben als iets positiefs.

Humanistische psychologie

De humanistische psychologie en verschillende personalistische filosofen hebben een bredere kijk op bescheidenheid. We hebben het hier niet alleen over naaktheid, maar ook over intimiteit in het algemeen.

Daarom betekent bescheiden zijn het bewaken van elk deel van je persoonlijke intimiteit. Het idee is hier om niemand onuitgenodigd binnen te laten in de intieme gebieden van je leven.

Op dezelfde manier associëren ze bescheidenheid met sociale en culturele barrières. Dit zijn de vruchten van het onderwijs en hebben in veel gevallen te maken met respect, zowel voor zichzelf als voor anderen.

Deze grenzen kunnen makkelijk worden doorbroken door de dingen die we zeggen, doen of laten zien aan anderen. Als gevolg daarvan devalueren we deze dingen.

Dit zou een uitbreiding zijn van de concepten van het privé- en openbare leven. Sommige aspecten hebben te maken met het eerste, terwijl andere corresponderen met een breder gebied.

Het handhaven van de scheiding tussen het ene gebied en het andere is een gezonde manier van leven, want het gaat uit van het opbouwen van verschillende niveaus van vertrouwen. Als er meer vertrouwen is, is er minder bescheidenheid en omgekeerd. Het is gewoon een manier om het individu te beschermen.

Bescheidenheid en schaamte

De psychoanalyse staat in dit opzicht niet zo ver af van de humanistische psychologie. Bij deze benadering maakt men een duidelijk onderscheid tussen schaamte en bescheidenheid.

Wat deze begrippen gemeen hebben is dat er in beide gevallen een gevoel van remming is ten opzichte van de ander. Bij schaamte voelt de persoon zich ontmaskerd of blootgelegd, terwijl bij bescheidenheid de intimiteit van de persoon gebroken is.

Je voelt schaamte als iets dat we geheim willen houden in de openbaarheid komt. Ook voel je schaamte als je bijvoorbeeld in een formele situatie in het openbaar spreekt, en je vergeet vitale informatie. Je wilde dus overkomen als een deskundige, maar nu kan men duidelijk zien dat je toch niet zoveel weet! Je bent ontmaskerd.

Het gevoel van bescheidenheid komt daarentegen naar voren wanneer iemand probeert in te breken in het gebied van je persoonlijke intimiteit, zonder dat je daarvoor toestemming hebt gegeven.

Een voorbeeld hiervan is als je je aan het omkleden bent en je merkt dat iemand anders naar je kijkt. Dan kun je gêne voelen. Een ander voorbeeld is wanneer je geen privé-informatie over je leven wilt delen als anderen dat van je vragen.

Hierdoor voel je je eerder beledigd dan beschaamd. Je wilde niet dat zomaar iemand je naakte lichaam zou zien of iets over je privéleven zou weten, maar nu is het zichtbaar voor anderen. Het produceert geen schaamte als zodanig, maar eerder verontwaardiging, omdat iemand je iets heeft aangedaan tegen je wil of wens in.