De bevrijdingspsychologie van Ignacio Martín-Baró
Ignacio Martín-Baró was de vader van de bevrijdingspsychologie, een beweging die ons begrip van de sociale psychologie compleet veranderde. Geïnspireerd door andere bevrijdingsbewegingen, concentreerde Martín-Baró zich op het bestuderen van de problemen en omstandigheden van mensen.
De gemeenschapspsychologie vloeide vervolgens voort uit zijn ideeën. Deze psychologie richt zich op het versterken van gemeenschappen, het bestrijden van armoede en het verdedigen van democratie en geestelijke gezondheid.
Het leven van Martín-Baró
Ignacio Martín-Baró werd in 1942 in Valladolid, Spanje geboren, ver van waar hij de theorie van bevrijdingspsychologie zou ontwikkelen. Nadat hij zich aansloot bij de jezuïetenorde en priester werd, werd hij naar Midden-Amerika gestuurd. Daar studeerde hij filosofie, theologie en psychologie en vestigde zich uiteindelijk in San Salvador, El Salvador.
Hij schreef zijn proefschrift over sociale attitudes en conflicten in dat land. Meer specifiek schreef hij over de bevolkingsdichtheid van lage klassen in dat deel van de wereld.
Hij doceerde ook aan verschillende universiteiten in veel verschillende landen, maar bracht de meeste tijd door aan de Centraal-Amerikaanse Universiteit in San Salvador.
Hij en verscheidene andere jezuïetenpriesters werden op 16 november 1989 door het leger van El Salvador vermoord op bevel van generaal René Emilio Ponce. Tegenwoordig worden ze allemaal als martelaren gezien.
Bevrijdingstheologie en -filosofie
De bevrijdingspsychologie heeft haar wortels in drie eerdere bewegingen, te weten: bevrijdingstheologie, bevrijdingsfilosofie en bevrijdingspedagogie. De bevrijdingstheologie pleit voor hulp aan de meest behoeftigen: de armen. Het is een christelijke beweging die zich richt op de sociale onderdrukking en onrechtvaardigheid waar de lagere klasse mee wordt geconfronteerd.
“Beste progressieve sociologen, beste sociaal psychologen: klooi niet te veel met vervreemding daar waar het meest verklooide de vervreemde natie is.”
-Roque Dalton-
Bevrijdingsfilosofie gaat over het creëren van kennis. Deze beweging stelt dat de meeste dingen die we bestuderen afkomstig zijn uit de geest van rijke westerse mannen en dat we de kennis van andere mensen niet als geldig beschouwen. De bevrijdingsfilosofie stelt daarom dat we moeten leren door te praten met de ‘anderen’ die we nooit overwegen.
Bevrijdingspedagogie
De bevrijdingspedagogie komt voort uit de theorieën van Paulo Freire. Hij geloofde dat bevrijding door onderwijs zou komen. Hij was namelijk van mening dat mensen rationele wezens waren die konden reflecteren op hun eigen realiteit.
De bevrijdingspedagogie had dan ook tot doel om mensen kritisch en praktisch te leren denken. Daarnaast had het als doel om mensen rechtvaardigheid te leren zonder te proberen ze te indoctrineren. Als laatste had het tot doel om mensen op te leiden op basis van hun eigen behoeften, niet de behoeften van de economie.
Het uiteindelijke doel van bevrijdingspedagogie was echter om mensen te helpen de wereld te begrijpen door kritisch te reflecteren op hun eigen ervaringen.
Ignacio Martín-Baró en de bevrijdingspsychologie
Ignacio Martín-Baró voegde al die ideeën samen en creëerde een nieuwe beweging: de bevrijdingspsychologie. Het idee was dat psychologie meer contextgericht zou moeten zijn en zich zou moeten concentreren op de problemen van mensen.
Hij pleitte dan ook voor een soort psychologie die zich zou richten op specifieke contexten in plaats van kunstmatige. Hij geloofde ook dat de psychologie niet onpartijdig was en verdedigde het idee van een meer kritische, subjectieve vorm van de wetenschap.
Martín-Baró vormde het Public Opinion Institute aan de Centraal-Amerikaanse Universiteit. Hij gebruikte de organisatie om opiniepeilingen uit te zenden en de gegevens die hij had verzameld te delen.
Martín-Baró wist op deze manier veel ongegronde overtuigingen van mensen te doorbreken. Politici hielden echter niet van zijn ideeën, en daarom werd hij vermoord.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Martín-Baró, I. (1998). Psicología de la liberación. Madrid: Trotta.