De effecten van ontrouw op de hersenen

Ontrouw is pijnlijk. Maar welke invloed heeft het op de hersenen? Welke delen worden geactiveerd of overgeactiveerd en hoe beïnvloedt dit hoe we ons voelen?

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Gorka Jiménez Pajares.

Laatste update: 19 maart, 2023

Verraad heeft vaak een echt hoge prijs, zowel interpersoonlijk als individueel. In feite versterkt ontrouw vaak de twijfels en vergroot het gevoelens van onzekerheid. Het is als een alles verterend vuur dat uiteindelijk alles vernietigt waarvoor het verraden individu heeft gevochten.

Ontrouw is een verraad van vertrouwen. Als zodanig heeft het de potentie om uiterst intense en aversieve emoties op te roepen. Daaronder zijn frustratie, wraakzuchtige woede, angst en verdriet. In dit artikel gaan we echter een andere emotie onderzoeken die nauw verbonden is met ontrouw; jaloezie.

Jaloezie als emotie

Een emotie is een manier van reageren op een of meer prikkels in de omgeving. Het heeft drie componenten:

• De gedragscomponent. Dit is het soort gedrag dat reactief of als gevolg van de emotie optreedt.
• De neuro-vegetatieve component. Hoe ons lichaam energiebronnen mobiliseert en verzamelt om met de prikkel om te gaan. Deze bevindt zich in het autonome zenuwstelsel (ANS).
• De hormonale component. Deze helpt het neuro-vegetatieve systeem dankzij de afgifte van stoffen die een emotionele reactie vergemakkelijken. Bijvoorbeeld de hormonen die op bijniveau worden afgescheiden. Ze worden vrijgegeven zodat onze spieren voldoende voedsel hebben.

Jaloezie is een emotie (Spaanse link) met een diepe sociale basis. Het wordt gedefinieerd als ‘het feit van wantrouwen, van wantrouwen en wantrouwen van de ander’. Het kan inderdaad de genegenheid die mensen voor elkaar voelen veranderen. In feite is de emotie jaloezie een anticipatie op verlies. Ze waarschuwt ons voor mogelijke komende pijn en verlies.

Met jaloezie reageren is zowel normaal als verontrustend. Bovendien verschilt de reactie naargelang je een man of een vrouw bent. Het antwoord hierop ligt in de evolutie. In dit kader is jaloezie gekoppeld aan reproductieve gevolgen.

Hoe beïnvloedt ontrouw je hersenen?

Als je een vrouw bent, ben je waarschijnlijk gevoeliger voor het scenario van emotionele ontrouw. Ben je daarentegen een man, dan hecht je waarschijnlijk meer belang aan ontrouw van seksuele aard (Engelse link).

Bij ontrouw gedrag worden meestal gebieden geactiveerd die te maken hebben met negatieve emoties en sociale cognitie (Takahashi, 2006). Daaronder zijn:

• De amygdala. Dit is een sleutelstructuur in de emotionele respons. In feite werkt het als een ‘orkestdirigent’. Een van zijn functies is het reguleren van impulsen en het uiten van emoties. Bovendien wordt het intens geactiveerd door angst.
• De insulaire cortex. Deze wordt geactiveerd wanneer we iets niet leuk vinden en wanneer we ons walgelijk voelen. Hij wordt ook geactiveerd als ontrouw pijn doet en we ons jaloers voelen. Bovendien activeert fysieke pijn dit gebied. In feite is het verantwoordelijk voor de verwerking van het emotionele deel van pijn.
• De superieure temporale gyrus. Jaloezie ontstaat als gevolg van een waargenomen verraad. De superieure temporale gyrus wordt telkens geactiveerd als we iemands vertrouwen en intentionaliteit beoordelen.

De visuele cortex

Bij zowel mannen als vrouwen wordt de visuele cortex sterk geactiveerd bij ontrouw. Dit gebeurt omdat we ons actief voorstellen dat onze partners ontrouw zijn. In feite zien we het met onze eigen ogen. Bij mannen wordt de amygdala sterker geactiveerd als de ontrouw seksueel is geweest. Bij emotionele ontrouw worden echter de insula, de hippocampus en de hypothalamus geactiveerd (Takahashi, 2017).

Zoals je ziet worden bepaalde gebieden verschillend geactiveerd naargelang het geslacht. Dit heeft zijn oorsprong in de verschillende manieren waarop mannen en vrouwen tegen ontrouw aankijken met betrekking tot de voortplanting.