De filosofie van psychische aandoeningen
De filosofie van psychische aandoeningen is een interdisciplinair studiegebied. Het combineert methoden en standpunten uit de filosofie, psychologie, neurowetenschappen en ethiek om pychische aandoeningen te analyseren.
Filosofen van geestesziekten kijken naar de ontologische, epistemologische en normatieve problemen. Problemen die voortkomen uit het bereik van begrip van psychische aandoeningen.
Een van de centrale vragen van deze filosofie is of het mogelijk is dat het concept van psychische aandoeningen een passende en objectieve en wetenschappelijke definitie heeft. Een van de discussiepunten is dus of psychische aandoeningen moeten worden opgevat als een vorm van mentale disfunctie.
De filosofie van psychische aandoeningen analyseert ook of psychische aandoeningen beter kunnen worden geïdentificeerd als afzonderlijke mentale entiteiten. Entiteiten met duidelijke criteria voor inbegrip/exclusie, of als punten langs een continuüm tussen normaal en onwel.
Filosofie van psychische aandoeningen: kritiek op het diagnostische proces
Er zijn filosofen die het idee van een psychische aandoening bekritiseren. Ze beweren dat het niet mogelijk is om de term ‘psychische aandoening’ te definiëren. Ook stellen ze dat de categorieën van psychische aandoeningen reeds bestaande normen en machtsdynamieken opleggen.
Er zijn ook veel vragen over de relatie tussen de rol van waarden als het gaat om het begrijpen van geestesziekten. Filosofen denken na over hoe die waarden in het algemeen het ziekte-concept beschrijven.
Er zijn filosofen die deel uitmaken van de neurodiversiteitsbeweging. Zij zijn van mening dat de samenleving als geheel het concept van psychische aandoeningen moet herzien. Het is belangrijk dat het de verschillende soorten cognities weerspiegelt die mensen vertonen zonder individuen die statistisch ‘abnormaal’ zijn te stigmatiseren.
Het probleem van de diagnose
Er zijn ook epistemologische problemen die verband houden met de relatie tussen psychische aandoeningen en diagnose. Historisch gezien was het belangrijkste probleem de vraag hoe nosologieën van geestesziekten (classificatiekaders), met name de DSM, mentale disfuncties rapporteren met waarneembare symptomen.
In het DSM-raamwerk kan mentale disfunctie worden geïdentificeerd door de aanwezigheid of afwezigheid van een reeks symptomen van een verificatielijst.
Er zijn mensen die het niet eens zijn met het gebruik van op gedrag gebaseerde symptomen om een psychische aandoening te diagnosticeren. Zij beweren dat de symptomen nutteloos zijn zonder een passend theoretisch kader van wat het betekent om te zeggen dat een mentaal mechanisme disfunctioneel is.
Als gevolg zou een diagnosesysteem onderscheid kunnen maken tussen een persoon met een echte psychische aandoening en iemand die een moeilijke tijd in zijn leven doormaakt. Critici stellen dat de DSM, zoals die er nu uitziet, daar niet toe in staat is.
Is het concept van psychische aandoeningen zelfs betrouwbaar?
Ook zijn er gerelateerde vragen over de aard en rol van waarden bij psychische aandoeningen. De eerste vraag is of geestesziekte een waarde-neutraal concept is. Nosologieën van psychische aandoeningen proberen waardeneutrale definities van aandoeningen te bedenken.
In een ideale wereld zouden de concepten in handleidingen zoals de DSM een universele onderliggende menselijke realiteit weerspiegelen. De mentale stoornissen die ze definiëren, mogen geen cultureel relatieve waardeoordelen vertegenwoordigen van wat er in de geest gebeurt.
Filosofische kritiek op het begrip geestesziekte
Michel Foucault was een van de eerste critici van het idee van psychische aandoeningen en instellingen voor geestelijke gezondheidszorg. Foucault betoogde dat, historisch gezien, psychiatrische ziekenhuizen dienden als plaats om rationaliteitsmodellen toe te passen die privileges gaven aan individuen die al in machtsposities waren.
Dit model sloot veel leden van de samenleving uit van de kring van mensen met rationele keuzevrijheid. Inrichtingen waren plaatsen waar de samenleving ‘ongewenste’ mensen huisvestte. Zo versterkten ze de reeds bestaande machtsdynamieken.
Foucault geloofde dat ideeën over psychische aandoeningen sociale constructies zijn die hetzelfde doel dienen als:
- Ras
- Geslacht
- Sociale klasse
- Seksuele geaardheid
Daarom gebruiken bepaalde individuen en instellingen het concept van psychische aandoeningen om hun macht te behouden en uit te breiden. Het doel is om de sociale orde te behouden, zoals gedefinieerd door de mensen die de macht hebben.
Een constructivistisch perspectief op psychische aandoeningen
Constructivisten kunnen verschillende standpunten innemen op het gebied van sociale constructies en psychische aandoeningen. Op het minst radicale niveau kunnen constructivisten beweren dat culturen ideale keuzemodellen opleggen die worden gebruikt om sets van menselijk gedrag te labelen.
Vanuit dit perspectief kunnen gedragssyndromen in alle culturen voorkomen. Zo ontwikkelt elke cultuur een theorie van ideale keuzevrijheid, die sommige van deze syndromen tot ‘ziekten’ bestempelen. Tegelijkertijd groeperen andere culturen deze syndromen op een andere manier, op basis van verschillende waarden.
De reeks gedragingen die we labelen als ‘symptomen van depressie’, bestaan alleen omdat artsen ze samen hebben gegroepeerd, om veel verschillende redenen die we hier niet zullen uitleggen.
Er is één manier om uit te leggen waarom een bepaalde reeks gedragingen, gevoelens of gedachten op die manier zijn gegroepeerd. Dit is namelijk omdat artsen en experts die groepering hebben gecreëerd.
Laten we het bijvoorbeeld hebben over de karakteristieke gedragingen die bij een hartaanval betrokken zijn. Het is dan gemakkelijk om naar de oorzakelijke geschiedenis te kijken die dat specifieke gedrag samenvoegt.
De symptomen van psychische aandoeningen hebben echter geen verklaring voor het feit dat ze worden gegroepeerd, onafhankelijk van hun klinische presentatie.
Vanuit dit oogpunt zijn de syndromen vergelijkbaar met wat Ian Hacking ‘interactieve typen’ noemt. Natuurlijke typen vertegenwoordigen groeperingen die onafhankelijk zijn van meningen van buitenaf.
Bij interactieve typen ervaren individuen zichzelf echter vanuit een vastgesteld standpunt. Ze veranderen hun gevoelens en emoties om zich aan te passen aan een bepaald type.
Voorbeelden van het interactieve type met psychische aandoeningen
Je zou meervoudige persoonlijkheidsstoornis (nu bekend als dissociatieve identiteitsstoornis) moeten zien als een interactief type. Met andere woorden, meervoudige persoonlijkheidsstoornis is geen basisprobleem met de menselijke neurologie dat neurowetenschappers kunnen ontdekken.
Zodra het concept van meervoudige persoonlijkheidsstoornis is geïdentificeerd, zullen veel mensen als zodanig worden bestempeld. Deze ideeën zullen leiden tot diagnose zonder onderliggende oorzaken in de hersenen die kunnen worden opgespoord.
Dit label verbergt effectief andere mogelijke verklaringen voor de psychische aandoening die minder essentialistisch en zelfs pluralistisch zijn binnen de filosofie.
Concluderend, de filosofie van geestesziekte is een perspectief dat de psychologie op veel manieren leert om een persoon buiten het medische circuit en iatrogene labels te begrijpen.
